De oorschelp is het buitenste deel van het oor, dat bij elke persoon individueel is gevormd. Het heeft zowel functioneel belangrijke als niet-functionele onderdelen (bijvoorbeeld oorlel). Ziekten van de oorschelpen zijn vaak het gevolg van mechanische actie, verwonding, piercings, insectenbetenof een operatie.
Wat is een oorschelp?
De oorschelp identificeert het extern zichtbare deel van het oor. De Latijnse naam is auricle auris. Het bestaat grotendeels uit kraakbeenweefsel bedekt met huid Zijn functie is om geluid op te vangen, dat door het trechtereffect naar het binnenoor wordt geconcentreerd. Het elastiek kraakbeen vormt de vorm van de oorschelp, die is versmolten met de schedel en bedekt met een laag weefsel (periosteum). Sensaties in de oorschelp worden gecontroleerd door vier verschillende zenuwen De niet-functionele oorlel is echter grotendeels ongevoelig voor pijn en wordt daarom vaak gebruikt om te tekenen bloed voor laboratoriumtests. Net als de oorspieren en de oorknobbels van de Darwin, oefent de oorlel tegenwoordig geen enkele functie meer uit. De algemene morfologie van de oorschelp is genetisch bepaald en heeft daarom kenmerken die specifiek zijn voor elk individu.
Anatomie en structuur
Elke persoon heeft individueel gevormde oorschelpen gemaakt van kraakbeenachtig weefsel bedekt met huid Hun belangrijkste kenmerk is het opvallende reliëf met plooien en depressies. De buitenrand van de oorschelp wordt de helix genoemd. De helix loopt parallel aan de halvemaanvormige anthelix. Beiden worden gescheiden door de scapha, een halvemaanvormige inkeping. Dit reliëf fungeert als een belangrijk filtersysteem voor het invallende geluid. De randen van het reliëf veroorzaken breking en, afhankelijk van de frequentie, verschillende demping van het geluid. De vorm en grootte van de oorschelpen bepalen ook de algehele visuele indruk van het gezicht, die misschien niet fysiologisch is, maar in veel gevallen psychologische betekenis heeft. Hoewel de meeste dieren hun oren in de richting van de geluidsbronnen kunnen bewegen, is hun mobiliteit bij mensen sterk verminderd. De oorspieren die hiervoor verantwoordelijk zijn, hebben bij de mens alle betekenis verloren en vertegenwoordigen slechts een rudiment. Het vlezige huid lobben (oorlellen) in het onderste deel van de oorschelp auris zijn ook functioneel geworden. Elke persoon heeft echter individueel gevormde oorlellen. Over het algemeen is de oorschelp van de mens zo uniek als een vingerafdruk en kan hij in de criminaliteit worden gebruikt voor identificatiedoeleinden.
Functie en taken
Zoals eerder vermeld, zorgt het reliëfsysteem van de oorschelpen voor het filteren van binnenkomend geluid. Door de breking en de verzwakking van de geluidsgolven, die afhankelijk is van de frequentie, wordt de hersenen verkrijgt de informatie over zijn ruimtelijke oorsprong. De verhogingen en depressies in de oorschelpen geven het geluid zijn eigen timbre, afhankelijk van de oorsprong. Op basis van dit timbre is de hersenen kan bepalen of het geluid van voren, van achteren, van onderen of van boven komt. Het bepalen of de geluidsbron zich rechts of links bevindt, wordt echter gemedieerd door andere mechanismen. Voor dit doel is het hersenen analyseert onder meer het looptijdverschil van het geluid. Een andere mogelijkheid is om de luidheid te beoordelen, waarbij de naar het oor gerichte geluidsbron meestal het luidst is. In het dierenrijk is er vaak de mogelijkheid om de oren actief af te stemmen op de bijbehorende geluidsbron. Dit wordt gemedieerd door de oorspieren. Dit vermogen bestaat grotendeels niet meer bij mensen. Sommige mensen kunnen op een rudimentaire manier met hun oren wiebelen, maar dit heeft geen fysiologische betekenis meer. Om deze reden worden de oorschelpen soms ten onrechte als overbodige organen beschouwd. Dit is echter helemaal niet het geval, aangezien gericht horen niet mogelijk zou zijn zonder de functie van de naar voren gerichte oorschelpen.
Ziekten en kwalen
Ziekten van de oorschelpen worden vaak veroorzaakt door externe prikkels. Bijvoorbeeld blessures, piercings, insectenbeten, bevriezing, of zelfs een operatie kan soms resulteren in een othaematoom. De othaematoma is een bloederige sereuze effusie tussen de kraakbeen van de oorschelp en de bovenliggende bindweefsel (perichondrium). Soms is alleen liggen op een omgevouwen oorschelp voldoende. Vaak speelt ook de blootstelling aan geweld een rol. De othematoma manifesteert zich als een roodachtige zwelling aan de voorkant van de oorschelp. Pijn komt meestal niet voor bindweefsel kan reorganiseren als gevolg van de effusie, wat soms resulteert in een significante verandering in de oorschelp. Als het othematoom niet wordt behandeld, kan auriculaire perichondritis ontstaan. In dit geval treden ontstekingsreacties op in de oorschelp als gevolg van infectie met Pseudomonas aeruginosa of, minder vaak, Staphylococcus aureus Deze infecties zijn zeer ernstig omdat ze de kraakbeen zakdoek. De ziekte gaat gepaard met ernstig pijn en abces vorming. De oorlel kan rood gekleurd zijn, maar is niet onderhevig aan de pijnlijke ontstekingsprocessen. Behandeling van auriculaire perichondritis is alcohol kompressen en antibiotica Vaak hebben de oorschelpen ook last van de zogenaamde chondrodermatitis nodularis helicis. Deze ziekte wordt gekenmerkt door knobbeltje formatie op de helix of anthelix. Deze knobbeltjes zijn erg pijnlijk en worden snel groter tot een diameter van 5-8 mm. Daarna blijven ze stabiel. De oorzaken van deze ziekte zijn onbekend. Naast deze verworven ziekten zijn er ook de aangeboren afwijkingen van de oorschelpen. Deze misvormingen manifesteren zich als oorcysten, oormerken, oorfistels of auriculaire dysplasieën. Oorcysten vertegenwoordigen holtes in het gebied van het oor. Oormerken zijn flapachtige uitsteeksels van de huid op het oor. Auriculaire dysplasieën verwijzen naar structurele veranderingen in de oorschelpen die kunnen variëren van puur cosmetisch tot functioneel, afhankelijk van hun ernst.
