Ashwagandha: effect
Ashwagandha (Withania somnifera) wordt over de hele wereld beschouwd als een wondermiddel van complementaire en alternatieve geneeswijzen. Er wordt gezegd dat de plant een genezende werking heeft op talloze kwalen – van huid- en haarziekten tot infecties, zenuwaandoeningen en onvruchtbaarheid.
Heel vaak wordt de wortel van Ashwagandha gebruikt. Andere delen van de plant worden echter vaak medicinaal gebruikt, bijvoorbeeld de bladeren of vruchten van de slaapbes.
Traditionele toepassingen
Hier is een selectie van volksgeneeskundige toepassingen van Withania somnifera:
Zenuwstelsel: Ashwagandha zou een positief effect hebben op de psyche. Daarom wordt de medicinale plant vaak gebruikt bij stress, slaapstoornissen, angst en nerveuze uitputting.
Er wordt ook gezegd dat het nuttig is bij concentratie- en geheugenproblemen, maar ook bij neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer of Parkinson – in de Ayurvedische geneeskunde behoort Ashwagandha tot de Medhya Rasayana. Dit zijn middelen om de hersenprestaties (zoals begrip, geheugen, concentratie) te verbeteren.
Ashwagandha wordt ook gebruikt bij de behandeling van bijvoorbeeld epilepsie en multiple sclerose.
Cardiovasculair systeem: Er wordt gezegd dat Ashwagandha de hoge bloeddruk verlaagt. Omgekeerd wordt er ook gezegd dat het een lage bloeddruk behandelt, evenals een slechte bloedsomloop.
Ook hartproblemen zijn een traditioneel toepassingsgebied. Er wordt gezegd dat de slaapbes de hartspier versterkt.
Bovendien wordt de medicinale plant gebruikt om het cholesterolgehalte te reguleren en bloedarmoede te behandelen.
De volksgeneeskunde in verschillende delen van de wereld is ook afhankelijk van de genezende kracht van Withania somnifera voor aambeien – een vergroot vaatkussen aan de uitgang van het rectum.
Immuunsysteem: In de etnogeneeskunde wordt de medicinale plant beschouwd als een effectief middel tegen gevoeligheid voor infecties en immuundeficiëntie. Ook zou Ashwagandha verschillende infecties bestrijden, bijvoorbeeld met bacteriën of virussen.
Wanneer je de plant nog steeds met succes kunt innemen, zijn er volgens de etnogeneeskunde allergieën.
Skelet en spieren: Bij ontstekingen op het gebied van het skelet wordt de geneeskrachtige plant gebruikt, maar ook bijvoorbeeld bij reuma en in het algemeen bij spier-, gewrichts- en rugpijn.
Bovendien zou ashwagandha de spieren versterken. Dat is de reden waarom sommige mensen het gebruiken om spieren op te bouwen.
Man & Vrouw: Ashwagandha zou een effect hebben tegen onvruchtbaarheid bij mannen en vrouwen. Er wordt gezegd dat de plant helpt tegen zwakte van de geslachtsorganen en ook als afrodisiacum werkt.
Bij vrouwen wordt de medicinale plant in de volksgeneeskunde onder meer gebruikt voor de volgende gezondheidsproblemen:
- Ziekten van de baarmoeder
- Aandoeningen van de vrouwelijke hormonale cyclus, bijv. uitblijven of langdurige menstruatie (amenorroe, menorragie)
- witachtige afscheiding (leucorroe)
Ashwagandha wordt op sommige plaatsen ook gebruikt voor abortus – en om de melkproductie na de bevalling te stimuleren.
Bij mannen gebruikt de volksgeneeskunde de slaapbes onder meer tegen impotentie en vroegtijdige zaadlozing – en om het aantal zaadcellen te verhogen. Dit zou bijdragen aan de eerder genoemde vruchtbaarheidsbevorderende werking van ashwagandha.
Huid en haar: De medicinale plant wordt gebruikt om huidzweren, steenpuisten, schurft, snijwonden en andere wonden te behandelen. Ook in de literatuur komen psoriasis en lepra als toepassingsgebieden voor.
