De takachtige en meervoudig vertakte cytoplasmatische processen van a zenuwcel (neuron), waardoor informatie wordt ontvangen en impulsen worden doorgegeven aan het lichaam, wordt in technische taal de dendriet genoemd. Dit dient om elektrische prikkels te ontvangen en deze door te geven aan het cellichaam (soma) van de zenuwcel.
Wat is een dendriet?
In de geneeskunde wordt dit gebied geclassificeerd als histologie, cytologie, neurowetenschappen en fysiologie. Het synoniem is protoplasmatisch proces. Dendrieten dienen als de primaire receptor van stimuli. Actiepotentialen binnen dendrieten kunnen in beide richtingen reizen. Als een zenuwcel gedepolariseerd is, plant de elektrische excitatietoestand zich niet uitsluitend voort in de axon (zenuwcelproces, ook ascilinder, neuraxon), maar ook als retrograde actiepotentiaal in de dendrieten. Dit proces, bekend als feedback, verandert de ontvangstvereisten van de protoplasmatische processen en beïnvloedt het later arriverende synaptische signaal. De feedback leidt tot een meer uitgesproken verbinding tussen de twee neuronen. Als de impuls wordt geïnitieerd vóór het synaptische signaal, verzwakt dit mechanisme de neurale verbinding. Dit proces is belangrijk voor neuronale plasticiteit.
Anatomie en structuur
De term dendriet is afgeleid van de Griekse taal en staat voor 'boomachtig'. Deze term geeft een idee van de anatomie en structuur van dendrieten in de vorm van sterk vertakte cytoplasmatische projecties die voortkomen uit het cellichaam (perikaryon) van neuronen. Een zenuwcel is samengesteld uit gemiddeld 1 tot 12 dendrieten, waarvan de meeste een glad oppervlak hebben. Er zijn echter ook zenuwcellen waarvan het protoplasmatische proces stekels of processus spinosus heeft. Vaak fungeren deze als invoergebieden voor de opname van synaptisch overgedragen informatie, die vervolgens wordt geëvalueerd in het perikaryon en samengevat en via de axon Deze prikkeloverdracht vindt echter alleen plaats in het geval van een mogelijke overbelasting, om overbelasting van de prikkel te voorkomen. Het neuraxon is omgeven door lipide-rijke cellen die het elektrisch isoleren van de omgeving. Deze cellen worden ook wel Schwann-cellen genoemd, die zijn samengesteld uit lipide-rijke myeline. Deze worden in regelmatige secties onderbroken door de koordringen van Ranvier. Excitatie stroomt over de axon wordt verzonden door differentiële spanning over de niet-geïsoleerde Ranvier's geregen ringen binnen elke geregen ring. Door middel van het dendro-dendritische contact kunnen ook elektrische signalen van de ene dendriet naar de andere worden overgebracht. Het dendro-axonische contact zendt signalen van dendriet naar axon en het dendro-somatische contact zendt verder signalen van dendriet naar perikaryon. Dendrieten hebben een kortere en meer vertakte anatomie dan axonen. Hun oorsprong is breed gevormd, met taps toelopend naar elke tak, terwijl zenuwcelprocessen over hun volledige lengte een constante diameter hebben. Het vertakkingspatroon is afhankelijk van het type zenuwcel. Bijgevolg kan de vertakking van individuele zenuwcellen zo divers zijn dat dendrieten en axonen niet gemakkelijk te onderscheiden zijn. Onder de lichtmicroscoop zijn neurofibrillen te zien in het plasma van de dendrieten en Nissl-kluiten tot aan de eerste tak. Met behulp van de elektronenmicroscoop, actinefilamenten, microtubuli, ribosomen, endoplasmatisch reticulum (eiwitsynthese), en mogelijk kunnen Golgi-apparaten worden gezien. Axonen daarentegen komen voor zonder endoplasmatisch reticulum en Golgi-apparaten. De uitgroei van dendrieten uit het cellichaam (dendritogenese) treedt vaak op na axogenese. Artsen maken onderscheid tussen zes verschillende zenuwceltypen: piramidecel, Purkinje-cel, amacrine-cel, stellaatcel, korrelcel en primair sensorisch neuron in het ruggenmerg ganglion.
