Kort overzicht
- Behandeling: Behandeling van onderliggende ziekten, vervanging door andere actieve ingrediënten, medicamenteuze therapie (bijvoorbeeld met antiandrogenen), scheren, epileren, chemische ontharing, laserontharing, cauterisatie van haarzakjes
- Wanneer moet u een arts raadplegen? Als er plotseling sprake is van overmatig mannelijk lichaamshaar, vooral als er andere symptomen zijn, zoals een diepere stem of een sterk vergrote clitoris
- Oorzaken: verminderde testosteronproductie in de eierstokken of bijnieren, eierstok- of bijniertumoren, de ziekte van Cushing, porfyrie, bepaalde medicijnen (zoals anabole steroïden, glucocorticoïden), erfelijke overgevoeligheid van de haarzakjes voor testosteron
Hirsutisme: behandeling
De behandeling van hirsutisme wordt individueel aangepast aan elke patiënt. Het hangt in wezen af van de oorzaak van de aandoening. Daarnaast is de behandeling van baarden en dergelijke afhankelijk van hoe uitgesproken de storende lichaamsbeharing is en waar deze voorkomt. Andere belangrijke factoren zijn de leeftijd van de patiënt, eventuele eerdere ziekten en de wens om kinderen te krijgen of anticonceptie te gebruiken.
Er zijn dan ook verschillende behandelmogelijkheden voor hirsutisme, die soms met elkaar gecombineerd worden. Deze omvatten bijvoorbeeld
In het geval van door geneesmiddelen veroorzaakt hirsutisme proberen artsen en patiënten de medicatie die het probleem veroorzaakt te staken of te vervangen door een preparaat dat geen hirsutisme veroorzaakt. De toegenomen beharing verdwijnt dan meestal vanzelf.
Daarnaast wordt vaak medicatie tegen hirsutisme gebruikt, bijvoorbeeld:
- Antiandrogenen: Werkzame stoffen zoals cyproteronacetaat verminderen de werking van mannelijke geslachtshormonen op de haarzakjes en remmen zo overmatige haargroei. De arts schrijft antiandrogenen voor als afzonderlijk middel (monotherapie) of in combinatie met een hormonaal anticonceptivum (ethinylestradiol).
- GnRH-analogen (gonadotropine-releasing hormoon-analogen) onderdrukken de afgifte van bepaalde hormonen, zodat er minder androgenen in de eierstokken worden geproduceerd.
- Glucocorticoïden (cortisonpreparaten) onderdrukken de stimulatie van de hormoonproducerende bijnierschors.
Wat u zelf kunt doen
Bij licht hirsutisme kan een cosmetische behandeling helpen: haren op de rug of het gezicht kunnen bijvoorbeeld regelmatig geschoren of geëpileerd worden. Chemische ontharingsmiddelen helpen ook tegen de haargroei. Het is echter het beste om de toepassing voor de eerste keer door een deskundige aan u te laten uitleggen, om bijwerkingen zoals huidirritatie te voorkomen.
Hirsutisme kan ook worden verminderd door laserontharing of door het dichtschroeien van de haarwortels. Als alternatief kunnen de donkere eindharen worden gebleekt met waterstofperoxide.
Het is essentieel dat u dergelijke behandelingen overlaat aan een deskundige (dermatoloog of gespecialiseerde schoonheidsspecialist)!
Hirsutisme: wanneer moet u naar een arts?
De juiste eerste aanspreekpunt voor hirsutisme is een dermatoloog of gynaecoloog. Indien nodig kan een endocrinoloog – dus een hormoonspecialist – helpen met het verder ophelderen van de hormonale oorzaken. Specifieke vragen over de haargroei kunnen een zaak zijn voor de dermatoloog.
Hirsutisme: oorzaken en risicofactoren
Hirsutisme kan heel verschillende oorzaken hebben:
Idiopathisch hirsutisme
Ongeveer negen op de tien getroffen mensen lijden aan idiopathisch hirsutisme. Dit betekent dat hirsutisme niet terug te voeren is op een onderliggende ziekte. In plaats daarvan is het symptoom te wijten aan een genetische aanleg. Deskundigen vermoeden dat de haarzakjes van de getroffenen overgevoelig reageren op testosteron (bij normale testosteronniveaus).
