Hoe gentamicine werkt
Gentamicine is een antibioticum dat alleen wordt gebruikt als standaardantibiotica niet meer werken. Een arts schrijft gentamicine voornamelijk voor bij ernstige bacteriële infecties (bijvoorbeeld urineweginfecties). De werkzame stof remt de vorming van membraaneiwitten in de bacteriën en doodt deze daardoor.
De stof zet zich vooral goed af bij bacteriesoorten met een bijzondere wandstructuur. Het actieve ingrediënt komt het inwendige van een bacterie binnen via kanalen in de celwand die bekend staan als porinen. Daar bindt het zich aan een subeenheid van het RNA – een genetische sequentie die de informatie bevat voor de productie van eiwitten.
Dit leidt tot fouten bij het lezen van deze informatie en vervolgens tot de vorming van defecte eiwitten. Deze worden nu ingebouwd in het celmembraan van de bacterie, waardoor de penetratie van verdere gentamicine wordt vergemakkelijkt. Dit proces leidt onherroepelijk tot de dood van de ziekteverwekker.
Aminoglycoside-antibiotica zoals gentamicine hebben ook een post-antibiotisch effect, wat betekent dat ze de bacteriegroei blijven remmen, zelfs nadat de concentratie al onder de minimale remmende concentratie (MIC; laagste concentratie van een antibioticum waarbij de bacteriegroei nog steeds wordt geremd) is gedaald.
Absorptie, afbraak en uitscheiding
Omdat gentamicine niet via de darm kan worden opgenomen, wordt het in de meeste gevallen via een infuus rechtstreeks in de bloedbaan gebracht. Van daaruit komt het de weefsels binnen.
Gentamicine wordt niet door het lichaam afgebroken, maar onveranderd door de nieren uitgescheiden. Gemiddeld heeft twee tot drie uur na toediening de helft van de werkzame stof het lichaam verlaten.
Wanneer wordt gentamicine gebruikt?
Gentamicine wordt in de volgende gevallen gebruikt:
- bacteriële infecties van de urinewegen, buik, ogen, huid en zachte weefsels
- @ na chirurgische ingrepen
Lokaal, bijvoorbeeld in de vorm van oogdruppels of zalven, wordt gentamicine gebruikt voor de volgende indicaties:
- Ontstekingen van het voorste oogsegment met gentamicine-gevoelige pathogenen
- ulcus cruris (zweer aan het onderbeen) en decubitus (doorligwonden)
Hoe gentamicine wordt gebruikt
Gentamicine wordt vaak als injectieoplossing aan patiënten toegediend. Dit houdt meestal in dat het geneesmiddel wordt verdund in een kleine hoeveelheid van een infuusoplossing om het beter in het bloed te verdelen. Als de nierfunctie normaal is, wordt eenmaal daags een dosis van 3 tot 6 milligram per kilogram lichaamsgewicht (mg/kg lichaamsgewicht) gegeven. Een maximale dagelijkse dosis van 6 mg/kg kan nodig zijn om ernstige infecties te behandelen of wanneer de ziekteverwekker slechts een verminderde gevoeligheid voor het middel vertoont.
Het effect van een enkele intraveneus toegediende dosis houdt lang aan. Daarom hoeft gentamicine slechts één keer per dag te worden gegeven.
Als er tegelijkertijd een ontsteking aanwezig is, kan het antibioticum ook worden gecombineerd met een glucocorticoïde (“cortison”). Hiervoor zijn kant-en-klare combinatiepreparaten beschikbaar.
Contactlenzen mogen niet worden gedragen tijdens de behandeling met gentamicine oogdruppels of gentamicine oogzalf.
Wat zijn de bijwerkingen van gentamicine?
Vaak voorkomende bijwerkingen van de behandeling met gentamicine zijn onder meer oogziekten, die worden gekenmerkt door verbranding en roodheid van het oog. Bovendien kan er schade aan het gehoor (binnenoor) optreden, die niet alleen het gehoor aantast, maar vaak ook evenwichtsverlies veroorzaakt.
Nierbeschadiging is ook mogelijk met gentamicine. Door onmiddellijk te stoppen met het medicijn kan de nierfunctie echter meestal worden teruggedraaid.
Af en toe kunnen huiduitslag, spierpijn en een verhoging van de lichaamstemperatuur ook gevolgen zijn van de behandeling met gentamicine.
Wanneer mag gentamicine niet worden gebruikt?
Contra-indicaties
Gentamicine mag niet worden gebruikt bij:
- bekende overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of andere aminoglycoside-antibiotica
- Myasthenia gravis (pathologische spierzwakte)
Interacties
Omdat gentamicine de overdracht van impulsen van motorische zenuwen naar de spieren kan verstoren, wordt het gebruik van de werkzame stof bij patiënten met eerdere neuromusculaire aandoeningen alleen onder medisch toezicht aanbevolen. De reden: dit verstorende effect kan door spierontspannende medicijnen (spierverslappers) zo sterk worden versterkt dat ademhalingsmoeilijkheden of zelfs ademhalingsverlamming mogelijk zijn.
Het gelijktijdige gebruik van geneesmiddelen die als bijwerking ook schade aan het binnenoor en de nieren kunnen veroorzaken (bijvoorbeeld andere aminogycosiden, amfotericine B, ciclosporine, cisplatine) verergert deze bijwerkingen.
Leeftijdsbeperking
Indien geïndiceerd kan gentamicine al vanaf de kindertijd worden toegediend.
Tijdens de zwangerschap mag intraveneus gentamicine alleen worden gebruikt in geval van levensbedreigende infecties. Als dit het geval is, is het raadzaam om de gehoorprestaties van het kind in een vroeg stadium te controleren. Lokale toepassing (bijvoorbeeld als gentamicine oftalmische zalf) is aanvaardbaar tijdens de zwangerschap, omdat het actieve ingrediënt niet in merkbare mate wordt geabsorbeerd.
Gentamicine gaat na intraveneuze toediening over in de moedermelk. De meeste kinderen die borstvoeding krijgen, ontwikkelen hierdoor geen symptomen. In individuele gevallen kan dunne ontlasting en zelden diarree optreden. Als intraveneuze gentamicine geïndiceerd is tijdens de borstvoedingsperiode, mag de borstvoeding daarom worden voortgezet. Lokale toepassing als zalf of oogdruppels is geen probleem.
Hoe kunt u geneesmiddelen verkrijgen die gentamicine bevatten?
Gentamicine is in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland in alle doseringsvormen alleen op recept verkrijgbaar bij de apotheek.
