Zinktekort: symptomen
Zink is een essentieel sporenelement dat betrokken is bij veel processen in het menselijk lichaam, zoals celdeling, wondgenezing en immuunafweer. Dienovereenkomstig kunnen de symptomen van zinktekort gevarieerd zijn. Mogelijk zijn bijvoorbeeld:
- Huidveranderingen (dermatitis = huidontsteking)
- verminderde wondgenezing
- haaruitval
- verlies van eetlust
- Verminderd smaakgevoel
- diarree
- groeivertraging
- verhoogde vatbaarheid voor infecties
Als er een aangeboren absorptiestoornis aan de basis ligt van het zinktekort, kan zich een zogenaamde acrodermatitis enteropathica ontwikkelen. Getroffen personen ontwikkelen de volgende symptomen al in de eerste levensmaanden:
- symmetrische huiduitslag rond de lichaamsopeningen, op de handen, voeten en hoofd
- slijmvliesveranderingen, bijvoorbeeld gingivitis (ontsteking van het tandvlees)
- vertraagde groei
- verhoogde vatbaarheid voor infecties
- zenuwstelselaandoeningen
Zinktekort moeilijk op te sporen
Veel van de genoemde symptomen zijn niet specifiek voor een zinktekort, maar komen ook voor bij andere ziekten of tekorten. Een zinktekort is lastig vast te stellen, omdat zink als sporenelement slechts in zeer lage concentraties in het bloed aanwezig is. Een bewijs van een zinktekort is dus het verdwijnen van de symptomen nadat zink is toegevoegd.
Verbinding met andere stoornissen
- In één onderzoek ontdekten onderzoekers dat kinderen met ADHD vaak een laag zink- en kopergehalte hebben.
- Uit een samenvattende analyse van verschillende onderzoeken (meta-analyse) bleek dat mensen met een depressie vaak een laag zinkgehalte in hun bloed hebben.
- Chinese wetenschappers ontdekten dat het zaadvocht van mannen met een lage vruchtbaarheid doorgaans een laag zinkgehalte heeft.
Zinktekort: oorzaken
Met een uitgebalanceerd dieet kan gemakkelijk worden voldaan aan de behoefte aan zink, aanbevolen door de Duitse, Oostenrijkse en Zwitserse Verenigingen voor Voeding (DACH-referentiewaarde). Het risico op zinktekort is in dit land dan ook uiterst laag.
Maar er zijn uitzonderingen. Een voldoende aanbod van zink is bijvoorbeeld van cruciaal belang voor wedstrijdsporters, omdat zij meer van het sporenelement uitscheiden, bijvoorbeeld via zweet en urine. Zink speelt echter een belangrijke rol bij de spieropbouw. Competitiesporters moeten daarom bijzondere aandacht besteden aan een adequate zinkinname.
Ongeacht dit kan een zinktekort de volgende oorzaken hebben:
- chronische inflammatoire darmziekten: Deze omvatten bijvoorbeeld de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Ze beperken het vermogen van de darm om voedingsstoffen op te nemen.
- hoge fytaatopname: Fytaat is een stof in planten die nodig is voor bijvoorbeeld fotosynthese. In de menselijke darm belemmert het de opname van zink omdat het het sporenelement bindt. Vegetariërs en veganisten die hoofdzakelijk of uitsluitend plantaardige producten eten, moeten daarom bijzondere aandacht besteden aan hun zinkvoorziening.
Een fytaatgerelateerd zinktekort kan relatief eenvoudig worden voorkomen door uitsluitend producten te consumeren die gekiemd, aangezuurd, gefermenteerd of geweekt zijn. Deze verwerking breekt het fytaat af dat in plantaardig voedsel zit.
Zinktekort corrigeren
Als er mogelijke tekenen zijn van een tekort aan zink, kan het soms voldoende zijn om zinkrijke voedingsmiddelen (zoals vlees, peulvruchten etc.) specifiek in de voeding op te nemen. Onder bepaalde omstandigheden kan het echter raadzaam of noodzakelijk zijn om zinksupplementen te nemen, bijvoorbeeld bij ziektegerelateerde of aangeboren zinkabsorptiestoornissen. Zinksupplementen mogen echter alleen in overleg met een arts worden ingenomen. Een overmatige inname van zink kan een overdosis en dus vergiftigingsverschijnselen veroorzaken.
Preventieve inname van zink?
Het wordt over het algemeen ook niet aanbevolen om zinksupplementen als preventieve maatregel te nemen tijdens zwangerschap en borstvoeding. Hoewel het lichaam in deze fasen meer van het sporenelement nodig heeft dan normaal, is een uitgebalanceerd dieet meestal voldoende om de voorziening te garanderen en een zinktekort te voorkomen.