Daarnaast zou ashwagandha helpen tegen haaruitval en grijs haar.
Versterking en verjonging: Ayurvedische artsen classificeren ashwagandha onder de rasayana's. Dit zijn verjongende middelen – dat wil zeggen geneeskrachtige planten en andere natuurlijke stoffen die een bijzonder versterkend (verstevigend), voedend en verjongend effect hebben op cellen, weefsels en organen.
Andere toepassingen: Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) gebruikt ashwagandha onder andere als pijnstillend, koortswerend en antimalariamiddel.
Etnogeneeskunde schrijft Ashwagandha ook een positief effect toe bij andere ziekten, zoals:
- Ziekten van de lever (bijv. Hepatitis) en nieren (zoals nierstenen).
- Urineproblemen zoals pijn bij het urineren (dysurie).
- Gewrichtsontsteking (artritis)
- fibromyalgie
- Hoesten, bronchitis, astma
- Spijsverteringsstoornissen
- Hoofdpijn, migraine
- Verlamming
- Diabetes
- Infectieziekten zoals griep, pokken, gonorroe, tuberculose en worminfecties.
- Kanker
- algemene lichamelijke of geestelijke zwakte
Wetenschappelijk onderzoek
Of en via welke mechanismen Ashwagandha daadwerkelijk genezende effecten zou kunnen hebben, is en wordt onderzocht in veel preklinische onderzoeken (bijvoorbeeld in de reageerbuis, op dieren) en deels ook in onderzoeken met mensen.
De resultaten geven aan dat Withania somnifera, afhankelijk van het gebruikte plantenextract of de samenstelling en inhoud van de ingrediënten, onder meer de volgende effecten kan hebben:
- zenuwbeschermend (neuroprotectief)
- hartbeschermend (cardioprotectief)
- antioxidant, dat wil zeggen effectief tegen oxidatieve stress – veroorzaakt door agressieve zuurstofverbindingen die celstructuren zoals de energiecentrales (mitochondriën) en het genetisch materiaal (DNA) beschadigen
- immunomodulerend, dwz het beïnvloeden van immuunreacties
- Bloedsuikerverlagend (hypoglykemisch) bij diabetes
- antimicrobieel, dat wil zeggen effectief tegen microben zoals bacteriën, virussen of schimmels
- ontstekingsremmende
- antidepressivum
- angstverlichtend
- stress verlichtend
Hieronder volgen enkele geselecteerde onderzoeksresultaten over de potentiële effectiviteit van ashwagandha voor specifieke gezondheidsproblemen.
Voordat ashwagandha daadwerkelijk kan worden aanbevolen voor de behandeling van bepaalde ziekten, is verder en uitgebreider onderzoek nodig – ook naar mogelijke toxische (giftige) effecten.
Alzheimer, Parkinson & Co.
Studies suggereren dat ashwagandha zenuwbeschermende (neuroprotectieve) effecten heeft bij de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington en andere neurodegeneratieve ziekten. Bij deze ziekten gaan de structuur en functie van het centrale zenuwstelsel langzaam en geleidelijk achteruit.
Er kunnen verschillende mechanismen worden overwogen voor het positieve effect van ashwagandha bij neurodegeneratieve ziekten. Onderzoekers schrijven het effect vaak toe aan het feit dat de slapende bes de functie van de cellulaire energiecentrales (mitochondriën) kan herstellen en tegelijkertijd oxidatieve stress, ontstekingen en geprogrammeerde celdood (apoptose) kan verminderen.
Slaapstoornissen, angst, stress
Verschillende onderzoeken suggereren dat ashwagandha de slaap kan bevorderen en de slaapkwaliteit kan verbeteren. Voor een definitieve beoordeling zijn grotere onderzoeken nodig – ook naar de veiligheid van de toepassing.
