Kort overzicht
- Oorzaken en risicofactoren: oorzaak niet definitief begrepen; genetische risicofactoren, problemen tijdens zwangerschap en geboorte, externe risicofactoren zoals de slaapomgeving
- Symptomen: Wiegendoodkinderen worden meestal dood aangetroffen. De “schijnbaar levensbedreigende gebeurtenis” kondigt zich aan met ademstilstand, slappe spieren en een bleke huid.
- Diagnose: Na overlijden autopsie van het lichaam.
- Behandeling: Mogelijke poging tot reanimatiemaatregelen
- Beloop en prognose: Verhoogd risico voor broers en zussen na wiegendood
- Preventie: Elimineer risicofactoren, slaap in slaapzak, koele kamertemperatuur, geen voorwerpen in bed, rookvrije omgeving, slaap in eigen bed dichtbij ouders, etc.
Wat is wiegendood?
Wiegendood betekent dat een kind plotseling en onverwacht overlijdt. Bij deze tragische dood van een ogenschijnlijk gezonde baby of peuter noemen artsen het ook wel Sudden Infant Death Syndrome of SIDS. Wiegendood wordt in de volksmond ‘wiegendood’ of ‘wiegendood’ genoemd. Oorzaken kunnen niet met zekerheid worden vastgesteld.
Per definitie treedt wiegendood op wanneer een kind onverwacht overlijdt vóór de 365 levensdagen, dat wil zeggen binnen het eerste levensjaar. De meeste sterfgevallen vinden plaats tijdens de eerste twee levensdagen en tussen de tweede en vijfde levensmaand. Ongeveer 80 procent van de sterfgevallen vindt plaats vóór de zes maanden van het leven. Daarna neemt het risico op wiegendood af. Jongens worden vaker getroffen dan meisjes.
Wiegendood: oorzaken en risicofactoren
Tot op heden is de oorzaak van wiegendood nog niet definitief vastgesteld. Deskundigen gaan ervan uit dat er sprake is van een wisselwerking tussen meerdere factoren. Enerzijds hebben deze betrekking op het verloop van de zwangerschap en de fysieke conditie en gezondheid van het kind (endogene risicofactoren).
Ten tweede spelen omgevingsfactoren, dat wil zeggen externe invloeden, een beslissende rol bij wiegendood (exogene risicofactoren).
Verstoringen van levensonderhoudende functies
Zelfs een baby heeft deze levensondersteunende reflexen al, maar ze moeten eerst volwassen worden. Bij wiegendood gaan deskundigen ervan uit dat deze controlefuncties falen. Een verlaagd O2- of verhoogd CO2-niveau tijdens de slaap wordt niet meer gecompenseerd – het kind sterft.
Genen als risicofactor
Onderzoekers hebben ontdekt dat tweelingen en broers en zussen van kinderen met wiegendood een zesvoudig verhoogd risico hebben om ook te sterven aan wiegendood. Ze vermoeden daarom dat veranderingen in de genetische samenstelling een rol spelen. Deze beïnvloeden het metabolisme van boodschapperstoffen en de controle over vitale functies – het risico op wiegendood neemt toe.
Probleemgeboorte als risicofactor
Verschillende onderzoeken hebben het verband tussen het geboorteproces en wiegendood onderzocht. Volgens deze onderzoeken hebben premature baby's een verhoogd risico op wiegendood. Dit geldt ook voor kinderen uit meerlingen. Pasgeborenen die tijdens of na de geboorte ademhalingsproblemen hebben, lopen ook risico op wiegendood.
Risicofactoren buikligging en oververhitting
De meeste baby’s sterven in de vroege ochtenduren in hun slaap. De meerderheid wordt door hun ouders in buikligging aangetroffen. Kinderen met wiegendood zijn vaak doordrenkt van het zweet en liggen met hun hoofd onder de dekens. Wanneer baby's op hun buik slapen, is het risico op wiegendood aanzienlijk groter: de buikligging wordt beschouwd als de grootste risicofactor voor wiegendood.
