Kort overzicht
- Behandeling: Candida van de slokdarm kan goed worden behandeld met antischimmelmedicijnen (antimycotica) (werkzame stof meestal fluconazol).
- Symptomen: Lijstersoesofagitis veroorzaakt vaak nauwelijks klachten. Soms uit zich het in pijnlijke slikproblemen, een branderig gevoel achter het borstbeen en/of misselijkheid.
- Oorzaken: Candida-gistschimmels besmetten en ontsteken het slijmvlies van de slokdarm.
- Risicofactoren: Geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken (immunosuppressiva), andere immuundeficiënties, ernstige fysieke stress, structurele veranderingen in de slokdarm en verminderde maagzuurproductie bevorderen de ziekte.
- Onderzoek: De arts onderzoekt de slokdarm en neemt uitstrijkjes van het slijmvlies.
Wat is spruw-oesofagitis?
Bij spruw-oesofagitis raakt het slijmvlies van de slokdarm ontstoken door een infectie met gistschimmels. Lijster is de verzamelnaam voor ziekten veroorzaakt door Candida-gistschimmels. Esophagitis verwijst naar een ontsteking van de slokdarm.
De gist Candida albicans ontsteekt meestal de slokdarm. Het maakt deel uit van de normale mondflora, maar kan zich snel verspreiden bij daarvoor gevoelige personen. Lijstersoesofagitis komt zelden voor bij mensen met een goed functionerend immuunsysteem.
Hoe wordt spruw-oesofagitis behandeld?
Artsen kunnen spruw-oesofagitis goed behandelen met antischimmelmedicijnen, zogenaamde antischimmelmiddelen. Meestal schrijven zij fluconazoltabletten voor een periode van 14 tot 21 dagen voor. Indien nodig geven ze ook infusen met de werkzame stof, bijvoorbeeld in het ziekenhuis. De symptomen verbeteren gewoonlijk na een week behandeling.
Soms zijn Candida-schimmels resistent tegen fluconazol. In deze gevallen zijn andere antischimmelmiddelen beschikbaar (bijv. caspofungine of amfotericine B).
Artsen behandelen altijd de ziekte die het immuunsysteem verzwakt en spruw-oesofagitis bevordert. Soms ontdekken artsen een dergelijke ziekte alleen omdat spruw-oesofagitis op onverklaarbare wijze is opgetreden. Als er bijvoorbeeld sprake is van een HIV-infectie, moet deze snel behandeld worden. Artsen behandelen schade aan de slokdarm met gerichte interventies om herhaling van spruw-oesofagitis te voorkomen.
Huismiddeltjes voor spruw-oesofagitis
Huismiddeltjes kunnen op zijn best de conventionele medische behandeling aanvullen, maar kunnen deze niet vervangen. Bespreek met uw arts hoe u de behandeling het beste zelf kunt ondersteunen.
Wat zijn de symptomen van spruw-oesofagitis?
Spruw-oesofagitis veroorzaakt niet altijd symptomen en is daarom asymptomatisch. In andere gevallen manifesteert het zich als
- Moeite met slikken (dysfagie),
- Pijn bij het slikken (odynofagie),
- brandend achter het borstbeen.
Andere mogelijke symptomen zijn pijn in de bovenbuik, verlies van eetlust en misselijkheid, wat gewichtsverlies bevordert. In ernstige gevallen bloedt het slijmvlies en de getroffenen braken bloed uit of hebben zwarte ontlasting.
Een Candida-infectie wordt gekenmerkt door een witachtige laag die zich op de slijmvliezen vormt. Bij sommige patiënten is dit al duidelijk zichtbaar in de mond en keel. Of de slokdarm ook aangetast is, kan echter alleen tijdens een oesofagoscopie worden vastgesteld.
Hoe gevaarlijk is spruw-oesofagitis?
Spruw-oesofagitis is gemakkelijk te behandelen en de getroffenen zijn na een week meestal symptoomvrij met antischimmelmedicijnen. De schimmelinfectie van de slokdarm is na twee tot drie weken voorbij. Als de oorzaak van de infectie onduidelijk is, gaan artsen er specifiek naar op zoek. Dit komt omdat Candida zich normaal gesproken niet op deze manier verspreidt bij gezonde mensen.