Dit geldt ook voor de toediening van ashwagandha tegen angst en stress. Verschillende onderzoeken leveren positief bewijs voor een overeenkomstig effect. Er werd onder meer aangetoond dat ashwagandha effect heeft op verschillende hormonen – zo kan de medicinale plant volgens onderzoeken de spiegel van het stresshormoon cortisol verlagen.
Hartziekte
Studies ondersteunen een hartbeschermende (cardioprotectieve) werking van de slapende bes: extracten uit ashwagandha gaan bijvoorbeeld oxidatieve stress en geprogrammeerde celdood (apoptose) tegen.
Dit kan bijvoorbeeld nuttig zijn bij een hartaanval of helpen deze te voorkomen. Dit moet echter in verder onderzoek nader worden onderzocht.
Onvruchtbaarheid
Via verschillende mechanismen oefent ashwagandha een positief effect uit op de mannelijke en vrouwelijke vruchtbaarheid. De hoeveelheid steroïdhormonen (zoals testosteron) neemt toe en seksuele stress – dat wil zeggen angsten, zorgen en frustraties over iemands seksuele activiteit – neemt af. Dit is bewezen in onderzoeken met mannen en vrouwen.
Sperma kan blijkbaar ook direct profiteren van ashwagandha. In onderzoeken bij mannen hebben onderzoekers bijvoorbeeld een verhoogde hoeveelheid en beweeglijkheid van spermacellen waargenomen bij regelmatig gebruik van ashwagandha. Het vermogen van de medicinale plant om celbeschadigende oxidatieve stress te verminderen speelt hier waarschijnlijk een rol.
Menopauze
Ashwagandha kan ook vrouwen in de menopauze ten goede komen – althans dat suggereren de resultaten van een onderzoek met 91 deelnemers. Volgens de studie kon een wortelextract milde tot matige menopauzeklachten tijdens de perimenopauze verlichten. Verder onderzoek moet dit effect echter nog bevestigen.
Diabetes
Studies bij mensen geven aan dat ashwagandha de bloedsuikerspiegel kan verlagen. Dit hypoglycemische effect werd ook aangetoond in tests op ratten met diabetes.
Daarnaast hebben dierstudies onder meer aangetoond dat bepaalde extracten van de slaapmuisbes de bloedsuikerspiegel (HbA1C) op lange termijn kunnen verlagen en de reactie van cellen op insuline kunnen verbeteren (insulinegevoeligheid).
infecties
Uit onderzoek blijkt dat extracten uit verschillende delen van de plant Ashwagandha effectief zijn tegen verschillende ziekteverwekkers.
Een bepaald bladextract bleek bijvoorbeeld effectief tegen multiresistente bacteriën van het MRSA-type verkregen uit pusmonsters. Het was ook effectief tegen andere ziekteverwekkers, zoals tyfusbacteriën. Het effect was onder meer te danken aan het feit dat het bladextract als cytotoxine werkte en de immuunrespons versterkte.
Andere extracten van Withania somnifera konden bijvoorbeeld de hoeveelheid malariapathogenen bij zieke muizen verminderen of de groei van gevaarlijke schimmels zoals Aspergillus flavus vertragen.
Bovendien is ashwagandha in verschillende voorstudies naar voren gekomen als een potentieel middel tegen Sars-CoV-2, de veroorzaker van Covid-19: een ingrediënt uit de wortel kan bijvoorbeeld een enzym remmen dat de virussen nodig hebben om te repliceren.
Een ander ingrediënt kan zich binden aan het spike-eiwit op het oppervlak van Sars-CoV-2 – het eiwit dat het virus gebruikt om zich aan lichaamscellen te hechten om zijn genetisch materiaal in te brengen.
Verder onderzoek moet uitwijzen of ashwagandha inderdaad kan worden gebruikt om een effectief medicijn tegen covid-19 te ontwikkelen.
Kanker
Ashwagandha vertoonde eerste veelbelovende effecten tegen kankercellen. Verschillende extracten veroorzaakten bijvoorbeeld geprogrammeerde celdood in verschillende kankercellijnen.