Functie en taken
De belangrijkste functie van dendrieten is om prikkels te ontvangen en deze door te geven aan de cellichamen. De overdracht van elektrische excitatievorming wordt in technische taal afferent genoemd, omdat het altijd plaatsvindt in de richting van de zenuwcel. Het is echter heel goed mogelijk dat de transmissie binnen de dendrieten ook in een andere richting verloopt. actiepotentiaal wordt gevormd in de axiale cilinder, die achterwaarts naar de individuele dendrieten wordt verdeeld in de vorm van een feedbacklus. Dit mechanisme zorgt ervoor dat de synaps en de signalen die naar deze site worden verzonden, worden beïnvloed en dat de twee betrokken neuronen nauw met elkaar worden gekoppeld. Dit proces is belangrijk voor "neuronale plasticiteit", wat weerspiegelt dat zenuwcellen zich kunnen aanpassen en hermodelleren, afhankelijk van hoe vaak ze worden gebruikt. De zenuwcellen dienen als een uitgekiend netwerk en informatiedrager. Deze informatie-uitwisseling vindt plaats via het synapsen op basis van chemische boodschappers (neurotransmitters) door middel van presynaptische eindknoppen. Deze geven de informatie door aan de zenuwcellen. Het aantal synapsen speelt een belangrijkere rol dan het aantal zenuwcellen. Niet alle neuronen zijn echter hetzelfde, omdat neuronen verschillen in de manier waarop ze functioneren. Door de neuronen bloot te stellen aan een prikkel, bijvoorbeeld een aanraking of een smaak sensatie treedt de excitatietoestand op, die de ontvangen informatie verzendt.
Ziekten
Elke dag worden we blootgesteld aan een groot aantal prikkels. Deze prikkels moeten worden doorgegeven aan de hersenen. De mens hersenen is automatisch het "controlecentrum" voor iedereen lopend processen van zintuiglijke waarneming (zien, horen, geur, smaak) evenals onafhankelijke en perceptuele processen, bijvoorbeeld de doelbewuste beweging van het lichaam. De taak van het overbrengen van stimuli wordt uitgevoerd door de cellen (neuronen) die door het hele lichaam worden aangetroffen. De mens hersenen alleen al heeft een biljoen zenuwcellen en is in staat een oneindige hoeveelheid informatie op te slaan door de verbindingen tussen de individuele zenuwcellen opnieuw te combineren. Zonder dit perfect functionerende netwerk van zenuwcellen, dat dagelijks de overbelasting van prikkels van buitenaf filtert, zouden mensen door te veel zintuiglijke indrukken nauwelijks kunnen leven, omdat ze die niet zouden kunnen verwerken. We reageren bijvoorbeeld op een aanraking. De dendrieten ontvangen de prikkel van deze aanraking via een wijdvertakt vertakkingssysteem en geven het door aan het cellichaam (soma) van de zenuwcellen. Op de soma bevindt zich de axonheuvel, die overgaat in de axoncilinder. De excitatietoestanden die door de dendrieten worden ontvangen, hopen zich op in de axonheuvel. Deze worden echter alleen bij een mogelijke overbelasting overgedragen om een prikkeloverbelasting te voorkomen. De dendrieten fungeren als een filter waarmee we de zintuigen op een geordende manier kunnen waarnemen zonder het ongemak van sensorische overbelasting. Als dit "filtersysteem" niet goed zou werken, zouden we de bovengenoemde aanraking niet kunnen waarnemen en op onze omgeving kunnen reageren na verwerking van de signalen die door de dendrieten worden doorgegeven.
Typische en veel voorkomende zenuwaandoeningen
- Zenuwpijn
- Zenuwontsteking
- polyneuropathie
- Epilepsie