Oorzaken in het gebied van de eierstokken
Overproductie van testosteron in de eierstokken komt bijvoorbeeld voor bij het polycysteus ovarium syndroom (PCOS). Deze complexe disfunctie van de eierstokken wordt geassocieerd met cyclusstoornissen, obesitas en hirsutisme.
Een zeer zeldzame oorzaak van hirsutisme in de eierstokken is een eierstoktumor die mannelijke geslachtshormonen produceert.
Oorzaken in het gebied van de bijnieren
In zeldzame gevallen ligt een androgeenproducerende tumor van de bijnieren ten grondslag aan hirsutisme.
Door medicatie geïnduceerd hirsutisme
Soms ontstaat hirsutisme als gevolg van langdurige of hoge dosisbehandeling met bepaalde medicijnen. Deze medicijnen omvatten bijvoorbeeld
- Androgenen (mannelijke geslachtshormonen)
- Anabole steroïden (spierbouwers)
- Progestagenen (vrouwelijke geslachtshormonen)
- ACTH (bijnierschorsstimulerend hormoon)
- Glucocorticoïden (“cortison”)
- Minoxidil (antihypertensivum en haarhersteller)
- Ciclosporine (na transplantaties en voor auto-immuunziekten)
- Diazoxide (voor hypoglykemie)
Andere oorzaken van hirsutisme
- Acromegalie (zeldzame hormonale stoornis met een teveel aan groeihormoon)
- Ziekte van Cushing (overmatige productie van het hormoon ACTH, veroorzaakt door een tumor in de hypofyse)
- Porfyrie (groep stofwisselingsziekten)
- Neurologische ziekten
Wat is hirsutisme?
Er zijn veel mogelijke oorzaken van dit symptoom. Sommigen van hen worden in verband gebracht met een verhoogd testosterongehalte in het bloed, andere niet. Testosteron is de belangrijkste vertegenwoordiger van mannelijke geslachtshormonen (androgenen). Hirsutisme ontstaat meestal als gevolg van hormonale veranderingen, vooral tijdens de puberteit, zwangerschap en de menopauze. Donkerdere huid- en haartypes lijken meer risico te lopen dan lichtere.
Onderscheid maken tussen hirsutisme en hypertrichose
Virilisatie (masculinisering)
Soms gaan andere typisch mannelijke veranderingen gepaard met hirsutisme. In dit geval wordt de stem van de getroffen vrouw dieper, terwijl het haar op haar hoofd dunner en zelfs kaal wordt. Cyclusstoornissen zijn ook typerend voor virilisatie (masculinisatie). Sommige van de getroffen vrouwen ervaren ook een verhoogde spierontwikkeling, terwijl hun borsten krimpen en doorzakken. De verhoogde productie van mannelijke geslachtshormonen is altijd verantwoordelijk voor deze masculinisatie.
Hirsutisme: onderzoeken en diagnose
Het is ook raadzaam om de arts te informeren over andere tekenen van virilisatie, zoals een diepere stem, een mogelijke afwezigheid van menstruatie of een ongewoon vergrote clitoris (clitorale hypertrofie). De arts zal tijdens het lichamelijk onderzoek ook letten op dergelijke veranderingen en het patroon van toegenomen lichaamsbeharing.
- Als de testosteron-, DHEAS- en prolactinespiegels normaal zijn, is het hirsutisme idiopathisch of te wijten aan polycysteus ovariumsyndroom (PCOS).
- Als daarentegen de testosteron- en DHEAS-waarden normaal zijn, maar de prolactinespiegels verhoogd, kan dit wijzen op een goedaardige tumor van de hypofyse (hypofyse-adenoom). Bepaalde medicijnen kunnen ook het prolactineniveau verhogen.
Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak zal de arts verder onderzoek doen. Tumoren van de eierstokken of bijnieren kunnen bijvoorbeeld worden opgespoord met een computertomografie (CT)-scan of een echografisch onderzoek van de buik.
