Bekenden worden plotseling achterdochtig bekeken of afgewezen, alleen vader en moeder kunnen troosten. Welke rol vreemdheid speelt en hoe ermee om te gaan. De grootmoeder van Sabine buigt zich over haar kleinkind, dat vredig op het tapijt speelt. Maar zodra ze dichterbij komt, is de rust voorbij. Sabine's ogen zien er angstig uit, haar gezicht is verwrongen en er komt een jammerende schreeuw uit haar mond Alleen de meeslepende moeder kan het kind weer kalmeren als Sabine in haar armen ligt.
Bewuste waarneming
Sabine is nu 8 maanden oud en is expressief begonnen aan haar vreemdheidsfase, ook wel acht maanden angst genoemd. Vanaf nu zal ze met tegenzin en ook wantrouwen reageren op veel dingen die niet mama of papa worden genoemd. Ouders maken het zichzelf gemakkelijker als ze begrijpen dat Sabine een noodzakelijke ontwikkeling doormaakt. Dit komt doordat kruipende kinderen voor het eerst tussen de zevende en achtste maand bewust verschillen tussen mensen waarnemen.
Tot nu toe is Sabine uitgebreid vertrouwd geraakt met de gebaren, geluiden, geuren en gezichtsuitdrukkingen van haar ouders. Als oma nu verschijnt, beseft het kleintje: 'O, ze is totaal anders dan mijn ouders, ik kan maar beter afstand houden. Omdat Sabine haar gevoelens nog niet onder woorden kan brengen, heeft ze niet veel communicatiemiddelen. Maar degenen die ze kiest, spreken een duidelijke en eigenlijk onmiskenbare taal: huilen en schreeuwen, zich verschuilen achter mama's benen of haar draaien hoofd weg van de “vreemdeling.
Wat familieleden en vrienden snel persoonlijk opvatten en vaak zelfs interpreteren als kinderachtig bederven, is in feite een veiligheidsmaatregel tegen nieuwe en vreemde dingen. Deskundigen zijn van mening dat voorzichtigheid en wantrouwen zelfs de moeite waard zijn om zichzelf tegen negatieve ervaringen te beschermen.
Individuele verschillen
Helaas is het onmogelijk om Sabine's ouders of zelfs haar grootmoeder te vertellen wanneer deze fase voorbij is, omdat elk kind een ander temperament heeft. De plotselinge angst kan dus weken duren, maar ook maanden - bij de ene baby is het meer uitgesproken, bij een andere minder. Het tegenkomen van onbekende situaties en mensen is een trigger; een andere is scheiding van bekende mensen. Sabine's relatie met haar ouders is zo intens geworden dat ze angstig reageert als ze uit elkaar gaan. Als mama of papa de kamer verlaat, voelt ze zich onzeker. Als haar ouders terugkomen, straalt ze overal. Op deze momenten heeft Sabine nog meer dan normaal bescherming en begrip nodig.
Trouwens, haar voorzichtige gedrag ten opzichte van vreemden is ook een teken van toewijding en vertrouwen in haar ouders. Daarom kunnen mama en papa met trots genieten van die momenten waarop de kleine bij hen onderdak zoekt. Het comfort en de geborgenheid die Sabine door hen ervaart, vormt immers de basis voor het kind om met nieuwsgierigheid en zelfvertrouwen zijn omgeving te benaderen. En inderdaad, na een paar minuten op de arm van haar moeder durft Sabine de “vreemde” oma aan te kijken en… lacht.
Tips voor ouders
Er zijn concrete hulpmiddelen die de vreemdelingenfase gemakkelijker maken voor het kind en zijn omgeving.
- Verwerf begrip door vrienden en familieleden te vertellen over de vreemdheidsfase van het kind.
- Neem het kind en zijn angsten serieus, in plaats van ertegen te vechten.
- In Fremdelmomenten geen contacten van kracht. Ga liever een beetje afstand en heb een kalmerend effect op het kind.
- Bij een scheiding, bijvoorbeeld wanneer de moeder werkt, of de ouders uitgaan, is het kind vooral langzaam gewend aan de verzorger.
- Met kleine spelletjes om de angst voor afscheiding of een vreemde te verminderen. Peek-a-boo-spel: verberg gezicht achter een doek en trek het dan weer weg, met de tijd voorzichtig de duur van het verbergen verlengen. Belangrijk: als je je in een andere kamer verstopt, sluit dan nooit de deur tussen jou en het kind. Een bal die naar elkaar toe kan worden gerold zonder dichterbij te komen, is geschikt om contact te leggen. Of geef de “vreemdeling” een knuffel van de baby in de hand, dit wekt interesse bij het kind.
