Hoe kan hepatitis worden gevaccineerd?
Er zijn verschillende vormen van virale hepatitis: hepatitis A, B, C, D en E. Momenteel is alleen vaccinatie tegen hepatitis A en B beschikbaar. Er zijn enkelvoudige vaccinaties (hepatitis A-vaccin, hepatitis B-vaccin) en een gecombineerd hepatitis A- en B-vaccin (hepatitis AB-combinatievaccin).
In Duitsland is hepatitisvaccinatie niet verplicht. De Permanente Commissie voor Vaccinatie (STIKO) van het Robert Koch Instituut (RKI) beveelt echter in sommige gevallen hepatitisvaccinatie aan.
Deskundigen maken onderscheid tussen actieve en passieve hepatitisvaccinatie, afhankelijk van het werkingsmechanisme:
Actieve hepatitisvaccinatie
De vaccins die bij actieve hepatitisvaccinatie worden gebruikt, zijn zogenaamde dode vaccins. Het hepatitis A-vaccin bevat doorgaans gedode virussen, terwijl het hepatitis B-vaccin alleen viruscomponenten (HBs-antigeen) bevat.
Na toediening van het actieve hepatitisvaccin duurt het enige tijd voordat het immuunsysteem de specifieke antilichamen aanmaakt. De vaccinbescherming is daarom niet onmiddellijk. Aan de andere kant gaat het jaren mee.
Passieve hepatitisvaccinatie
Passieve hepatitisvaccinatie bestaat uit kant-en-klare antistoffen tegen het betreffende hepatitisvirus. Ze worden meestal verkregen uit het bloed van geïnfecteerde patiënten en sterk gezuiverd om een passief hepatitisvaccin te produceren.
Tegelijkertijd krijgen ze de eerste dosis van het actieve hepatitisvaccin, in dit geval een enkelvoudig vaccin, omdat combinatievaccins te weinig van de benodigde hepatitis-antigenen bevatten. Totdat dit effect heeft, is de gevaccineerde doorgaans grotendeels beschermd tegen ziekten dankzij passieve immunisatie.
Hepatitisvaccinatie: kosten
In veel gevallen vergoedt de ziektekostenverzekering de kosten van hepatitisvaccinatie. De hepatitis B-vaccinatie is een standaardvaccinatie voor alle kinderen. Het wordt betaald door de wettelijke ziektekostenverzekering in overeenstemming met de beschermende vaccinatierichtlijn. Hetzelfde geldt voor volwassenen met een gezondheids- en/of beroepsrisico op een hepatitisinfectie.
Veel zorgverzekeraars vergoeden ook de kosten van een hepatitisvaccinatie voor reizen naar risicolanden. Voor meer informatie over de dekking van de vaccinatiekosten kunt u het beste contact opnemen met uw zorgverzekeraar.
Hepatitis A-vaccinatie
De hepatitis A-vaccinatie wordt intramusculair toegediend, dat wil zeggen geïnjecteerd in een spier. Meestal kiest de arts hiervoor de bovenarmspier.
Hepatitis A vaccinatie: Hoe vaak moeten vaccinaties gegeven worden?
Voor de gecombineerde hepatitis A- en B-vaccinatie zijn echter drie vaccindoses nodig (zie hieronder).
Welke bijwerkingen kunnen optreden na vaccinatie tegen hepatitis A?
Daarnaast kan er sprake zijn van een algemeen ziektegevoel met vermoeidheid, maag-darmklachten, koorts of hoofdpijn en pijn in de ledematen. Allergische reacties komen zelden voor. De symptomen duren zelden langer dan één tot drie dagen.
Hepatitis A-vaccinatie: wie moet worden gevaccineerd?
De Vaste Commissie Vaccinatie (STIKO) adviseert hepatitis A-vaccinatie alleen als indicatievaccinatie voor bepaalde risicogroepen. Deze omvatten:
- Mensen met leverziekten
- Mensen die vanwege bepaalde ziekten (zoals hemofilie, een bloedziekte) vaak bloedbestanddelen krijgen
- Mensen met gedragsstoornissen of hersenschade (zoals patiënten met een beroerte) die in psychiatrische instellingen of vergelijkbare zorginstellingen wonen
Heeft u een beroepsmatige indicatie voor hepatitis A-vaccinatie:
- Gezondheidswerkers die een verhoogd risico op infectie lopen (laboratoriumpersoneel, enz.)
- Medewerkers in kinderdagverblijven, kindertehuizen, werkplaatsen voor gehandicapten, tehuizen voor asielzoekers etc. (incl. keuken- en schoonmaakpersoneel)
Daarnaast raden deskundigen hepatitis A-reisvaccinatie aan voor mensen die van plan zijn naar regio's te reizen waar hepatitis A vaker voorkomt (zoals het Middellandse Zeegebied, Oost-Europa, veel tropische regio's).
Hepatitis A-vaccinatie: booster
Alleen in bepaalde gevallen, zoals bij immuungecompromitteerde personen, adviseren deskundigen een titercontrole door middel van een bloedtest, dat wil zeggen een meting van de specifieke antilichamen die worden gevormd als reactie op de hepatitis-vaccinatie. Als de titer te laag is, kan een booster raadzaam zijn.
Passieve hepatitis A-vaccinatie
Gedurende deze tijd mogen geen vaccinaties met levende vaccins (zoals de vaccinatie tegen mazelen, bof en rubella = BMR-vaccinatie) worden toegediend. De toegediende hepatitis-antilichamen kunnen hun werkzaamheid verzwakken.
