Hoe werkt een HIV-test?
Een HIV-test is een bloedonderzoek dat wordt gebruikt om een HIV-infectie te bevestigen of uit te sluiten. Het wordt in de volksmond vaak een AIDS-test genoemd. Omdat de test echter de ziekteverwekker, dat wil zeggen het HI-virus, detecteert, is de term HIV-test correcter.
Normaal gesproken zoeken artsen niet rechtstreeks naar het HI-virus in het bloed, maar naar de cellen die het immuunsysteem als reactie daarop aanmaakt. Dit is een zogenaamde indirecte testprocedure, waarmee de HIV-infectie al dan niet kan worden bevestigd. Voor een definitieve diagnose van HIV worden twee tests gedaan: een antilichaamtest en een antigeentest.
Eerste test op antilichamen
Bij de eerste test laten artsen het bloed van de patiënt testen op antistoffen tegen het HIV-virus. Het lichaam begint dergelijke antilichamen twee tot tien weken na infectie te produceren. Ze zijn echter pas na drie maanden in het bloed aantoonbaar. Als er antistoffen tegen het HI-virus aanwezig zijn, is de testuitslag positief.
Tweede test voor antigenen
Na een positief testresultaat bij de eerste detectie laten artsen ter bevestiging een tweede test uitvoeren. Hierbij worden antigenen van het virus in het bloed van de patiënt gedetecteerd. Antigenen zijn eiwitstructuren van het virus waartegen de antilichamen zijn gericht. Als er daadwerkelijk sprake is van een HIV-infectie, geeft de test zes weken na besmetting een positief resultaat.
Alleen als bij een patiënt beide tests positief zijn, wordt hij of zij als HIV-positief beschouwd. Het duurt meestal een paar dagen voordat het testresultaat bekend is.
HIV-test door PCR
Soms zijn de tests voor antilichamen en antigenen niet doorslaggevend. In deze individuele gevallen laten artsen in het laboratorium de HIV-infectie direct in het bloed opsporen. Dit is mogelijk via speciale genetische materiële componenten van het virus, die artsen nucleïnezuren (HIV-RNA) noemen. Het zoeken naar dit virale genetische materiaal gebeurt door middel van een HIV-PCR-test.
PCR staat voor polymerasekettingreactie. Bij deze procedure worden de nucleïnezuren eerst geamplificeerd en vervolgens afgebroken op basis van hun eigenschappen.
HIV-zelftest voor thuis
Er zijn ook HIV-tests voor thuisgebruik beschikbaar. Het voordeel is dat ze ongecompliceerd zijn en anoniem kunnen worden uitgevoerd. In veel gevallen verlaagt dit de remmingsdrempel voor dergelijke tests. Bovendien zijn ze net zo overtuigend als een test bij de dokter. Het enige dat u nodig heeft, is een beetje bloed uit uw vinger, dat u in het testapparaat stopt. Het resultaat wordt binnen enkele minuten verkregen.
Een nadeel van de procedure is dat er geen persoonlijk advies vooraf plaatsvindt. Bij een positieve testuitslag is er geen directe professionele ondersteuning ter plaatse. Als uw testresultaat positief is, bezoek dan uw huisarts of een AIDS-adviescentrum om te bespreken hoe verder te gaan.
Een positief zelftestresultaat vormt geen diagnose van HIV; het is absoluut noodzakelijk dat er verder onderzoek wordt gedaan om dit door een arts te bevestigen. Bovendien komen vals-positieve resultaten vaak voor bij HIV-zelftests. Ook hier zijn antilichamen tegen HIV pas na ongeveer drie maanden in het bloed aantoonbaar, een negatieve test heeft dan ook pas dan betekenis.
Waar en tegen welke kosten is een HIV-test mogelijk?
De juiste plaatsen om een HIV-test te laten doen zijn dan:
- Volksgezondheidskantoren
- AIDS-adviescentra
- Huisartsen
- Diverse medisch specialisten, zoals gynaecologen
Artsen in medische praktijken laten de HIV-antilichaam-/antigeentesten meestal uitvoeren door een laboratorium. Daar vindt het onderzoek van de afgenomen bloedmonsters plaats. Deze HIV-test in het laboratorium sluit een infectie pas zes weken na de vermoedelijke infectie uit. Als er een gegrond vermoeden bestaat van een HIV-besmetting, vergoedt de zorgverzekeraar doorgaans de kosten.
Gezondheidskantoren of AIDS-adviescentra bieden ook de HIV-test in het laboratorium aan, maar meestal ook een sneltest. Het resultaat van de sneltest is meestal binnen enkele minuten of enkele uren beschikbaar. Vaak zijn de HIV-tests daar gratis of voor een kleiner bedrag verkrijgbaar.
Daarnaast bestaat er ook de mogelijkheid om een zelftest te laten doen in de apotheek, in de drogisterij of online. Ook hier is het resultaat al na enkele minuten beschikbaar. De kosten van dit soort hiv-testen liggen gemiddeld rond de 20 euro.
Ook anoniem mogelijk
In veel Europese landen is HIV een van de aangifteplichtige ziekten, maar deze melding gebeurt anoniem, soms gecodeerd. Op deze manier krijgen landen een overzicht van de verspreiding van de ziekte.
Wanneer is een HIV-test nuttig?
Als men vreest besmet te zijn op een bepaald moment, heeft een test pas drie weken na deze gebeurtenis zin. Dit komt omdat er dan op zijn vroegst antilichamen zullen zijn gevormd. Het lichaam heeft ongeveer twee tot tien weken nodig om antistoffen tegen het HI-virus aan te maken en pas dan zijn ze detecteerbaar in het bloed.
Als u een gegrond vermoeden heeft dat u besmet bent met HIV, moet u ook vóór het verstrijken van deze drie weken een arts of adviescentrum bezoeken. Hiermee krijgt u alle belangrijke informatie en ondersteuning die u in deze situatie nodig heeft.
Een bloeddonatie gebruiken als HIV-test?
HIV-testprocedures worden in Europa routinematig gebruikt sinds ongeveer 1985, voorafgaand aan het doneren van bloed. Meestal helpt dit om te voorkomen dat mensen via een bloedtransfusie met HIV besmet raken.
Om deze reden is het beter om dit rechtstreeks bij daarvoor opgeleide bureaus te laten doen, bijvoorbeeld bij het gezondheidsbureau of bij AIDS-adviescentra. HIV-testen en AIDS-counseling zijn daar anoniem en meestal ook gratis.
