Coaching is een vorm van professionele advisering of begeleiding van mensen die hun prestaties in de professionele of privéomgeving willen verbeteren. Het is een bevordering van individuele probleemoplossing, zelfreflectie en zelfbewustzijn met als doel het zelfvertrouwen en het verantwoordelijkheidsgevoel te versterken en zo uiteindelijk hulp voor zelfhulp te garanderen. Oorspronkelijk is de term "coaching" afgeleid van het Engelse woord "coach", wat "vervoer" betekent. De functie van een wagon is om mensen naar een bepaalde bestemming te vervoeren. Dit weerspiegelt ook het principe van coaching: een persoon wordt ondersteund om een individueel gekozen doel snel en veilig te bereiken. Sinds het einde van de 19e eeuw wordt de term in de Anglo-Amerikaanse wereld voornamelijk gebruikt op het gebied van topsport. Topsporters krijgen uitgebreide ondersteuning van een coach, waarbij de pure training wordt aangevuld met persoonlijke ondersteuning en psychologische motivatie, bijvoorbeeld tijdens een wedstrijd. In de jaren zeventig tot tachtig verscheen de term ook in de context van management. Het werd steeds belangrijker als maatstaf voor personeelsontwikkeling waarbij een coach optreedt als adviseur en vooral mensen in leidinggevende functies ondersteunt bij hun taken. Tot op heden zijn er veel verschillende coachingbenaderingen gedifferentieerd, bijvoorbeeld in hun doelgroep (teamcoaching vs. individuele coaching).
Indicaties (toepassingsgebieden)
Coachen is persoonlijk gezien een heel individuele vorm van advisering die is toegesneden op de concrete behoefte van de coachee (de te adviseren persoon). De indicatie voor coaching is daarom sterk afhankelijk van persoonlijke factoren. Er zijn echter ook klassieke situaties waarin iemand zijn gedrag of persoonlijke attitudes wil veranderen en actief zijn toevlucht wil nemen tot ondersteunende begeleiding:
- Meestal gebeurt dit in tijden van huidige "crisis". Dit is een problematische situatie die vaak gepaard gaat met ingrijpende veranderingen en serieuze beslissingen. Dit kan op persoonlijk niveau gebeuren en wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door een ernstige ziekte, een scheiding, verliezen, milieurampen, enz. Op operationeel niveau kan het een fundamentele herstructurering zijn, fusies van systemen of financiële spanning Een crisis treft in ieder geval een groep mensen of een individu en kan bedreigend en stressvol zijn, maar ook uitdagend en een kans op verandering. Omdat een crisis een tijd is waarin oude gedragspatronen worden weggegooid en nieuwe ontwikkelingen worden gezocht, is het een uitstekende tijd om ondersteund te worden door professionele coaching.
- Ook minder ernstige, acute uitdagingen vanuit de professionele of privé-omgeving kunnen aanleiding zijn voor coaching. Hier voelt de coachee de wens om zijn gedrag te veranderen om beter met bepaalde situaties en spanningen om te gaan. Het kunnen belangrijke projecten zijn, doorslaggevende loopbaanstappen of de aanpassing aan bepaalde familierollen die aanleiding geven om geadviseerd en ondersteund te worden door een coach.
- Daarnaast zijn reeds lang gevestigde principes en omgangsvormen, waar behoefte aan verbetering wordt gerealiseerd, ook geschikt om door coaching te worden afgeschaft of veranderd. Het kan de ontwikkeling van leiderschapsvaardigheden zijn of de aanpassing van communicatie.
Coachen is economisch gezien een investering in het menselijk kapitaal (medewerkers) van een bedrijf en leidt tot een hogere prestatie van het hele bedrijf door innovatieve personeelsontwikkeling. Zelfs zonder specifieke gelegenheden zien veel managers de noodzaak in om hun eigen competenties en de vaardigheden van hun werknemers te promoten. Om flexibiliteit, teamwork of creativiteit te verbeteren, wordt vaak een beroep gedaan op professionele coaching. Door vlekkeloze samenwerking, goede sociale vaardigheden en vergroot leren bekwaamheid van het personeel, hoopt men uiteindelijk op een concurrentievoordeel van het hele bedrijf.
Werkwijze
De coachinggesprekken vinden plaats in meerdere sessies en in een tijdsbeperkt kader. De coach werkt een vast coachingconcept uit waarin zijn aanpak, interventies en methodes worden toegelicht. Om manipulaties uit te sluiten, moet dit concept toegankelijk worden gemaakt voor de coachee. Begrip van het totale concept is ook een basisvoorwaarde voor de best mogelijke ondersteuning van de coachee.
