Kort overzicht
- Symptomen: De symptomen zijn afhankelijk van de specifieke vorm van lepra. Mogelijke symptomen zijn huidveranderingen, verlies van tastgevoel en verlamming.
- Prognose: Lepra is te genezen als het op de juiste manier wordt behandeld. Als er echter geen vroege behandeling wordt gegeven, kan de ziekte leiden tot progressieve en permanente schade.
- Oorzaken: Lepra wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium leprae.
- Risicofactoren: Lepra komt vooral voor in tropische en subtropische landen met een hoge bevolkingsdichtheid en lage hygiënenormen.
- Diagnose: De diagnose wordt gesteld op basis van de medische geschiedenis van de patiënt, een lichamelijk onderzoek en speciale onderzoeksmethoden om de ziekteverwekker op te sporen.
- Behandeling: Lepra wordt behandeld met een combinatie van verschillende antibiotica.
- Preventie: Bij de behandeling en verzorging van leprapatiënten moet een passende basishygiëne en een juiste verwijdering van infectieus materiaal in acht worden genomen.
Wat is melaatsheid?
Lepra is een besmettelijke bacteriële ziekte, ook bekend als de ziekte van Hansen of de ziekte van Hansen. Het wordt veroorzaakt door Mycobacterium leprae en komt wereldwijd voor. De bacteriën vernietigen de huid en slijmvliezen en vallen de zenuwcellen aan.
Landen die bijzonder door lepra worden getroffen, zijn onder meer India, Brazilië en Indonesië. Andere getroffen landen zijn Nepal, de Republiek Congo, Mozambique en Tanzania.
Over het algemeen is het aantal gevallen in Afrika, Amerika, Zuidoost-Azië en het zuidoostelijke Middellandse Zeegebied sinds 2003 gedaald. Niettemin komt lepra nog steeds voor en elk jaar lopen duizenden mensen over de hele wereld de ziekte op – waaronder veel kinderen. .
In 202,256 werden bijvoorbeeld 2019 nieuwe infecties gemeld aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), waaronder 14,893 kinderen onder de 14 jaar.
In Duitsland zijn de afgelopen jaren echter slechts geïsoleerde gevallen van geïmporteerde lepra geregistreerd. In 2019 werd één geval van lepra gemeld. In 2018 zijn er echter geen gevallen gemeld bij het bevoegd gezag.
Lepra in de Middeleeuwen
Lepra was in de Middeleeuwen ook wijdverspreid in Europa. De ziekte werd gezien als een “straf van God”: de oorspronkelijke naam “melaatsheid” komt waarschijnlijk voort uit het feit dat mensen die aan lepra leden buiten menselijke nederzettingen (blootgesteld) moesten leven.
Wat zijn de symptomen van lepra?
Artsen maken onderscheid tussen de volgende vormen van lepra:
Lepra indeterminata is een zeer milde vorm van de ziekte waarbij er geïsoleerde, minder gepigmenteerde (hypogepigmenteerde) huidvlekken voorkomen. In 75 procent van de gevallen genezen deze spontaan.
Tuberculoïde lepra of zenuwlepra is de mildere vorm van de ziekte. Huidlaesies komen slechts sporadisch voor en zijn scherp gedefinieerd. De plekken zijn minder gepigmenteerd (gehypopigmenteerd) of rood gekleurd en jeuken niet. Bij deze vorm van de ziekte staan de gevolgen van de zenuwbeschadiging op de voorgrond als typische leprasymptomen.
Het gevoel van aanraking (temperatuur, aanraking en pijn) gaat verloren. Omdat de getroffenen niet vroeg genoeg pijn voelen, verwonden ze zichzelf vaak. De spieren atrofiëren, verlammen en soms treden ernstige misvormingen op. De huidveranderingen kunnen vanzelf genezen.
Lepromateuze lepra is een ernstige vorm van de infectieziekte die optreedt wanneer het immuunsysteem zwak is. Er verschijnen talloze tumorachtige knobbels op de huid, waardoor het gezicht lijkt op een leeuwenkop (“facies leontina”).
De zogenaamde borderline-vormen van lepra zijn mengvormen die verschillende symptomen van de andere vormen combineren.
Is lepra te genezen?
Lepra is een chronische ziekte van de huid, slijmvliezen en zenuwcellen. Als de diagnose tijdig wordt gesteld en behandeld, is de prognose gunstig.
Als het echter onbehandeld blijft, kan het leiden tot progressieve en permanente schade aan de huid, ogen, ledematen en zenuwen.