Een ander probleem: weerstand. Het komt steeds vaker voor dat individuele actieve ingrediënten Candida niet langer schaden. Als gevolg hiervan kan het zijn dat de eerste behandeling niet helpt; Candida kan blijven groeien en zich verspreiden. Artsen schakelen dan zo snel mogelijk over op een ander actief ingrediënt. Hiervoor zijn verschillende alternatieven, zodat de behandeling van spruw-oesofagitis nog steeds succesvol is.
Hoe ontstaat spruw-oesofagitis?
Lijstersoesofagitis wordt veroorzaakt door Candida-schimmels en wordt daarom ook wel Candida-oesofagitis genoemd. Candida zijn gistschimmels die overal in het milieu voorkomen. De schimmels leven zonder problemen als onderdeel van het microbioom (“natuurlijke flora”) in het spijsverteringskanaal. Het immuunsysteem houdt ze onder controle.
Als het immuunsysteem echter zwak is, kan Candida uit de hand lopen en zich snel vermenigvuldigen. De gistschimmel tast vervolgens de slijmvliezen aan en ontsteekt deze. Bij mensen is het vooral de Candida-soort Candida albicans die ziekten zoals spruw-oesofagitis veroorzaakt. Bekende niet-albicans-pathogenen zijn onder meer Candida glabrata en Candida tropicalis.
Spruw-oesofagitis is niet direct besmettelijk. De veroorzakende Candida-gistschimmels gaan echter van de ene persoon op de andere over, bijvoorbeeld tijdens het kussen, en koloniseren de slijmvliezen. De ziekte zelf ontstaat pas als de schimmels zich kunnen verspreiden.
Geneesmiddelen zoals ‘cortison’ en andere zogenaamde immunosuppressiva verlagen het immuunsysteem. Niet alleen tabletten, maar ook sprays met “cortison” (bijvoorbeeld bij COPD of astma) kunnen de verspreiding van schimmels bevorderen. Chemotherapie daarentegen vernietigt immuuncellen en schaadt daarmee het immuunsysteem.
Antibiotica kunnen ook spruw-oesofagitis bevorderen. Ze vallen bacteriën in de natuurlijke slijmvliesflora (microbioom) aan en verstoren daar het evenwicht. Hierdoor kunnen schimmels gemakkelijker groeien en zich verspreiden.
Spruw-oesofagitis bij ziekten met een zwak immuunsysteem
Er zijn ook enkele ziekten die het immuunsysteem verzwakken en het vatbaarder maken voor schimmelinfecties. Deze omvatten
- aangeboren immunodeficiënties
- HIV / AIDS
- Bloedkanker en lymfeklierkanker
- Diabetes mellitus
- ondervoeding
Stress en emotionele spanning kunnen ook een zware last op het immuunsysteem leggen en spruw-oesofagitis bevorderen.
Verhoogd risico als gevolg van slokdarmziekten
Een verzwakt immuunsysteem is niet altijd de oorzaak van spruw-oesofagitis. Sommige ziekten beïnvloeden de slokdarm en beïnvloeden de structuur en functie ervan. Dit kan het slijmvlies en de lokale afweer ervan verzwakken. Deze ziekten omvatten bijvoorbeeld
- Uitsteeksels (diverticula) en vernauwingen (stricturen) van de slokdarmwand
- Veranderd maagzuur (elimineert mogelijk minder ziektekiemen)
- Achalasie, een zeldzame ziekte waarbij de mobiliteit van de slokdarm verminderd is
- Zenuwziekten die het slikken bemoeilijken (bijvoorbeeld na een beroerte of bij de ziekte van Parkinson)
Hoe diagnosticeert de arts spruw-oesofagitis?
Artsen diagnosticeren spruw-oesofagitis met behulp van een endoscopie van de slokdarm. Tijdens deze zogenaamde slokdarmoscopie brengen ze een buisje met een camera door de mond en onderzoeken het slijmvlies van het bovenste spijsverteringskanaal.
Candidiasis wordt doorgaans gekenmerkt door witte tandplak die nauwelijks kan worden afgeveegd of weggespoeld. Soms zijn ze al zichtbaar in de mond of keel. Het slijmvlies kan erg gevoelig zijn en gemakkelijk bloeden.
Artsen nemen uitstrijkjes van deze tandplakafzettingen, die vervolgens in een laboratorium nader worden onderzocht. Onder de microscoop zijn de gistfilamenten duidelijk te zien. In sommige gevallen worden kleine weefselmonsters gebruikt om een besmetting in de diepere lagen van het slijmvlies op te sporen. Met de wattenstaafjes kan het laboratorium ook controleren welke antischimmelmiddelen effectief zijn tegen spruw-oesofagitis.