Wat is gestalttherapie?
Gestalttherapie is een vorm van psychotherapie en behoort hier tot de groep van zogenaamde humanistische therapieën. Volgens de humanistische benadering heeft ieder mens het vermogen zich te ontwikkelen. De therapeut ziet de patiënt als een zelfbepaald wezen. In de Gestalttherapie leert hij de noodzakelijke krachten te activeren, zodat hij zelfstandig met zijn problemen om kan gaan.
De Duitse psychoanalytici Fritz en Lore Perls hebben samen met Paul Goodman de Gestalttherapie opgericht. Vanwege zijn psychoanalytische wortels omvat de Gestalttherapie enkele benaderingen uit de psychoanalyse. Net als psychoanalytici gaan Gestalttherapeuten er bijvoorbeeld van uit dat er diepere onbewuste conflicten bestaan. De benadering van het omgaan met dergelijke conflicten is bij de Gestalttherapie echter heel anders dan bij de psychoanalyse:
De term ‘Gestalt
De term ‘Gestalt’ komt uit de Gestaltpsychologie, die zijn oorsprong vond aan het begin van de 20e eeuw. Daarachter schuilt het idee dat een Gestalt niet eenvoudigweg de som van de afzonderlijke delen is.
Als we bijvoorbeeld een driehoek zien, voegen we in onze gedachten niet drie lijnen samen, maar nemen we de driehoek als geheel waar. Op dezelfde manier horen we, wanneer we een muziekstuk horen, niet de afzonderlijke noten, maar een melodie. Op analoge wijze zien Gestaltpsychologen de mens ook als complexe gehelen, die onder meer gevormd worden door cultuur en sociale contacten. Ze beschouwen de psyche en het lichaam niet als gescheiden, maar als een eenheid.
Wanneer doe je Gestalttherapie?
Gestalttherapie kan helpen bij het omgaan met psychische problemen, maar ook bij professionele problemen. Als het om gezinsgerelateerde kwesties gaat, betrekt de therapeut in sommige gevallen ook de partner of gezinsleden bij de therapie.
Voor Gestalttherapie moet de patiënt bereid zijn actief mee te werken. De Gestalttherapeut vraagt de patiënt namelijk om zijn leven op een zelfbepaalde manier te leiden en verantwoordelijkheid te nemen voor zijn gedachten en daden.
Gestalttherapie kan zowel in een individuele setting als in groepsverband plaatsvinden. Een therapiesessie kan tussen de 50 en 100 minuten duren. Hoeveel sessies in totaal passend of noodzakelijk zijn, wordt door de therapeut van geval tot geval bepaald.
Wat doet men tijdens een Gestalttherapiesessie?
Het doel van Gestalttherapie is dat de patiënt meer controle over zijn leven krijgt en zijn volledige potentieel ontwikkelt. Om dit te doen, kijkt de therapeut niet naar de gebeurtenissen uit het verleden of toekomstige zorgen van de patiënt. De focus blijft altijd op de huidige situatie. Dit komt omdat verandering alleen in het heden kan plaatsvinden.
De centrale techniek van de Gestalttherapie is de dialoog tussen therapeut en patiënt. In de dialoog met de therapeut traint de patiënt de perceptie van hoe hij zich gedraagt, hoe hij dingen waarneemt en wat hij voelt.
De therapeut confronteert de patiënt met mogelijke tegenstrijdigheden in zijn gedrag die tot conflicten leiden. Op dezelfde manier moedigt hij de patiënt aan om zijn vroegere wereldbeeld in twijfel te trekken. De patiënt moet daardoor een nieuw besef van zijn situatie krijgen. Deze veranderde perceptie stelt de patiënt in staat nieuwe ervaringen op te doen en nieuw gedrag uit te proberen.
Tijdens de therapie gedraagt de therapeut zich altijd waarderend en empathisch tegenover de patiënt, maar daagt hij hem ook uit om zichzelf verder te ontwikkelen.
Gestalttherapie: methoden
Bij de Gestalttherapie maakt de therapeut gebruik van creatieve methoden. Bij deze vorm van therapie speelt bijvoorbeeld rollenspel een belangrijke rol:
Door dergelijke rollenspellen kan de inhoud van bestaande problemen voor de patiënt duidelijker worden en kan hij andere manieren van communiceren uitproberen.
De therapeut signaleert mogelijke problemen ook via de lichaamstaal van de patiënt. Hij vraagt hem bijvoorbeeld waarom hij bij bepaalde onderwerpen met zijn benen friemelt of zijn armen over elkaar slaat. De therapeut interpreteert het gedrag van de patiënt echter niet. Alleen de patiënt zelf kent de betekenis van zijn daden. De Gestalttherapeut begeleidt de patiënt slechts om een dieper inzicht in zichzelf te verwerven. Hij kan de patiënt ook vragen om met nieuwe lichaamsbewegingen te experimenteren.
Wat zijn de risico’s van Gestalttherapie?
Bij Gestalttherapie wordt van de patiënt verwacht dat hij of zij de volledige verantwoordelijkheid voor zijn of haar leven op zich neemt. Sommige patiënten voelen zich hierdoor overweldigd. Patiënten die in een ernstige depressie verkeren, zijn bijvoorbeeld fysiek en psychologisch niet in staat actief te worden.
Of een therapie succesvol is, hangt grotendeels af van de relatie tussen therapeut en patiënt. Bij de Gestalttherapie daagt de therapeut zijn patiënt voortdurend uit door op tegenstrijdigheden te wijzen. Sommige Gestalttherapeuten hanteren een sterk confronterende gespreksstijl. Niet iedere patiënt kan dit aan. Daarom is het belangrijk om de juiste therapeut te vinden en bij twijfel over te stappen naar een andere.
Waar moet ik op letten na een Gestalttherapie?
Na de individuele Gestalttherapiesessies moet u uzelf wat tijd gunnen om te herstellen – de sessies kunnen immers zeer veeleisend zijn, zowel fysiek als emotioneel. Eén van de redenen hiervoor is de hoge mate van persoonlijke verantwoordelijkheid in de therapie. Voer daarom direct na een therapiesessie geen inspannende activiteiten uit.
Tegen het einde van de Gestalttherapie vergroot de therapeut vaak de afstand tussen de sessies. Hierdoor kunt u er langzaam aan wennen dat u het in de toekomst zonder de therapeut kunt stellen. Als u zich er nog niet klaar voor voelt om zonder hulp verder te gaan, bespreek dit dan met uw therapeut. Indien nodig kan hij of zij de Gestalttherapie verlengen.
