Kort overzicht
- Wat is een heupverkoudheid? Een niet-bacteriële heupontsteking die vooral kinderen tussen de 5 en 6 jaar treft.
- Oorzaak: vermoedelijk een immuunreactie van het lichaam op een eerdere infectie (meestal een virale infectie van de bovenste luchtwegen)
- Symptomen: pijn in het heupgewricht (meestal aan één kant) en de daaruit voortvloeiende bewegingsbeperking in de heup, waardoor kinderen plotseling mank gaan lopen, weer gaan kruipen of alleen maar gedragen willen worden
- Diagnose: medische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek, echografie, eventueel bloedonderzoek en/of gewrichtspunctie
- Therapie: Rust, krukken en/of pijnstillers indien nodig
- Heupontsteking – duur: Heupontsteking geneest meestal vanzelf binnen enkele dagen tot maximaal twee weken.
Heupkoud: definitie
Loopt uw kind plotseling mank of hinkt zonder duidelijke reden? Dan kan het zijn dat hij of zij coxitis fugax heeft. Dit is een tijdelijke, niet-bacteriële ontsteking van het heupgewricht, die meestal onschadelijk is. Concreet is het synoviale membraan (synovium) van het heupgewrichtskapsel ontstoken en vervolgens opgezwollen. In de regel wordt slechts één heupgewricht aangetast (unilaterale heupsynovitis).
Heupverkoudheid: symptomen
Een heupverkoudheid veroorzaakt plotselinge heuppijn: de pijn bevindt zich meestal in de lies, maar soms ook in het dijbeen of de knie. Het treedt op omdat vocht zich ophoopt in de heupgewrichtsruimte als gevolg van een ontsteking (gewrichtseffusie). Het resultaat is een pijnlijk uitrekken van de capsule. Veel van de getroffen kinderen beginnen plotseling mank te lopen door de pijn. Een heupverkoudheid bij een klein kind kan ertoe leiden dat het kind ineens weer gaat kruipen.
Over het algemeen tonen kinderen vaak een duidelijke onwil om het aangedane been te bewegen. Bij kleine kinderen kan dit zo ver gaan dat ze alleen maar gedragen willen worden. Als de ‘gewrichtsverkoudheid’ in de heup gepaard gaat met een zeer grote gewrichtseffusie, kunnen kinderen soms zelfs niet lopen.
Bij sommige patiënten veroorzaakt de ontsteking in het heupgewricht slechts milde klachten. Soms worden deze dan verkeerd geïnterpreteerd als pijnlijke spieren.
Heupverkoudheid: oorzaken
De exacte oorzaak van heupverkoudheid is nog niet bekend. De ervaring leert echter dat een ontsteking van het heupgewricht meestal wordt voorafgegaan door een infectie. Dit is meestal een infectie van de luchtwegen of het spijsverteringskanaal, die vaak wordt veroorzaakt door virussen. Onderzoekers vermoeden dat de heupverkoudheid een immuunreactie van het lichaam is op de voorafgaande infectie.
Heuppijn: diagnose
Om de plotselinge heuppijn tot op de bodem uit te zoeken, zal de arts eerst de medische geschiedenis van de patiënt afnemen (anamnese). De arts zal het kind of de ouders onder meer vragen om de exacte symptomen te beschrijven en wanneer deze voor het eerst zijn opgetreden. Ze zullen ook vragen of het kind onlangs een verkoudheid, buikgriep of een andere infectie heeft gehad. Heup- of beenpijn bij een kind na een infectie doet snel het vermoeden van een heupverkoudheid rijzen.
Na het anamnesegesprek volgt een lichamelijk onderzoek: de arts vraagt het kind een paar stappen heen en weer te doen om het looppatroon te beoordelen. Ook controleert hij de passieve beweeglijkheid van de heup – deze is beperkt door pijn. Dit geldt met name voor interne rotatie.
