Aspergillose: beschrijving
Aspergillose is een infectie met een bepaalde schimmel van het geslacht Aspergillus. De Latijnse naam vertaalt zich als “het varenblad” – onder de microscoop zien de schimmelsporen eruit als een varenblad.
Mensen kunnen aspergillose oplopen door de schimmelsporen in te ademen. Het treft vaak mensen van wie het immuunsysteem verzwakt is, bijvoorbeeld door bepaalde ziekten of medicijnen. Voor gezonde mensen vormt de schimmel echter zelden een bedreiging.
Aspergillose en zijn klinische beelden
Aspergillose kan verschillende ziektebeelden veroorzaken. Zo zijn er:
- Aspergilloom: Schimmelkolonisatie in een bestaande lichaamsholte (zoals sinussen of longen) in de vorm van een grotere, bolvormige structuur bestaande uit schimmeldraden, slijmklierafscheidingen en dode cellen (“schimmelbal”). Vooral bij een verzwakt immuunsysteem kan de schimmel dieper in het weefsel doordringen, beginnend bij het aspergilloom (invasieve aspergillose).
- andere vormen van invasieve aspergillose: De schimmel begint in de longen en kan via de bloedbaan ook elk ander orgaan infecteren, zoals het hart, de nieren, de lever, de ogen, het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en/of de huid. Artsen spreken dan van een verspreide besmetting.
Aspergillose: symptomen
De symptomen van aspergillose hangen voornamelijk af van welk orgaansysteem door de schimmels wordt aangetast.
Mogelijke symptomen van aspergillose zijn:
- Ontsteking van de bronchiën (bronchitis) of longen (longontsteking) met kortademigheid, reutels bij het ademen, pijnlijke hoest en bruinachtig etterig, zelden bloederig sputum.
- Sinusitis met loopneus, drukpijn in het gebied van de sinussen, hoofdpijn
- Astma-aanvallen bij allergische bronchiale astma
- Zwakte van het hartminuutvolume (power knik, kortademigheid)
- diarree en buikpijn bij maagdarmkanaalinfecties
- neurologische aandoeningen bij aandoeningen van het centrale zenuwstelsel, meningitis
- koorts
Aspergillose: oorzaken en risicofactoren
Aspergillose kan niet van persoon op persoon worden overgedragen!
Risicofactoren voor aspergillose
Aspergillus-schimmels zijn zeer wijdverspreid. Niet elk contact met de ziekteverwekker leidt echter ook tot ziekte. De belangrijkste risicofactoren voor aspergillose zijn daarom ziekten die gepaard gaan met verminderde weerstand, bijvoorbeeld HIV of AIDS.
Verschillende auto-immuunziekten en chronische longaandoeningen (zoals chronische obstructieve longziekte = COPD, bronchiaal astma) maken de getroffenen ook vatbaarder voor de schimmelinfectie. Gezonde mensen met een intact immuunsysteem lopen daarentegen uiterst zelden aspergillose op.
Aspergillose: onderzoeken en diagnose
Hierna volgen verschillende onderzoeken:
- Tijdens het lichamelijk onderzoek richt de arts zich op het orgaansysteem dat ongemak veroorzaakt (bijvoorbeeld luisteren naar en tikken op de longen bij hoesten en kortademigheid).
- Ook een röntgenonderzoek of computertomografie (CT) van het aangetaste lichaamsgebied kan informatief zijn voor de diagnose.
- In sommige gevallen (bijvoorbeeld bij vermoeden van aspergilloom) is het nuttig om het bloed te testen op antilichamen tegen Aspergillus.
- Monstermateriaal van de patiënt (bijvoorbeeld sputum, weefselmonsters – zoals uit de longen) kan worden geanalyseerd op de aanwezigheid van Aspergillus-schimmelfilamenten.
Aspergillose: behandeling
Allergische bronchopulmonale aspergillose (ABPA) wordt gewoonlijk behandeld met corticosteroïden (“cortison”).
Als zich een aspergilloom heeft gevormd (bijvoorbeeld in de neusbijholte of de longen), is behandeling met medicijnen meestal niet voldoende. In dit geval is een operatie noodzakelijk om de “schimmelbol” te verwijderen.