Het risico op wiegendood is nog groter als het beddengoed erg zacht is of als er extra kussens, knuffels, doeken en dekens in het bed liggen. Deze dingen kunnen de ademhaling belemmeren. Het kind ademt te veel kooldioxide opnieuw in, terwijl de ademlucht tegelijkertijd steeds minder zuurstof bevat. Het kind is niet in staat dit tekort te compenseren, noch zichzelf te bevrijden met doelbewuste bewegingen. Een plotselinge kindersterfte ligt op de loer.
Tegelijkertijd hoopt de warmte zich op in het lichaam van het kind. Aangenomen wordt dat deze oververhitting bovendien de fysieke functies schaadt. Als de cardiovasculaire regulatie dan faalt, kan dit leiden tot wiegendood.
Risicofactorinfecties
Het lichaam van het kind reageert met koorts op de gifstoffen, wat op zijn beurt de bloedsomloop belast en tot meer vochtverlies leidt. Al deze zaken bedreigen de centrale regulerende mechanismen van het kind en verhogen het risico op wiegendood.
Risicofactor stress en sociale status
Steeds meer mensen voelen zich belast door stress. Onbewust dragen ze een deel ervan over aan hun kinderen. Uit onderzoek blijkt dat stress bij ouders het risico op wiegendood vergroot, vooral bij zuigelingen en jonge kinderen.
Een jonge moederleeftijd (jonger dan 20 jaar) en dicht bij elkaar gelegen zwangerschappen lijken ook het risico op wiegendood te vergroten. Andere factoren zijn onder meer de lage financiële en sociale status van het gezin.
Risicofactoren roken, drugs, alcohol.
Uit onderzoek blijkt: Wanneer moeders tijdens de zwangerschap roken of drugs gebruiken, leidt dit in veel gevallen niet alleen tot ontwikkelingsstoornissen of misvormingen van het embryo of de foetus. Het verhoogt ook het risico op wiegendood.
Zijn er tekenen die wijzen op wiegendood?
De meeste ouders van wiegendood-kinderen vinden hun baby's al dood in bed. Vaak was slechts een paar uur daarvoor alles normaal, het kind deed het goed, schopte en lachte – wat deze gebeurtenis even onverwacht als pijnlijk maakt.
Verschillend van wiegendood is de zogenaamde ‘schijnbaar levensbedreigende gebeurtenis’ (ALE). In dit geval ademen de getroffen baby's plotseling en zonder enige duidelijke oorzaak slechts heel zwak of zelfs helemaal niet. De spieren worden slap. De huid wordt bleek of blauwachtig. Daarnaast zijn er soms tekenen van verstikking of verstikking.
ALE komt zowel voor wanneer het kind slaapt als wakker is. Ouders die het merken, hebben nog steeds de kans om hun kind te reanimeren.
Hoe wordt wiegendood gediagnosticeerd?
Op het kind dat aan wiegendood is overleden, wordt vervolgens autopsie verricht. Dit betekent dat forensische artsen of pathologen het lichaam van het kind onderzoeken. Zij bepalen of interne oorzaken of externe oorzaken de dood van het kind hebben veroorzaakt.
De diagnose ‘wiegendood’ (of ‘SIDS’) is daarom een uitsluitingsdiagnose, die wordt gesteld wanneer er geen andere doodsoorzaak kan worden vastgesteld.
Wat te doen in geval van nood?
De behandeling komt vaak te laat: kinderen met wiegendood sterven onopgemerkt in hun slaap. Als ouders of andere volwassenen een ademhalings- en bloedsomloopstilstand herkennen, moet onmiddellijk de spoedarts worden gebeld. In de tijd totdat de spoedarts arriveert, kunt u het leven van het kind redden door reanimatie uit te voeren. Reanimatie bij een baby omvat borstcompressies en beademing, net als bij een volwassene:
Leg de baby plat op zijn of haar rug met het hoofd in een neutrale positie (niet overstrekt). Geef in het begin eenmaal 5 ademhalingen, gevolgd door 30 borstcompressies en daarna 2 ademhalingen. Wissel daarna altijd af in een 30:2-patroon. Dit betekent: 30 keer drukken, 2 keer ademen.
Wat is de prognose na wiegendood?