De arts onderzoekt ook de huid in het heupgebied en meet de lichaamstemperatuur van de patiënt. Plotselinge koorts in combinatie met heuppijn en een rode, warme huid in het heupgebied zijn minder indicatief voor een heupverkoudheid en meer indicatief voor bacteriële heupgewrichtsontsteking (bacteriële of septische coxitis). Dit moet direct behandeld worden om blijvende schade aan het gewricht te voorkomen!
Bij twijfel verdere onderzoeken
Als de arts niet zeker weet of er mogelijk sprake is van een bacteriële ontsteking in de heup, zijn verdere onderzoeken, zoals een bloedonderzoek, zinvol. Hierbij zijn vooral de ontstekingsparameters van belang, waaronder het aantal witte bloedcellen (leukocyten), het C-reactieve proteïne (CRP) en de bezinkingssnelheid van erytrocyten. Bij een heupverkoudheid zijn deze niet of slechts licht verhoogd, maar bij bacteriële coxitis meestal wel significant verhoogd.
Indien nodig zal de arts ook een gewrichtspunctie uitvoeren: er ontstaat een gewrichtseffusie bij zowel heupverkoudheid als bij bacteriële heupgewrichtsontsteking. Met behulp van een fijne holle naald kan de arts een monster van deze opgehoopte vloeistof nemen en voor analyse naar het laboratorium sturen. Bij een heupverkoudheid zitten er geen bacteriën in het monster, bij een bacteriële heupontsteking wel.
Differentiële diagnoses
Naast de bovengenoemde bacteriële heupgewrichtsontsteking moet de arts ook andere mogelijke oorzaken van de symptomen uitsluiten (differentiële diagnoses) – vooral als de symptomen na een paar dagen niet verdwijnen, zoals het geval is bij een heupverkoudheid. Eén van de volgende ziekten kan er dan achter zitten:
- Osteomyelitis: ontsteking van het beenmerg, meestal geassocieerd met botontsteking (osteitis)
- Reuma: Pijnlijke ontstekingen in de heup kunnen ook veroorzaakt worden door reuma. Reumatische gewrichtsontstekingen bij kinderen jonger dan 16 jaar worden samengevat onder de term ‘juveniele idiopathische artritis’ (JIA). Meestal zijn slechts enkele gewrichten aangetast.
- Lyme-borreliose: Kinderen die veel in bos en weiland spelen, kunnen de bacteriële ziekte oplopen door de beet van besmette teken in risicogebieden. De mogelijke symptomen zijn gevarieerd en omvatten pijnlijke ontstekingen van de gewrichten.
Soms is heuppijn bij adolescenten eenvoudigweg onschuldige groeipijn.
Heupverkoudheid: therapie
Een heupverkoudheid vereist geen speciale therapie; het geneest vanzelf. Om het genezingsproces te ondersteunen, moeten patiënten het aangetaste heupgewricht beschermen en ontlasten, dwz afzien van fietsen, voetbal en andere sporten. Oudere kinderen krijgen vaak krukken om het ontstoken heupgewricht te verlichten (bijvoorbeeld onderweg naar school). Voor jongere kinderen die het moeilijk vinden om krukken te gebruiken, kan de arts een paar dagen bedrust aanbevelen.
Heupverkoudheid: prognose
Heupverkoudheid geneest meestal vanzelf zonder enige gevolgen, wat meestal maar een paar dagen duurt, soms tot maximaal twee weken. Kinderen kunnen weer gaan sporten zodra ze geen pijn meer hebben. Ze moeten het echter langzaam aan doen. Sporten die de heupgewrichten belasten (zoals voetbal, wielrennen) mogen ze pas na twee tot drie weken hervatten.
Sommige kinderen krijgen later opnieuw een heupverkoudheid. Dergelijke recidieven (recidieven) zijn echter zeldzaam.
In enkele gevallen blijkt de heupverkoudheid het eerste teken van de ziekte van Perthes. Deze ziekte moet zeker worden behandeld en gecontroleerd om blijvende schade (zoals vervorming van het heupgewricht) te voorkomen.
