systemische therapie of gezinstherapie is een psychotherapeutische procedure waarbij de hele sociale omgeving wordt betrokken om psychische stoornissen of klachten te behandelen. Deze aparte vorm van therapie is gebaseerd op de aanname dat de ontwikkeling en voortgang van geestesziekte kan alleen plaatsvinden in de context van sociaal interacties. Systemisch therapie is historisch afgeleid van gezinstherapie en wordt nu uitgebreid naar andere sociale systemen zoals professionele werkgroepen. Omdat sociale systemen altijd in beweging zijn, ondergaat systemische therapie ook een constante ontwikkeling. In principe zijn er de volgende therapievormen:
- Systemische individuele therapie
- Systemische relatietherapie
- Systemische gezinstherapie
- Systemische groepstherapie
De procedure wordt poliklinisch en intramuraal gebruikt.
Indicaties (toepassingsgebieden)
Het spectrum van psychologische en psychosomatische stoornissen dat kan worden behandeld met systemische gezinstherapie is erg groot. De focus ligt op stoornissen die terug te voeren zijn op specifieke relatiestructuren. Bovendien speelt het ondersteunen van de ontwikkeling van middelen om het hoofd te bieden aan gevallen van ernstige mentale of lichamelijke ziekte een grote rol. Hier zijn enkele voorbeelden:
- Affectieve psychotische stoornissen
- Angststoornissen en obsessief-compulsieve stoornissen *
- Chronische ernstige ziekten - bijv kanker.
- Chronisch partnerschap of huwelijksconflicten
- Dementia
- Depressieve stoornissen * en depressie
- Eet stoornissen*
- Generatieconflicten
- Persoonlijkheidsstoornissen*
- Schizofrenie* - niet organisch psychose leidend tot veelvormige stoornissen van persoonlijkheid, perceptie, denken en controle over de werkelijkheid.
- Seksuele disfunctie
- Stoornissen bij kinderen en adolescenten - bijv. Schoolfobieën of verlatingsangst.
- Middelenstoornissen (afhankelijkheid, misbruik) *.
IQWiG vond bewijs van voordeel voor volwassenen voor de hierboven genoemde indicaties.
De procedure
Systemische therapie gaat ervan uit dat niet de therapie van de geïsoleerde persoon of patiënt tot succes leidt, maar alleen de behandeling van het volledige systeem, inclusief de subsystemen en alle relaties tussen de leden. De focus ligt op bestaande gedragspatronen, speciale en algemene contexten, regels, grenzen en de eigen dynamiek van het systeem. Naast het systeem spelen ook individuele gedrags- en ervaringspatronen een belangrijke rol. De zieke legt als symptoomdrager de verstoringen in het systeem bloot. De individuele symptomen worden opgevat als het resultaat van ziekteverwekkende en ziekteverwekkende relatiepatronen met belangrijke hechtingsfiguren of familieleden. De doelen van systemische therapie zijn:
- Het zelfrespect en de autonomie van elk lid van het systeem versterken.
- Versterken van de samenhang
- Verbetering van uitwisseling en communicatie
- Schadelijke relatiepatronen aanwijzen en veranderen
- Genezing van psychische en psychosomatische problemen en stoornissen.
- Oplossing van conflicten - bijvoorbeeld generatieconflicten of scheidingsconflicten.
Om een patroonverandering te bewerkstelligen of de vorige interactiecirkel te doorbreken, worden verschillende technieken gebruikt. Hier zijn bijvoorbeeld circulaire vraagtechnieken (gedragscycli worden getoond en bevraagd) of familiesculptuurtechnieken (een lid maakt een model van de familie of het systeem met figuren) beschikbaar. Van belang zijn hypothetische vragen (wat als?) Bij afwezigheid van de ander, resource- en oplossingsgerichte vragen, en het herinterpreteren van symptomen (refraiming) om een ander perspectief te bieden. Een andere bekende techniek is de paradoxale interventie in de vorm van het voorschrijven van symptomen: de leden van het systeem worden nu verondersteld elke avond op een bepaald tijdstip in een bepaalde situatie het gebruikelijke argument te voeren. Dit leidt meestal tot het doorbreken van het gebruikelijke gedragspatroon. Al deze technieken en meer worden met succes toegepast bij systemische therapie. De psychotherapeutische methode kan ook worden toegepast in de zogenaamde meerpersoonssetting om relaties die significant zijn voor de ziekte, bijvoorbeeld in het gezin, te bespreken en te veranderen.Naast klassieke therapie kan het systemische concept worden toegepast in een verschillende manieren:
- Systemische begeleiding - bijvoorbeeld voor werk, vrije tijd en onderwijs met als doel de mogelijkheden van perceptie en actie uit te breiden.
- systemische coaching - individuele procesadvisering, bijvoorbeeld in spanningssituaties in de professionele omgeving.
- Systemisch organisatorisch advies en ontwikkeling - hier ligt de focus op de organisatie van een groep, rekening houdend met de individuele leden van het team.
- Systemisch toezicht - deze applicatie verwijst naar professioneel werk en ontwikkeling van teams, groepen, leiders en organisaties.
- Systemische huisartsgeneeskunde - niet alleen de ziekte van de patiënt wordt behandeld, maar ook de gevolgen voor de andere gezinsleden.
Systemische therapie biedt een specifiek actiekader voor een verscheidenheid aan mentale en psychosomatische stoornissen of problemen. Individuele oplossingsstrategieën worden effectief ontwikkeld en toegepast op basis van het begrip van sociale systemen. Naast het behandelen van aandoeningen ligt de focus ook op professioneel systeembeheer. De uitgebreide evaluatiecommissie heeft per 1 juli 2020 systemische therapie voor volwassenen opgenomen in de catalogus van diensten van paneldokters.