In andere experimenten remde een ashwagandha-extract de vorming van nieuwe bloedvaten (angiogenese), omdat kankertumoren nodig zijn voor hun snelle groei.
Het moet nog worden opgehelderd of onderzoeken bij mensen deze resultaten kunnen bevestigen.
Actieve ingrediënten in ashwagandha
De biologisch actieve ingrediënten van ashwagandha zijn withanoliden (deels ook gebonden aan suiker als zogenaamde withanolideglycosiden) en alkaloïden.
De hoeveelheid en samenstelling van deze actieve ingrediënten kan variëren afhankelijk van welk deel van de plant het is (bijvoorbeeld wortel, bladeren) en in welke geografische regio een plant is gekweekt.
Wilde en gecultiveerde Ashwagandha-planten kunnen ook verschillen wat betreft hun gehalte aan individuele actieve ingrediënten.
Last but not least is de samenstelling van de ingrediënten in een slaapbessenpreparaat ook afhankelijk van het proces waarmee de stoffen uit de plant worden gehaald.
Ashwagandha: bijwerkingen
Sommige mensen reageren op de inname van ashwagandhawortel met bijwerkingen. Deze omvatten voornamelijk diarree, misselijkheid en braken.
Meer zelden ontwikkelen, bijvoorbeeld:
- Slaperigheid
- hallucinogene effecten
- verstopte neus
- Droge mond
- Hoest
- Gebrek aan eetlust
- Constipatie
- Hyperactiviteit
- nachtkrampen
- wazig zicht
- Huiduitslag
Ashwagandha die gewichtstoename veroorzaakt, komt ook minder vaak voor.
Mogelijke effecten op de lever en de schildklier
In geïsoleerde gevallen is ook leverschade als gevolg van het gebruik van slaapbessenpreparaten gemeld. Mogelijke oorzaken zijn genetische schade veroorzaakt door stoffen die gevormd worden tijdens het metabolisme van ashwagandha.
Ashwagandha beïnvloedt mogelijk de functie van de schildklier. Uit dierstudies is bijvoorbeeld een toename van schildklierhormonen bekend. In een onderzoek met mensen die lijden aan een bipolaire stoornis – een andere etnomedische toepassing van Withania somnifera – werd een kleine verandering in de schildklierwaarden waargenomen.
Omdat ashwagandha bijwerkingen in de lever kan veroorzaken en de schildklierfunctie kan beïnvloeden, moet u het gebruik ervan vooraf met uw arts bespreken als u een lever- of schildklieraandoening heeft.
Ashwagandha: inname en dosering
Er worden verschillende plantendelen en preparaten (met verschillend gehalte aan actieve ingrediënten) van Ashwagandha gebruikt. Algemene informatie over de dosering is daarom niet mogelijk – vooral omdat de effectiviteit en het veilige gebruik nog onderwerp van onderzoek zijn.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een wetenschappelijke enkele presentatie (monografie) over de ashwagandhawortel (2005) opgesteld. Zoals de dosering daarin wordt genoemd:
- voor medicinaal gebruik drie tot zes gram gedroogde en gemalen wortel per dag
- voor gebruik tegen stress tweemaal daags 250 mg
In de EU en Zwitserland zijn alleen voedingssupplementen verkrijgbaar die ashwagandha bevatten – bijvoorbeeld op basis van de gedroogde, gemalen wortel of op gestandaardiseerde extracten (bijvoorbeeld in de vorm van capsules of tabletten). De fabrikanten specificeren hiervoor hun eigen doseringen.
Bespreek het gebruik en de dosering van Ashwagandha vooraf met uw arts. Dit geldt vooral als u reeds bestaande aandoeningen heeft, medicijnen gebruikt, zwanger bent of uw kind borstvoeding geeft.
Ashwagandha: interacties
Bij het gebruik van ashwagandha kunnen interacties met verschillende medicijnen en andere stoffen niet worden uitgesloten.
Zo kan de slapende bes het effect van barbituraten versterken. Deze medicijnen hebben een slaapbevorderend, kalmerend en anticonvulsief effect. Ze worden daarom onder meer gebruikt bij slaapstoornissen, agitatie, epilepsie en anesthesie.