Procedure
Het proces van coaching kan schematisch worden onderverdeeld in secties:
- Perceptie van de behoefte aan coaching: Voor het succes van coaching is het cruciaal dat de wens of behoefte eraan door de coachee zelf wordt geuit en op vrijwillige basis is gebaseerd. Zonder deze basisvereiste zou elk overleg zinloos zijn.
- Eerst elkaar leren kennen: in het eerste contact tussen coach en coachee moet eerst een vertrouwensrelatie ontstaan voor een positieve werkrelatie. Hiervoor wordt vooraf wat informatie over deze werkalliantie verzameld:
- Reden voor overleg: Waarover is de coach geraadpleegd? Waarom deze specifieke coach? Wat verwacht de klant? Is de coaching besteld?
- Vervlechting tussen coach en coachee: kennen de twee elkaar al? Welk beeld brengt de coach over? Zijn er connecties met superieuren?
- Eerdere advieservaring: is dit de eerste coaching? Welke onderwerpen moeten worden vermeden als "faux pas"? Welke onderwerpen zijn onmisbaar?
- Waardering: voor de coachee is het belangrijk dat de moeilijkheid van zijn beginsituatie wordt onderkend. Zijn beslissing en moed om hulp te zoeken, moeten door de coach worden gewaardeerd.
- Totstandkoming contract: Er komt een contract tot stand tussen de coach en de coachee op basis van de eerste kennismaking, dit is een soort toestemming van beide kanten om de coaching uit te voeren.
- Doelen stellen: samen worden doelen en hun prioriteiten bepaald. Wat moet worden bereikt / voorkomen / onderhouden? Welke doelen zijn het belangrijkst? Tegenstrijdige doelen moeten worden geïdentificeerd, zodat een ervan voorlopig kan worden weggelaten. Verder dient vooraf bepaald te worden hoe later erkend zal worden dat een bepaald doel bereikt is. Zal een bepaald gedrag veranderen? Zullen de prestaties worden verbeterd?
- Interventies / methoden: De methoden en interventietechnieken van coaching zijn zeer divers en kunnen naar wens worden gebruikt, afhankelijk van de behoefte. Het volgende is een lijst met enkele voorbeelden van methoden:
- Actief luisteren: enerzijds krijgt de coachee voldoende tijd om het verhaal te vertellen, anderzijds geeft de coach feedback op het gesprek, vat samen wat er is gezegd en reflecteert het terug naar de coachee. Ook kan bepaalde emotionele inhoud actief worden benadrukt door de coach om de cliënt bewust te maken van het belang ervan.
- Vragen: gerichte vragen zijn een van de belangrijkste tools van coaching. Enerzijds dienen ze om informatie te verzamelen voor de coach, anderzijds om informatie te genereren wanneer de coachee op zoek moet naar het juiste antwoord.
- Verhalen: De coach vertelt daarbij verhalen of anekdotes die de coachee dienen als spiegel voor zelfherkenning of als model voor bijvoorbeeld probleemoplossende pogingen.
- "Innerlijke conferentie": deze methode heeft zijn voordeel bij moeilijke besluitvorming, waarbij de cliënt in een innerlijk conflict verkeert. Een soort "conferentie" tussen de individuele stemmen / meningen van de coachee wordt afgespeeld, zodat na een uitgebreide discussie uiteindelijk een compromis wordt gevonden.
- Communicatieanalyse: communicatiesequenties die door de coachee zijn onthouden als "moeilijk" worden opnieuw afgespeeld en geanalyseerd.
- Conflictanalyse: confrontaties worden geanalyseerd en oplossingspatronen voor de toekomst voorgesteld.
- Verandering van media: tekengerei, klei, bouwstenen, poppen etc. worden gebruikt om de gedachten van de coachee uit te drukken. De coach treedt meer op als coördinator. De interpretatieve functie wordt eerder door de cliënt zelf overgenomen.
- Rollenwisseling / rollenspel: bepaalde situaties worden nagespeeld, waardoor deze beter kunnen worden waargenomen en geanalyseerd. Toekomstige confrontaties kunnen worden voorbereid en geoefend.
- Evaluatie: de coachee reflecteert op het succes of falen van zijn vorige sessies. Vooral de voorgaande doelen worden op dit punt weer opgepakt en geanalyseerd.
- Conclusie: door zelfreflectie kan de coachee beter omgaan met bepaalde situaties en voelt hij zich in staat soortgelijke problemen in de toekomst zelfstandig op te lossen. De coaching zorgde voor een “hulp voor zelfhulp”.
