Wat is een zitbad?
Het zitbad is een vorm van balneotherapie (badtherapie), dwz de medische toepassing van baden waarbij gebruik wordt gemaakt van natuurlijke stoffen zoals geneeskrachtig water of geneeskrachtige aarde. Balneotherapie is een tak van hydrotherapie.
Tijdens een zitbad zit de patiënt in een badkuip, zodat alleen het onderlichaam in het water ligt. De watertemperatuur en eventuele badadditieven zijn afhankelijk van de te behandelen klachten. De nadruk ligt op ziekten van het genitale en anale gebied en de omliggende huid. Hier kan een zitbad andere behandelingsmaatregelen ondersteunen.
Vraag uw arts om uw symptomen te verduidelijken voordat u een zitbad gebruikt. Hij of zij kan de oorzaak vaststellen en beoordelen of een zitbad geschikt is voor behandeling.
Wanneer moet je een zitbad gebruiken?
Afhankelijk van de watertemperatuur is een zitbad geschikt voor de behandeling van diverse klachten.
Warm zitbad
Alleen al door de watertemperatuur kan een warm zitbad de bloedcirculatie verhogen en de spieren ontspannen. Afhankelijk van het badadditief kunnen er nog andere effecten aan worden toegevoegd, zoals een ontstekingsremmende of huid- en slijmvliesverzorgende werking. Het warme zitbad is daar over het algemeen geschikt voor
- aambeien
- Tranen in de huid/slijmvlies van de anus (anale fissuren)
- Jeuk in het genitale of anale gebied
- Cystitis, vooral als het urineretentie en pijn veroorzaakt
- psoriasis
- Luierdermatitis en luieruitslag
Temperatuurverhogend zitbad
Het temperatuurverhogende zitbad is nuttig voor
- anale kloven
- constipatie
- Terugkerende ontsteking van de blaas of prostaat
- Prikkelbare blaas (overactieve blaas met frequente drang om te plassen)
- Nier- en darmkoliek en nierstenen
- Pijn in het stuitbeen en spierspanning
- Menstruatiekrampen (waaronder extreem zware of afwezige menstruaties)
Koude zitbaden zijn relatief onaangenaam en worden tegenwoordig zelden gebruikt.
Wat doe je met een zitbad?
In een zitbad zijn alleen de onderbuik en de basis van de dijen bedekt met water. Speciale zitbaden (bijvoorbeeld als inzetstuk voor het toilet) vergemakkelijken deze houding. Ze zijn verkrijgbaar bij de sanitairspeciaalzaak.
In principe is een zitbad echter ook mogelijk in een gewoon bad: leun met je rug tegen de rand van het bad en leg je benen omhoog, bijvoorbeeld op een douchekruk. Voor kleine kinderen is de wastafel of een grote kom geschikt voor een zitbad.
Tijdens het zitbad moet het lichaam buiten het water warm gehouden worden (bijvoorbeeld met een badlaken, deken, sokken). Met betrekking tot de watertemperatuur en badduur gelden de volgende aanbevelingen:
- Bij het temperatuurverhogende zitbad wordt tijdens het aanbrengen steeds meer warm water toegevoegd, waardoor de temperatuur langzaam stijgt van 36 °C naar 40 °C. Ook hier duurt het bad tien tot vijftien minuten.
- Voor koude zitbaden wordt een watertemperatuur van ongeveer 18 °C gekozen. De duur van het aanbrengen is aanzienlijk korter dan bij warme zitbaden.
Direct na een warm of temperatuurverhogend zitbad kunt u kort afkoelen met koud water.
Additieven voor het zitbad
Kamille, eikenschors en andere geneeskrachtige planten zijn mogelijke badadditieven. Er zijn echter ook andere additieven die kunnen worden gebruikt, zoals het zogenaamde kaliumpermanganaat-zitbad. Doorslaggevend is welke klachten behandeld moeten worden. Voorbeelden:
- Kamillebloemen: ontstekingsremmend, antibacterieel en bevordert de wondgenezing. Nuttig bij diverse inflammatoire huidveranderingen, bijvoorbeeld in het uitwendige genitale gebied van vrouwen (vulvitis).
- Eikenbastextract: De tannines die het bevat, hebben een samentrekkend effect op het weefsel. Nuttig bij milde ontstekingen van de huid, maar ook bij branderig gevoel, sijpelen en jeuk, bijvoorbeeld bij aambeien.
- Hamamelis (bladeren of schors): samentrekkend, ontstekingsremmend en pijnstillend, bijvoorbeeld bij aambeien.
- Kaliumpermanganaat: desinfecterend en jeukwerend. Vaak voorgeschreven voor luierdermatitis
Voorbeeld: zitbad voor luierdermatitis
Een zitbad voor kinderen met luierdermatitis (ontsteking van de huid rond de luier) kan als volgt worden bereid:
- met eikenschorsextract: Giet een liter kokend water over 25 tot 50 gram, laat een kwartier trekken en voeg vervolgens het brouwsel toe aan het badwater.
- met viooltjekruid: Twee tot drie eetlepels in één liter kokend water laten trekken en vervolgens aan het badwater toevoegen.
- met kamille: Laat 25 gram kamillebloemen in een liter heet water trekken en aan het badwater toevoegen (eventueel samen met 10 tot 20 ml kamilletinctuur).
Wat zijn de risico's van een zitbad?
Afhankelijk van uw constitutie belasten zitbaden uw bloedsomloop. Bij bestaande hart- en vaatziekten kunnen zelfs kleine veranderingen in de hartslag en bloeddruk gevaarlijk zijn. Het hoger leggen van de benen tijdens een zitbad kan ook een negatief effect hebben op het cardiovasculaire systeem. Als u hart- en vaatziekten heeft (zoals hartinsufficiëntie), dient u daarom uw arts te raadplegen voordat u het zitbad gebruikt. Hij of zij kan u ten zeerste aanraden het zitbad niet te gebruiken.
Als u aambeien heeft, mag het badwater niet te heet zijn!
Verkeerd gekozen temperaturen – dat wil zeggen watertemperaturen die te warm of te koud zijn – kunnen huidirritatie veroorzaken.
Badadditieven kunnen de huid irriteren en allergische reacties veroorzaken.
Na een zitbad moet u zich volledig afdrogen en alleen de zieke of gewonde delen van de huid voorzichtig deppen. Vooral huidplooien moeten droog zijn.
Laat uw lichaam voldoende rusten na een zitbad – ga indien nodig een uur liggen.
Huismiddeltjes hebben hun grenzen. Als uw klachten langere tijd aanhouden en niet verbeteren of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.
