Toxicologie is de studie van toxines en het daarmee samenhangende onderzoek en de behandeling van vergiftiging. Hier de volksgezondheidMet name worden bedoeld de schadelijke effecten die afzonderlijke chemische stoffen hebben op levende wezens. Toxicologie onderzoekt de vorm van de effecten, de omvang van de schade en de interacties die ten grondslag liggen aan de vergiftiging. Hierdoor kunnen gevaren beter worden geïnterpreteerd en kunnen potentiële risico's beter worden ingeschat. De specialiteit gaat meestal hand in hand met farmacologie, omdat onderzoek op deze gebieden vaak overlapt.
Wat is toxicologie?
Toxicologie is de studie van toxines en het daarmee verband houdende onderzoek en de behandeling van vergiftiging. Het gebied van toxicologie is gebaseerd op de leer van de onderzoeker en arts Paracelsus, wiens bevindingen de 16e eeuw vormden. Hij stelde vast dat er in principe geen giftige of niet-giftige stoffen zijn, maar dat de dosis van een stof vormt het toxische effect en wordt pas een schadelijke stof bij toename concentratie De stof zelf kan zowel giftig als niet giftig zijn. Het huidige toxicologische onderzoek gaat er ook van uit dat de concentratie bepaalt de mate van toxische werking en dat de kans op daadwerkelijke vergiftiging vrij laag is. De uitzondering op een hoger risico zijn kankerverwekkende stoffen. Dit worden genotoxische kankerverwekkende stoffen genoemd. Dezelfde uitzondering geldt voor mutagene stoffen, de zogenaamde mutagene stoffen. Hier kan geen exacte grenswaarde worden opgegeven. Het stamwoord "toxon" komt eigenlijk uit het Grieks en is gerelateerd aan de vergiftigde pijl. Vanwege zijn snelle en dodelijke effect werd de pijl voorbereid met giftig plantengif of besmet lijkgif, dat spieren, ademhaling of de hart- of ze volledig tot stilstand brengen. Ten slotte, in de 17e eeuw, wekte de leer van de gifstoffen bijzonder veel belangstelling, omdat in die tijd steeds meer gifmoorden werden gepleegd, hoewel de daders vaak niet konden worden gepakt, omdat er nog niet voldoende opsporingsmethoden waren. Het belangrijkste gif van die tijd was arsenicum Gifmoord werd bijna een soort mode. Moord met arsenicum had een lange traditie en bereikte een onvoorstelbaar hoogtepunt in de 19e eeuw. Daarom werd het noodzakelijk om met vergiftiging om te gaan. Het toen volledig nieuwe onderzoeksgebied toxicologie was geboren. De oprichter was de chemicus Mathieu Orfila. Vanwege de tijd was hij vooral geïnteresseerd in arsenicum Het bewijs van arseen bij de mens bloed werd uiteindelijk verzorgd door James Marsh, die ook chemicus was. Marsh's monster, waarmee arseen in het lichaam kon worden gedetecteerd, is naar hem vernoemd. Toen, na de ontdekking van deze methode, stopten de moorden door arseen snel.
Behandelingen en therapieën
Het onderzoeksgebied toxicologie bestudeert voornamelijk blootstellingen aan chemische stoffen en dient dus voorzorg en bescherming maatregelen op verschillende gebieden. Met name medische professionals kunnen kennis opdoen voor behandelingen en de symptomen van vergiftiging beter identificeren dankzij de leerstellingen ervan. Waar de toxicologie in de beginjaren vooral gericht was op het herkennen en behandelen van acute vergiftigingsverschijnselen, ligt de focus tegenwoordig meer op de vraag welke schadelijke effecten stoffen hebben bij inname in zeer lage concentraties. De blootstelling van het lichaam aan vreemde stoffen die aanwezig zijn in de lucht die we inademen, in voedsel, tijdens het drinken water of zelfs in de bodem wordt nader onderzocht. Kankerverwekkende stoffen door bijvoorbeeld omgevingsinvloeden moeten intensiever worden bestudeerd. Dit zijn onder meer dioxines, pcb's, fijnstof, dieselroetdeeltjes en koolwaterstoffen. Drugs worden ook getest op hun bijwerkingen. Drugs worden vooraf uitvoerig getest voordat ze voor de markt worden toegelaten en bij nieuwe ontwikkelingen worden de effecten uitvoerig getest. Dit gebeurt door middel van dierproeven, maar door de kritische evaluatie van dergelijke proeven ook door alternatieve methoden, vooral op biochemisch en moleculair niveau. Nieuwe taken zijn bijvoorbeeld de ontwikkeling van medicijnen of voedingsmiddelen die zijn geproduceerd door middel van genetische modificaties of onderzoek naar de effecten van dergelijke organische genetische modificaties op het menselijk organisme. Toxicologie classificeert alle stoffen in termen van grenswaarden en richtlijnen, en maakt preciezer onderscheid. tussen mutageen, kankerverwekkend en giftig voor de voortplanting. Zowel risicobeoordeling als intensieve analyse van alle werkingsmechanismen zijn een belangrijke taak van deze wetenschap, die is gebaseerd op biologische, fysische, biochemische en medische gegevens. Klassieke deelgebieden van toxicologie zijn klinische toxicologie, die zich bezighoudt met de behandeling van vergiftiging, en voedseltoxicologie, die dient om het publiek te beschermen en stoffen onderzoekt die schadelijk zijn voor volksgezondheid, zowel natuurlijk voorkomend als veroorzaakt door mensen. Evenzo zijn er gebieden die te maken hebben met industriële chemicaliën, consumentenproducten, de leefomgeving en de daar optredende schade water, bodem en lucht, en drugstoxicologie, die op zichzelf staat.
Diagnose en onderzoeksmethoden
Onder alternatieve geneeswijzen valt bijvoorbeeld ook homotoxicologie. Het is gebaseerd op de theorie van Hans-Heinrich Reckeweg, die stelt dat ziekten en hun symptomen het gevolg zijn van vergiften. De feitelijke ziekte is dus alleen de reactie op interne of ook externe schadelijke stoffen. Deze kunnen voorkomen in voeding, het milieu of in de stofwisseling zelf en worden homotoxinen genoemd. De vorm van de ziekte wordt uitgedrukt als homotoxicose, afhankelijk van de afweer van het organisme en de duur van de blootstelling aan het toxine, waarbij het lichaam wordt geconfronteerd met het specifieke toxische fenomeen en probeert het te bestrijden of te elimineren. Als het afweersysteem van het lichaam succesvol is, is de persoon gezond. Als er complicaties optreden, wordt hij ziek. Dan ontstekingen, diarree, brakenhuiduitslag of soortgelijke symptomen verschijnen. De therapie ertegen is ontgifting van het lichaam. Hiervoor worden preparaten gebruikt die het zelfgenezingsproces van het lichaam moeten ondersteunen en stimuleren ontgifting werkwijze. Dergelijke preparaten zijn in principe homeopathisch.
