Definitie
Heparine behoort tot de groep van anticoagulantia (bloed stollingsremmers). Het is een molecuul geproduceerd in het menselijk en dierlijk organisme en wordt onder meer gebruikt voor het voorkomen (vermijden) van trombose (vorming van bloed bloedstolsels met ontwrichting van bloed schepen en daaropvolgende verminderde bloedtoevoer naar organen).
Bloedstolling
Grieks. hemostase van hema = bloed en stasis = stoppen): Bloedstolling is altijd belangrijk wanneer weefselletsel is opgetreden. Het maakt het bloed als het ware minder vochtig, zodat het geblesseerde gebied kan worden afgesloten en het bloeden zo snel mogelijk stopt.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen primair hemostase, waarin het bloed bloedplaatjes (trombocyten) spelen een primaire rol, en secundair hemostase, waarin de zogenaamde stollingsfactoren de belangrijkste spelers zijn. Ze zijn genummerd in Romeinse cijfers (I-XIII), worden voornamelijk gevormd in de lever en, in een cascade van opeenvolgende activeringen, ervoor zorgen dat fibrinemoleculen bij elkaar worden gebracht en een onoplosbaar netwerk vormen dat - samen met de bloedplaatjes van primaire hemostase - sluit de wond op de best mogelijke manier. Zoals bijna elk proces moet de bloedstolling echter ook strikt worden gecontroleerd.
Als het stollingsproces buitensporig is, bijvoorbeeld als het niet voldoende wordt gestopt na het sluiten van de wond, kan dit leiden tot de vorming van een bloedprop (trombus), wat levensbedreigend kan zijn embolie (blokkering van een bloedvat met daaropvolgende verminderde bloedtoevoer naar het aangetaste orgaan). Het bekendste en meest gevreesde voorbeeld hiervan is waarschijnlijk pulmonaal embolie. Om de bloedstolling binnen de perken te houden en op het juiste moment weer uit te schakelen, zijn er verschillende moleculen, waaronder antitrombine III, dat zich bindt aan verschillende stollingsfactoren (vooral factoren II en X) en deze zo inactiveert. Hierdoor kan secundaire hemostase niet meer voldoende plaatsvinden en wordt de stolling verstoord. Heparine bindt zich aan dit antitrombine III en verhoogt de activiteit, dwz het anticoagulerende effect.
Structuur
Heparine is een glycosaminoglycaan dat is samengesteld uit veel gekoppelde suikermoleculen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ongefractioneerde en laagmoleculaire (dwz gefractioneerde) heparine. De ongefractioneerde heparine is langer (bestaat uit meer suikermoleculen, namelijk tussen de 40 en 50 suikereenheden) dan de laagmoleculaire heparine, die uit minder dan 18 suikereenheden bestaat.
