Kort overzicht
- Symptomen van een dwarslaesie: rugpijn, beperkte/geen mobiliteit en/of gevoeligheid, zwelling
- Diagnose van een dwarslaesie met behulp van beeldvormingsprocedures zoals röntgenfoto's, MRI, CT
- Behandeling van een dwarslaesie: immobilisatie/stabilisatie, indien nodig chirurgische ingreep, medicamenteuze behandeling van pijn of spierspasmen
Opgelet!
- Auto-ongelukken en sportongevallen zijn de meest voorkomende oorzaken van ruggengraatletsel. Na een val of een gewelddadige botsing zijn verwondingen aan de wervelkolom vaak zichtbaar op röntgenfoto’s.
- Als bij kinderen het ruggenmerg gewond raakt, werken de zenuwen mogelijk slechts tijdelijk. Dit betekent dat ze kortdurende pijn hebben die in een flits in hun benen of armen schiet.
- Als de gedeeltelijke verlamming als gevolg van een dwarslaesie binnen enkele weken afneemt, is de kans op volledig herstel groot. Symptomen die na zes maanden nog steeds aanwezig zijn, blijven daarentegen vaak permanent.
Wervelletsel: symptomen
Ze zijn afhankelijk van welke structuren beschadigd zijn bij het ruggenmergletsel en in welke mate. Over het algemeen veroorzaakt een dwarslaesie symptomen zoals
- Rugpijn
- Beperking van de mobiliteit of onvermogen om te bewegen
- Zwelling en hematomen
Het is gebruikelijk dat zenuwen en het ruggenmerg worden aangetast wanneer de wervelkolom gewond raakt, omdat de structuren dicht bij elkaar liggen.
Symptomen van letsels aan het ruggenmerg
Als het ruggenmerg wordt aangetast door een dwarslaesie, komt dit tot uiting in functionele stoornissen onder en op de gewonde plek. Als het letsel bijvoorbeeld in het nekgebied zit, kan het zijn dat de getroffen persoon de armen niet meer (goed) kan bewegen. Als het ruggenmerg verder naar beneden beschadigd raakt, kan dit zich uiten in functiestoornissen van de benen. Soms hebben ze geen controle meer over hun darmen en blaas.
Bovendien heeft de getroffen persoon pijn in het getroffen gebied.
Symptomen van zenuwbeschadiging
Bij zenuwbeschadigingen verliest de getroffen persoon het gevoel in en rond het gewonde gebied en heeft hij vaak geen controle meer over de spieren die door de aangetaste zenuwen worden aangestuurd. Deze beperking kan geheel of gedeeltelijk, tijdelijk of permanent zijn. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval als de zenuwbanen in het ruggenmerg zijn vernietigd of als het ruggenmerg is doorgesneden.
Symptomen van spierblessures
Als de beweging van bepaalde delen van het lichaam permanent beperkt of onmogelijk is als gevolg van een dwarslaesie, kunnen de spieren die niet meer worden gebruikt permanent verkort raken.
Wervelletsel: diagnose
Om de exacte positie en omvang van het ruggenmergletsel (bot, ruggenmerg) en eventuele daarmee gepaard gaande verwondingen (bijvoorbeeld aan aangrenzende spieren) te bepalen, zal de arts beeldvormende technieken gebruiken. Deze omvatten:
- Röntgenfoto: Een röntgenfoto laat zien of botstructuren (bijvoorbeeld wervels) gewond zijn. Schade aan het ruggenmerg is echter niet zichtbaar.
- Computertomografie (CT): Dit kan verwondingen aan de benige wervelkolom veel nauwkeuriger weergeven dan een röntgenfoto. Op de CT-scan zijn ook andere weefselstructuren te zien.