Het verliezen van een baby aan wiegendood is een zware klap voor het hele gezin. Maar het betekent meestal niet het einde: velen krijgen na het verlies nog een kind. Als ouders echter al één kind hebben verloren aan wiegendood, is het risico op een volgend broertje of zusje groter. Artsen raden aan bekende risicofactoren te vermijden en daardoor het risico op wiegendood te minimaliseren.
Voor de ‘schijnbaar levensbedreigende gebeurtenis’ is na een enkele gebeurtenis het risico op een volgende gebeurtenis en op wiegendood verhoogd.
Hoe kan wiegendood worden voorkomen?
Deskundigen bevelen enkele maatregelen aan om het risico op wiegendood te verminderen. Ze zijn gericht op het elimineren van de externe risicofactoren die vaak voorkomen bij getroffen kinderen.
De preventiemaatregelen lijken zeer effectief te werken, zo blijkt uit de statistieken. Verschillende campagnes voor een veilige slaapomgeving voor zuigelingen hebben het aantal wiegendoodgevallen de afgelopen decennia aanzienlijk verminderd.
- Rugligging om te slapen
- Goed bed
- Rookvrije omgeving
Leg je baby op zijn rug om te slapen
De meest effectieve maatregel tegen wiegendood is het niet op de buik laten slapen van de baby. Plaats hem op zijn rug zodat hij vrij kan ademen.
Hoe minder beddengoed, hoe beter
Leg geen extra lakens, kussens, knuffels of dierenhuiden in het bed. Dit verkleint het risico dat het kind oververhit raakt of iets voor de luchtwegen plaatst. Zorg ervoor dat het slaapoppervlak stevig is, zodat de baby er niet in wegzakt.
Gebruik een slaapzak
Plaats uw kind in een slaapzak met een geschikte maat om te slapen. Het zorgt voor een constante temperatuur. Het allerbelangrijkste is dat het voorkomt dat u in buikligging gaat liggen, wat wiegendood bevordert. Als u geen slaapzak heeft, bedek het kind dan met een platte deken en stop deze stevig in. Zo rolt het kind minder gemakkelijk in het beddengoed en loopt het risico zijn hoofd onder de dekens te glijden.
Vermijd te veel hitte
Laat je baby in zijn bedje liggen, maar niet alleen.
Dit punt is in het verleden besproken als een risicofactor voor wiegendood. Sommige wetenschappers zijn van mening dat het samen slapen van het jonge kind in het ouderlijk bed het risico op wiegendood vermindert. Eén onderzoek zegt echter dat pasgeborenen waarschijnlijk nog meer last hebben van wiegendood als ze samen slapen.
Zet je kind daarom in een apart bedje en plaats dat naast het bed van je ouders. Hierdoor kunt u in geval van nood tijdig handelen en wiegendood voorkomen.
Woon de preventieve controles bij
De regelmatige controles zijn belangrijk om mogelijke ziektes of ontwikkelingsstoornissen bij het kind in een vroeg stadium op te sporen. Bovendien heeft de kinderarts nuttig advies over hoe u wiegendood kunt voorkomen. Neem ziektesymptomen serieus en aarzel niet om naar de kinderarts te gaan. Omdat infecties het risico op wiegendood vergroten.
Borstvoeding en fopspeen beschermen
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat fopspenen gemiddeld het risico op wiegendood verminderen. Artsen verklaren het voordeel door het feit dat het zuigen op een fopspeen de bovenste luchtwegen traint en vergroot. Het zorgt er ook voor dat baby’s minder diep slapen. Ouders wordt daarom geadviseerd baby’s een speentje aan te bieden, maar deze niet op te dringen.
Medische richtlijnen voor wiegendood bevelen ook aan dat moeders, indien mogelijk, hun kind tijdens het eerste levensjaar borstvoeding geven. In het verleden werd gedacht dat een fopspeen het succes van borstvoeding verminderde. Tegenwoordig is het duidelijk dat beide maatregelen samen, fopspeen en borstvoeding, het risico op wiegendood verminderen.
Rookvrije omgeving!
Roken verhoogt het risico op wiegendood. Rook dus niet tijdens of na de zwangerschap. Dit geldt ook voor de vader, familieleden en vrienden die in de buurt van het kind of de zwangere vrouw zijn. Een rookvrije omgeving beschermt uw kind effectief en vermindert de kans op wiegendood.