De WHO raadt het gelijktijdig gebruik van ashwagandha en kalmerende middelen (sedativa) in principe af.
U mag ook geen alcohol en angststillende medicijnen (anxiolytica) samen met de slaapbes gebruiken.
Ashwagandha kan de digoxinemeting beïnvloeden: Een arts behandelt hartfalen en bepaalde vormen van hartritmestoornissen vaak met de werkzame stof digoxine. Tijdens de behandeling zijn regelmatige metingen van het digoxinegehalte in het bloed noodzakelijk om te controleren of de dosering past (blijft).
Ashwagandha is structureel vergelijkbaar met digoxine. Het kan daarom de meting beïnvloeden: Afhankelijk van welke zogenaamde immunoassay wordt gebruikt als analysemethode voor de digoxinemeting, kan het meetresultaat vals verhoogd of vals verlaagd zijn.
Als u medicijnen gebruikt, dient u eerst met uw arts te overleggen over het gebruik van ashwagandha.
Ashwagandha: zwangerschap en borstvoeding
In haar Ashwagandha-monografie uit 2005 adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het gebruik van ashwagandha tijdens zwangerschap en borstvoeding.
De aanbeveling destijds was enerzijds gebaseerd op een gebrek aan gegevens over de veiligheid van deze toepassing en anderzijds op het feit dat de medicinale plant in de traditionele geneeskunde als abortivum wordt gebruikt. Daarom kan niet worden uitgesloten dat het gebruik van Ashwagandha tijdens de zwangerschap het ongeboren kind in gevaar brengt.
Recente onderzoeken met verschillende extracten van Withenia somnifera geven daarentegen aan dat de medicinale plant veilig moet zijn voor alle leeftijden en beide geslachten – zelfs tijdens de zwangerschap.
Bespreek voor de zekerheid het gebruik van Ashwagandha tijdens zwangerschap en borstvoeding eerst met uw arts!
Interessante feiten over Ashwagandha
Ashwagandha (Withania somnifera) behoort tot de nachtschadefamilie (Solanaceae) – een plantenfamilie waartoe ook tomaat, aardappel, cayennepeper, tabaksplant, belladonna en datura behoren.
De medicinale plant komt veel voor als een overblijvend houtachtig kruid of struik in droge streken van de subtropen en tropen. De soort komt bijvoorbeeld voor in het Middellandse Zeegebied, in Noord- en Zuid-Afrika en in Zuidwest-Azië.
Op veel plaatsen wordt ashwagandha ook gekweekt als medicinale plant, vooral in India, waar de plant een belangrijk onderdeel is van de Ayurvedische geneeskunde.
Paardengeur
“Ashwagandha” (ook Ashvagandha) is de Sanskrietnaam van Withania somnifera. Het is samengesteld uit ashwa = paard en gandha = geur. De wortels van de plant ruiken naar paarden. In het Duits wordt Ashwagandha daarom ook wel paardenwortel genoemd.
De tweede Duitse naam Schlafbeere (slaapbes) herinnert, net als de Latijnse soortnaam somnifera (van somnifer = slaapverwekkend), aan de slaapbevorderende werking van de plant.
Andere Duitse namen voor Ashwagandha zijn Winterkers en Indiase Ginseng.
Geneeskrachtige plant, cosmetisch product, voedsel
Ashwagandha wordt wereldwijd veel gebruikt in de gezondheidszorg, voeding en cosmetica: voor medicinale doeleinden gebruikt men de gedroogde geneeskrachtige plant en diverse preparaten zoals tabletten, zalven of waterige extracten.
Voedingsmiddelen op basis van de slapende bes omvatten energiedrankjes, thee en voedingssupplementen.
Daarnaast vertrouwen verschillende cosmeticabedrijven op Ashwagandha: de positieve werking op huid en haar wordt bijvoorbeeld benut voor antirimpelpreparaten en shampoos.
