Wat is elastase?

Definitie

Een elastase is de actieve vorm van een enzym dat door beperkte proteolyse is afgeleid van het zogenaamde pro-enzym of zymogeen proelastase. Dit betekent dat door het afsplitsen van enkele aminozuren de inactieve vorm wordt omgezet in de actieve vorm. Elastase is een enzym dat de peptidebinding tussen twee aminozuren in het midden van een eiwit kan splitsen door water te consumeren.

Typische substraten die worden gesplitst, zijn onder meer het eiwit elastine. Er zijn verschillende vormen van elastase. Er is granulocyt-elastase, dat voorkomt in bepaalde immuuncellen, pancreaselastase, dat wordt geproduceerd door de alvleesklier, en andere minder bekende vormen.

Taak en functie van elastase

Afhankelijk van het type heeft elastase verschillende taken. De meest voorkomende vorm van elastase, pancreaselastase, wordt geproduceerd door de alvleesklier, voert belangrijke taken uit bij de spijsvertering. Het enzym is verantwoordelijk voor een deel van de vertering van eiwitten die met voedsel worden ingenomen.

Net als andere enzymen die helpen bij het verteren eiwittensplitst pancreaselastase de aminozuurketen. Daarbij wordt hij niet vanaf de uiteinden geopend, maar werkt hij binnen de ketting. Het behoort dus tot de groep van endopeptidasen.

Dit splitst eiwitten in verschillende aminozuursequenties, die elk slechts een paar aminozuren lang zijn. Zo worden ze vervolgens verder afgebroken enzymen, die in grotere aantallen voorkomen, in individuele aminozuren, die gemakkelijk door het slijmvlies van de dunne darm in de bloedbaan. De enzymen die de keten van aminozuren vanaf de uiteinden afbreken, worden exopeptidasen genoemd.

Naast zijn werking in de darm kan het enzym elastase andere taken in het lichaam overnemen, waarvan sommige ook schadelijk zijn voor het lichaam. Bij bepaalde ziektes is de elastase te vinden in de long gebied en splitst het structurele eiwit elastine. Dit structurele eiwit is onder meer verantwoordelijk voor de elasticiteit van de longen, wat kan leiden tot functionele beperkingen als het wordt afgebroken.

Naast pancreaselastase is leukocytenelastase, ook wel bekend als granulocytelastase, een wijdverspreide vorm van het enzym. Het komt voor in speciale cellen van de immuunsysteem, de granulocyten, en is bijzonder belangrijk bij de verdediging tegen micro-organismen. Zonder geschikte reguleringsmechanismen zou de functie van elastase lang genoeg duren, wat negatieve effecten zou hebben op het menselijk lichaam.

De elastase kan de lichaamseigen eiwitten afbreken, die dan hun functie verliezen. Dit is de reden waarom het menselijk lichaam remmers produceert die de activiteit van elastase kunnen verminderen en annuleren. Deze worden bijvoorbeeld gebruikt bij pancreaselastase tijdens de afscheiding van de alvleesklier zit nog in de uitscheidingskanalen. Hier voorkomen de remmers voortijdige activering, zodat het eigen weefsel van het lichaam niet kan worden verteerd.