Hepatitis B-vaccinatie
Het hepatitis B-vaccin wordt, net als het hepatitis A-vaccin, in de spier (intramusculair) geïnjecteerd, meestal in de bovenarmspier.
Hepatitis B: Hoe vaak moet ik gevaccineerd worden?
De STIKO adviseert, zoals voorheen het geval was, vier vaccinaties voor premature baby’s. In het op dat moment geldende 3+1-vaccinatieschema injecteert de arts in de derde levensmaand een aanvullende hepatitis B-vaccinatie.
Naast de zesdosesvaccins zijn er ook vijfdosesvaccins verkrijgbaar. Deze zijn echter, op één uitzondering na, niet goedgekeurd voor het 2+1 vaccinatieschema.
In tegenstelling tot de standaardvaccinatie wordt een zogenaamde indicatievaccinatie alleen aanbevolen voor bepaalde groepen mensen of onder bepaalde voorwaarden. Voor de indicatie vaccinatie bij bepaalde risicogroepen op volwassen leeftijd worden bovendien drie vaccinatiedoses gegeven: De tweede en derde dosis hepatitisvaccinatie tegen HB-virussen worden één maand en zes maanden na de eerste dosis toegediend.
Welke bijwerkingen kunnen optreden na vaccinatie tegen hepatitis B?
Hepatitis B-vaccinatie: wie moet zich laten vaccineren?
Deze hepatitis-vaccinatie wordt sinds 1995 door de STIKO aanbevolen als de standaardvaccinatie voor alle zuigelingen en jonge kinderen. Hoewel de hepatitis B-ziekte in deze leeftijdsgroepen zeldzaam is, is de kans groot dat deze chronisch wordt: Acute hepatitis B wordt chronisch in slechts ongeveer tien procent van de gevallen bij volwassenen, maar in ongeveer 90 procent van de gevallen bij zuigelingen en jonge kinderen.
- Mensen bij wie de hepatitis B-ziekte waarschijnlijk ernstig zal zijn (dit omvat patiënten met een bestaande of verwachte immuundeficiëntie of een reeds bestaande ziekte, bijv. Hepatitis, HIV, nierziekte die dialyse vereist)
- Mensen die met hepatitis B-geïnfecteerde personen in het gezin of in gedeelde appartementen leven
- Mensen van wie het seksuele gedrag een verhoogd risico op infectie met zich meebrengt (bijvoorbeeld omdat de seksuele partner vaak wordt gewisseld)
- Gedetineerden en gevangenen in voorlopige hechtenis
- Beroepsmatige hepatitis B-vaccinatie: mensen wier beroep hen blootstelt aan een verhoogd risico op hepatitis B-infectie (zoals medisch personeel, eerstehulpverleners op de werkplek, politieagenten of maatschappelijk werkers)
- Hepatitis B-reisvaccinatie: reizigers die langere tijd verblijven in landen met een hoge besmetting met het hepatitis B-virus of die nauw contact hebben met de lokale bevolking
Hepatitis B-vaccinatie: booster
Volgens het Robert Koch Instituut is een hepatitis B-booster over het algemeen niet nodig als er in de kindertijd een volledige basisimmunisatie is gegeven. Aangenomen wordt dat de bescherming van deze hepatitisvaccinatie minimaal tien tot vijftien jaar duurt, mogelijk zelfs levenslang. Zelfs na een hepatitis B-vaccinatie op volwassen leeftijd zijn boostervaccinaties over het algemeen niet nodig.
Soms kan er zes maanden na de basisimmunisatie geen beschermende titer worden gedetecteerd. Voor deze zogenaamde non-responders of low-responders adviseren artsen nog één tot drie vaccinaties. Dit wordt gevolgd door verdere titercontroles.
Hepatitis B-vaccinatie: bescherming van pasgeborenen
Zelfs bij moeders met een onbekende hepatitis B-vaccinatiestatus krijgt de pasgeborene deze gelijktijdige vaccinatie. Infectie bij het kind kan dus met grote waarschijnlijkheid worden voorkomen.
Hepatitis A- en B-vaccinatie in combinatie
De combinatie hepatitis A- en B-vaccin is niet geschikt voor mensen die mogelijk besmet zijn geraakt door contact met hepatitis A/B-patiënten en zichzelf nu willen beschermen door vaccinatie. Voor deze profylaxe na blootstelling gebruiken artsen altijd één enkel hepatitisvaccin (plus een passief hepatitisvaccin). De reden: combinatievaccins bevatten minder hepatitis A-antigeen (voor hepatitis B blijft de concentratie hetzelfde).
Nog geen hepatitis C-vaccinatie
Net als bij hepatitis B kan hepatitis C ook chronisch worden en leiden tot levercirrose en leverkanker. Omdat het hepatitis C-virus zeer snel verandert, zijn wetenschappers er nog niet in geslaagd er een vaccin tegen op de markt te brengen. Ook tegen andere vormen van virale hepatitis bestaat er nog geen vaccin. Het hepatitis E-vaccin dat in China verkrijgbaar is, is in Europa niet goedgekeurd.
Beide hepatitisvaccinaties zijn ook mogelijk tijdens de zwangerschap als er een verhoogd risico op infectie bestaat. Dit is bijvoorbeeld het geval als de zwangere vrouw op het werk (bijvoorbeeld als laboratoriummedewerker) in contact komt met de ziekteverwekkers van hepatitis A of B. Hepatitisvaccinatie is ook mogelijk tijdens de borstvoeding. Uit voorzorg geldt ook hier het volgende: Vaccinatie mag alleen plaatsvinden als het echt noodzakelijk is.
