shampoos, wasmiddelen, schoonmaak lotions en afwasmiddelen hebben één ding gemeen: ze reinigen. Maar hoe werkt dat eigenlijk? Waarom verdwijnt de grasvlek van het witte T-shirt als je wat wasmiddel in de wasmachine doet? Waarom doet haar ziet u er na het wassen nog steeds vettig uit als u de shampoo in de douche vergeet? Het antwoord ligt in een ingrediënt dat alle wasmiddelen en zepen gemeen hebben: oppervlakteactieve stoffen. Oppervlakteactieve stoffen zijn wasactieve chemische stoffen die het verwijderen van vuil vergemakkelijken water.
Oppervlakteactieve stoffen: productie en classificatie
De waarschijnlijk oudste oppervlakteactieve stoffen zijn zepen. Deze werden al door de oude Egyptenaren en Germaanse stammen gebruikt om schoon te maken. Dankzij chemisch onderzoek is er tegenwoordig een grote verscheidenheid aan hoogontwikkelde oppervlakteactieve stoffen die zijn afgestemd op individuele toepassingsgebieden.
Ze zijn onderverdeeld in niet-ionogene, anionogene, kationogene en amfotere oppervlakteactieve stoffen.
- Anionische tensiden hebben de hoogste waskracht en worden daarom voornamelijk gebruikt voor shampoos of wasmiddelen.
- Kationogene oppervlakteactieve stoffen worden aangetroffen in haar conditioners, wasverzachters of conserveringsmiddelen.
- Amfotere oppervlakteactieve stoffen ondersteunen de werking van andere oppervlakteactieve stoffen en worden daarom vaak gebruikt als co-oppervlakteactieve stoffen.
- Niet-ionogene oppervlakteactieve stoffen worden door mensen bijzonder goed verdragen en worden daarom gebruikt voor gezichtsreiniging lotions, ontsmettingsmiddelen or emulsies.
Natuurlijke en synthetische oppervlakteactieve stoffen
Het is ook mogelijk onderscheid te maken tussen natuurlijke en synthetische oppervlakte-actieve stoffen. Natuurlijke oppervlakteactieve stoffen zijn die zijn gemaakt van natuurlijke grondstoffen zoals dierlijke en plantaardige vetten of suiker.
Synthetische oppervlakteactieve stoffen zijn daarentegen gebaseerd op synthetische grondstoffen zoals benzine, olefinen of ethyleenoxide.
Oppervlakteactieve stoffen: werkingsmechanisme
In principe hebben alle oppervlakteactieve stoffen hetzelfde effect: als ze worden opgelost in water, kunnen ze de oppervlaktespanning verminderen. Ze maken de water "Zachter", om zo te zeggen. Gelijkwaardig aan emulgatorenheeft elk molecuul van een oppervlakteactieve stof een watervriendelijk uiteinde en een uiteinde dat niet oplosbaar is in water. Tijdens het wasproces dringt het onoplosbare uiteinde van het molecuul door textielvezels en vuildeeltjes.
De beweging tijdens het wassen, zoals het centrifugeren in de wasmachine of de hoofd massage maakt bij gebruik van shampoo eerst de vuildeeltjes los, breekt ze vervolgens af en lost ze op in het water. Op deze manier komen de vlekken uit het wasgoed, zowel vet als stof uit het haar en de olie van de kachel.
Oppervlakteactieve stoffen: milieu-impact en compatibiliteit.
Oppervlakteactieve stoffen zijn pure chemie en daarom giftig voor het milieu. Sommige oppervlakteactieve stoffen zijn echter beter afbreekbaar dan andere. In Duitsland is er echter sinds 1977 een wettelijke regeling voor de biologische afbreekbaarheid van oppervlakteactieve stoffen van kracht. Dit vereist een minimale afbreekbaarheid van 80 procent voor elk type oppervlakteactieve stof.
Sommige oppervlakteactieve stoffen worden door mensen slecht verdragen. Met name in hoge concentraties kunnen ze de slijmvliezen irriteren, uitdrogen huid en allergieën veroorzaken. Dus bij het wassen van kleding, schoonmaken en in de badkamer is de regel: minder is meer. Biologische wasmiddelen op puur plantaardige basis zijn nog beter.
