Wegedoorn, ook wel bekend als wegedoorn, is een plantengeslacht dat bijna wereldwijd voorkomt. Sommige soorten worden medicinaal gebruikt als remedie; zeep en olie kunnen ook worden gemaakt van sommige soorten wegedoorn. Afhankelijk van de soort heeft duindoorn ook een agrarische betekenis of levert het lekker fruit op.
Voorkomen en teelt van wegedoorn
Een bekende duindoornplant die inheems is in Europa is bijvoorbeeld de sleedoorn, purgier duindoorn of hulst duindoorn. De wegedoorn is een geslacht van de wegedoornfamilie. De verschillende soorten komen voor als struiken of kleine bomen die dat kunnen groeien tot 5 m hoog. De planten hebben vaak doornen en hun bloemen zijn meestal onopvallend. De meeste soorten wegedoorn worden in de zomer groen, maar sommige zijn groenblijvend. Er zijn ongeveer 100 verschillende soorten bekend in het geslacht wegedoorn. In Australië, maar ook in Madagaskar en Polynesië, zijn er helemaal geen duindoorns. Dit komt doordat deze eilanden zo ver van het vasteland liggen dat zaden van de duindoornfamilie ze nooit zouden kunnen bereiken. De distributie is ook beperkt in Europa en Afrika. Een bekende duindoornplant afkomstig uit Europa is bijvoorbeeld de sleedoorn, de purgier wegedoorn of de hulst duindoorn.
Effect en toepassing
De vruchten, maar ook de zaden, het hout en de schors van duindoorn zijn interessant voor verdere verwerking door de mens, omdat ze verschillende stoffen binnenkrijgen die voor verschillende doeleinden kunnen dienen. Tussen de 15e en 17e eeuw gebruikten kunstenaars bijvoorbeeld de vruchten van de purgier duindoorn om een kleurstof te maken waarmee ze het hout kleurden voordat het werd verwerkt. Tegenwoordig kunnen experts de leeftijd bepalen door deze kleurstof experimenteel in kunstwerken te detecteren. Wegedoorn heeft ook een rituele betekenis voor sommige inheemse volkeren. Volgens de Basotho, een volk dat in zuidelijk Afrika leeft, hebben de takken van de Afrikaanse wegedoorn het effect van een verdedigende spreuk tegen stormen en andere calamiteiten. Het agrarische belang van de duindoorn is ook aanzienlijk: de Afrikaanse sleedoorn wordt gekweekt langs de randen van velden, waar het een windscherm vormt voor gewassen die in de velden worden verbouwd. De doorn van Christus, die ook veel voorkomt in Europa en Noord-Amerika, dient ook als haag voor velden. Naast het agrarische belang is de duindoorn ook zeer relevant voor imkers, omdat deze plant erg populair is bij bijen, het levert nectar op, wat op zijn beurt belangrijk is voor honing productie. In de oudheid is er bewijs van het gebruik van de "Nebes-olie", gewonnen uit de doorn van Christus. Het speelde een grote rol bij begrafenissen en als offerande. Sommige wegedoornplanten kunnen zelfs worden gebruikt voor de houtproductie. Hoewel veel soorten alleen hout van lage kwaliteit produceren, kan de Japanse rozijnenboom worden gebruikt om meubelhout van hoge kwaliteit te produceren, dat zelfs bekend staat als "Japans mahonie". Ook bij de inrichting van parken en siertuinen speelt de Japanse rozijnenboom een grote rol; het is een robuuste soort die zelfs op zandgronden groeit, maar het is tegelijkertijd een esthetische sierplant.
Belang voor gezondheid, behandeling en preventie.
Diverse oliën en eiwitten kan worden gesynthetiseerd uit de grondstoffen die wegedoorn produceert. Afhankelijk van de soort verschilt het gebruik; Duindoorn kan echter vaak als remedie worden gebruikt. De Purgier-wegedoorn wordt bijvoorbeeld gebruikt als laxeermiddel, of als een natuurlijke remedie om de symptomen van te verlichten jicht, reumatiek or huid uitslag. Tussen augustus en oktober zijn de vruchten van de Purgier-duindoorn rijp en geschikt voor verdere verwerking als natuurlijk middel. Om zijn effect als mild te ontwikkelen laxeermiddel, ongeveer tien tot twintig bessen van Purgier-duindoorn moeten over een liter kokend worden gegoten water en dronken na tien minuten infusie. Het effect treedt pas na ongeveer acht tot tien uur op, aangezien de actieve ingrediënten, de antrachinonglycosiden, hun effect pas in de dikke darm ontwikkelen. Ze zorgen ervoor dat de darminhoud wordt verrijkt met meer vocht, wat de spijsvertering kan vergemakkelijken en eliminatie Het eten van ongedroogd en onrijp fruit wordt echter sterk afgeraden. Deze zijn zeer giftig, evenals de schors van Purgier-wegedoorn. Artsen raden ook af om langdurig gebruik van dit natuurlijke medicijn te gebruiken, omdat de darm steeds trager wordt bij constante inname van laxeermiddelen Zwangere vrouwen mogen ook niet hun toevlucht nemen tot duindoorn van Purgier, omdat ze hun ongeboren kind kunnen schaden door het te consumeren. Kinderen jonger dan 10 jaar verdragen de preparaten van purgier duindoorn zeer slecht en moeten deze remedie ook vermijden. In principe is een voorzichtige dosering van wegedoornbessen aangewezen, aangezien een overdosis bijwerkingen kan veroorzaken zoals buikkrampen, hartritmestoornissen en andere soms ernstige vergiftigingsverschijnselen. Sommige wegedoornplanten produceren ook lekker en gezond fruit, waarvan de consumptie niet alleen bedoeld is volksgezondheid redenen. Een voorbeeld is de Chinese jujube; de vruchten zijn ook bekend als "Chinese dadel". Deze naam is echter misleidend, aangezien de plant ook goed gedijt in het Middellandse Zeegebied. De vruchten van deze soort duindoorn kunnen rauw gegeten worden, maar worden ook veel gebruikt als ingrediënt in de Aziatische keuken. Gedroogde, Chinese dadel kan worden gebruikt om een theemengsel te maken dat de genezing van verkoudheid versnelt. In de apotheek is zo'n thee vaak verkrijgbaar onder de naam “borstbessenthee”. Het hout van de Japanse rozijnenboom kan worden gebruikt om een actief ingrediënt te synthetiseren dat symptomen van ongemak na het reizen of na het drinken vermindert alcohol Een caloriearme zoetstof kan ook worden verkregen uit de fruitstijlen van deze wegedoornplant.
