Locatie
De rectum ligt in het kleine bekken. Het ligt zeer dicht bij de heiligbeen (Os sacrum), dwz eerder in het achterste deel van het bekken. Bij vrouwen is de rectum wordt begrensd door de baarmoeder en de vagina.
Bij mannen, de blaasjesklier (Glandula vesiculosa) en prostaat (prostaatklier) evenals de zaadleider (ductus deferens) en de blaas grenst aan de rectum. De arts gebruikt deze positieverhoudingen ook voor onderzoeken. Bij digitale rectale onderzoeken, bijvoorbeeld de prostaat or baarmoeder kan worden gepalpeerd met de vinger via het rectum. Het rectum passeert de bekkenbodem. Dit is ook waar de overgang van rectum naar anaal kanaal ligt.
Aderen
Het rectum wordt geleverd met bloed door drie grotere schepen. Het eerste vat is de arteria rectalis superior. Dit bovenste rectaal slagader levert zowel het grootste deel van het rectum als het corpus cavernosum recti.
Dit corpus cavernosum recti is een erectiel weefsel. Het corpus cavernosum is gevuld met bloed. Tijdens de continentie-fase of de vulfase van het rectum zorgt de samentrekking van de twee sluitspieren ervoor dat de veneuze uitstroom van het erectiele weefsel wordt samengedrukt.
Hierdoor kan het corpus cavernosum zich vullen bloed maar niet te legen. Dit zorgt voor een extra gasdichte afdichting. Het tweede vat dat het rectum voedt, is het arteria recatlis-medium.
Het levert voornamelijk het onderste deel van de ampul. Het derde vat is de arteria rectalis inferieur. Het voedt het anale kanaal en de sluitspieren.
Functie
Om een veilige afsluiting van het rectum en daarmee het vasthouden van de ontlasting te verzekeren, zijn het rectum en het anale kanaal uitgerust met een complex spiersysteem. Dit spiersysteem wordt ook wel een sfinctersysteem (sfincterspier) genoemd. Het sluitspiersysteem bestaat uit drie verschillende spieren.
De binnenste sluitspier (Musculus sfincter ani internus) is een versterking van de ringspier van het rectum. Het behoort tot het gladde spierstelsel en kan daarom niet willekeurig worden gecontroleerd. De binnenste sluitspier staat onder permanente spanning.
Deze spier verslapt alleen om de darm te ledigen. De externe sluitspier (Musculus spincter ani externus) knijpt het anale kanaal van beide kanten af. Dit zorgt ervoor dat de externe sluitspier het anale kanaal in een smalle spleet vormt. De externe sluitspier staat ook onder constante spanning en sluit zo het anale kanaal.
In tegenstelling tot de binnenste sluitspier is de buitenste sluitspier echter een dwarsgestreepte spier en kan daarom willekeurig worden aangestuurd. De laatste spier die tot het sluitspiersysteem behoort, is de Musculus puborectalis. Deze spier is ook gestreept.
De spier puborectalis omgeeft het rectum als een lus. Dit vergroot verder de kromming gevormd door de flexura perinealis. Dit draagt ook bij aan de sluiting van het rectum.
De Musculus puborectalis vernauwt het lumen van het rectum tot een spleet, die kruisvormig is met de andere vernauwing van de buitenste sluitspier. Het feit dat ontlasting in het rectum kan worden vastgehouden, wordt continentie genoemd. Continentie wordt verzekerd door verschillende betrokken structuren.
Het sfinctersysteem sluit het rectum en het anale kanaal van twee kanten gekruist af. Bovendien vult het corpus cavernosum recti zich bij tegendruk met bloed en sluit zo de darm extra af voor eventuele gassen die kunnen ontsnappen. Het rectum bevat rek- en aanraakreceptoren.
Wanneer het rectum zich vult met ontlasting, veroorzaken deze receptoren een gevoel van drang om te poepen. De binnenste sluitspier ontspant onwillekeurig via zenuwverbindingen. De externe sluitspier en de puborectale spier ontspannen ook.
Hierdoor kan het anale kanaal verwijden, omdat het darmlumen niet meer gesloten is. Ook het corpus cavernosum wordt geleegd door de afnemende spierspanning. Door contracties van de longitudinale spieren van het rectum kan de ontlasting nu extra worden verdreven. Dit kan verder worden versterkt door de druk in het lichaam te verhogen met behulp van de buikpers, wat resulteert in ontlasting.