Schade die al is ontstaan, zoals verminking of verlamming, kan niet ongedaan worden gemaakt. Wereldwijd lijden ongeveer twee tot drie miljoen mensen permanent aan lepra.
Lepra: oorzaken en risicofactoren
De oorzaak van lepra is de bacterie Mycobacterium leprae. De bacterie werd in 1873 ontdekt door de Noorse arts Armauer Hansen als veroorzaker van de infectieziekte. Mycobacterium leprae is een minder agressieve bacterie die net als de tuberculoseziekteverwekker in de geïnfecteerde gastheercellen leeft.
Als gevolg hiervan bestrijdt het immuunsysteem de ziekteverwekker alleen rechtstreeks met afweercellen (“cellulaire verdediging”) en is een afweerreactie via antilichamen (“humorale verdediging”) vrijwel onbestaande. Alleen massale en langdurige blootstelling aan de bacterie leidt tot lepra.
Hoe lepra precies wordt overgedragen, is nog niet definitief opgehelderd. Langdurig en nauw contact met onbehandelde leprapatiënten blijkt echter een belangrijke rol te spelen. De geïnfecteerden scheiden grote hoeveelheden van de lepraziekteverwekker uit via hun neusafscheidingen of via de huidzweren die zich ontwikkelen.
De bacteriën worden dan vermoedelijk van persoon op persoon overgedragen via kleine huidwonden of de luchtwegen als druppelinfectie. Overdracht van de ziekteverwekker op het ongeboren kind tijdens de zwangerschap is mogelijk als de moeder lepra heeft.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is lepra geen zeer besmettelijke ziekte! Het is daarom meestal niet nodig om mensen met lepra te isoleren.
Onderzoeken en diagnose
Bij een instituut voor infectieziekten en tropengeneeskunde bent u bij een vermoeden van lepra aan het juiste adres. De medische geschiedenis (anamnese) is erg belangrijk voor de diagnose.
Een beslissende factor is of de patiënt de afgelopen jaren tijd heeft doorgebracht in leprarisicogebieden, aangezien lepra in de geïndustrialiseerde landen is uitgeroeid. Tijdens het lichamelijk onderzoek let de arts op typische huidveranderingen, zenuwveranderingen en sensorische stoornissen.
Verdere onderzoeken
Een andere diagnosemethode is de zogenaamde moleculair biologische detectiemethode, bijvoorbeeld de detectie van het genetisch materiaal van Mycobacterium leprae met behulp van een polymerasekettingreactie (PCR). Hierdoor is het mogelijk om lepra in een vroeg stadium te diagnosticeren. De procedure dient ook om de diagnose te bevestigen.
De lepromintest (Mitsuda-reactie) is een antilichaamscreeningstest die het immuunsysteem van het lichaam onderzoekt. Deze test maakt het mogelijk onderscheid te maken tussen tuberculoïde en lepromateuze lepra.
Lepra: behandeling
De behandeling van lepra is afhankelijk van het aantal ziekteverwekkers. Er wordt een combinatie van verschillende antibiotica gebruikt. Bij tuberculoïde lepra zijn de werkzame stoffen meestal dapson en rifampicine, bij lepromateuze lepra wordt ook clofazimine gebruikt.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert zes maanden therapie voor zogenaamde laagpathogene lepra (). Ziekteverwekkerrijke lepra daarentegen wordt gedurende een periode van minimaal twaalf maanden behandeld met geschikte antibiotica.
In individuele gevallen wordt de behandeling zelfs nog langer voortgezet. Het kan dan nodig zijn om toevlucht te nemen tot vervangende medicijnen (“reserve leprostatica”).
Vaak zijn meerdere jaren behandeling nodig om de lepra volledig te genezen. Ondersteunende oefentherapie helpt verlamming door lepra te voorkomen.
het voorkomen
Om de overdracht van Mycobacterium leprae te voorkomen, moeten basishygiëne en de juiste verwijdering van infectieus materiaal (bijv. neus- en wondafscheidingen) in acht worden genomen tijdens de behandeling en verzorging van leprapatiënten. Voor mensen die in contact zijn gekomen met patiënten die lijden aan multibacillaire lepra, wordt aanbevolen dat zij gedurende minimaal vijf jaar worden gecontroleerd op klinische symptomen.
Daarom moeten nauwe contacten indien mogelijk elke zes maanden op infectie worden getest. Deze testintervallen moeten worden verkort als deze mensen extra risicofactoren hebben, zoals immunodeficiëntie veroorzaakt door medicijnen of infecties.