- Magnetische resonantie beeldvorming (MRI): Net als computertomografie levert deze methode, ook wel magnetische resonantie beeldvorming genoemd, zeer gedetailleerde beelden op. Ze helpen de arts bijvoorbeeld bij het opsporen van verwondingen aan het ruggenmerg of de ligamenten van de wervelkolom. Deze methode geeft echter botletsels minder nauwkeurig weer.
Wervelletsel: therapie
Bij een dwarslaesie kan een chirurgische ingreep nodig zijn, bijvoorbeeld als de arts stukjes bot of bloedophopingen moet verwijderen die op het ruggenmerg drukken. Vervolgens immobiliseert hij de patiënt of de wervelkolom totdat de botten en ander weefsel zijn genezen. Soms is het ook nodig om tijdens de operatie stalen pinnen in te brengen om de gewonde wervelkolom te stabiliseren.
Pijn als gevolg van een dwarslaesie kan worden verlicht met pijnstillers (analgetica). Werkzame stoffen zoals ibuprofen of paracetamol helpen bij matig ongemak. Na een operatie zijn daarentegen vaak sterkere pijnstillers (opiaten) noodzakelijk.
Als een dwarslaesie leidt tot verlamming als gevolg van spierspasmen (spastische verlamming), zal de arts spierverslappers voorschrijven, dat wil zeggen medicijnen die de spasmen verlichten. Een dergelijke spastische verlamming kan zelfs weken na het ongeval optreden.
Na een acute behandeling krijgt de patiënt meestal fysiotherapie en ergotherapie om hem te helpen snel en zo volledig mogelijk te herstellen van het ruggenmergletsel.
Ruggenmergletsel: wat te doen?
Als een dwarslaesie wordt vermoed, moeten EHBO'ers uiterst voorzichtig zijn – zelfs de kleinste beweging kan tot permanente verlamming leiden. Eerste hulp bij een dwarslaesie is daarom als volgt:
- Bel onmiddellijk de hulpdiensten!
- Stel het slachtoffer gerust.
- Als de gewonde persoon bij bewustzijn is, verplaats deze dan indien mogelijk niet. Vraag hen om hun hoofd en nek heel stil te houden. Als u de cervicale spalkgreep (zie hieronder) onder de knie heeft, kunt u deze gebruiken om het hoofd- en nekgebied te stabiliseren.
- Als de gewonde bewusteloos is, moet u deze in de stabiele zijligging plaatsen. Bewusteloosheid is gevaarlijker dan schade veroorzaakt door het verplaatsen van de gewonde. Als een bewusteloos persoon op zijn rug ligt, kan zijn tong of braaksel de luchtwegen belemmeren en ervoor zorgen dat hij of zij stikt.
Om de cervicale spalk vast te houden, knielt u bij het hoofd van het slachtoffer, pakt u de nek met één hand vast, ondersteunt u de nek met uw vingers en laat u uw duim op het sleutelbeen rusten. Houd het hoofd stevig vast met de andere hand en druk het lichtjes tegen de tegenovergestelde onderarm, waardoor het een ondersteunende spalk wordt.
Ruggenmergletsel: wanneer moet u naar een arts?
Het voorkomen van letsel aan de wervelkolom
Een dwarslaesie ontstaat bij verder gezonde mensen als gevolg van een ongewoon sterke impact, bijvoorbeeld een heftige val, een (motor)ongeluk of iets dergelijks. De belangrijkste manier om een blessure te voorkomen is door je tijdens het sporten en in het verkeer zorgvuldig te gedragen en geen onnodige risico’s te nemen. Motorrijders kunnen en moeten speciale beschermers voor de wervelkolom dragen, terwijl automobilisten ervoor moeten zorgen dat de hoofdsteunen van hun stoelen goed zijn afgesteld, zodat ze het nekgedeelte stabiliseren.
Wat u nog meer kunt doen: Regelmatige, gerichte krachttraining versterkt de rugspieren, die op hun beurt de wervelkolom beter kunnen ondersteunen. Dit kan een dwarslaesie bij een onvoorziene impact voorkomen.
