Aften: Beschrijving
Aften (ook verkeerd gespeld als “aften” of “afts”) zijn pijnlijke laesies van het slijmvlies in de mond. Ze kunnen het tandvlees, de mondholte, de amandelen of de tong aantasten. Af en toe komen aften ook voor in het genitale gebied. Ze kunnen rond of ovaal zijn, hebben een geelachtige tot grijsachtig witte coating en zijn meestal omgeven door een inflammatoire rode rand. De grootte kan variëren van de grootte van een speldenknop tot drie centimeter in diameter – dan spreekt men van de hoofdvorm. Een groot aantal kleine aften (tot 100 stuks, verspreid over de gehele mondholte) kan een teken zijn van een herpesinfectie. Artsen spreken van spruw. De puistjes in de mond komen vooral vaak voor op de rand van de tong of aan de binnenkant van de lippen.
Aften kunnen eenmalig of herhaaldelijk voorkomen (med.: gewone of chronisch terugkerende aften). In de meeste gevallen zijn ze ongevaarlijk en genezen ze binnen één tot drie weken vanzelf. Bij grote aften kan het soms maanden duren voordat ze verdwijnen. Er kunnen dan littekens achterblijven.
Aften en mondzweren
Aften en pijn
Aften zijn pijnlijk en kunnen het welzijn aanzienlijk schaden. Hoe ernstig de pijn is, verschilt van persoon tot persoon. Het hangt vooral af van de locatie waar een aften voorkomt en minder van de grootte ervan. Het kan bijzonder onaangenaam zijn als ze zich bevinden op plaatsen die onderhevig zijn aan hoge mechanische belasting, bijvoorbeeld de tong. Spreken, eten of slikken veroorzaken dan pijn.
Aften bij kinderen
De aften van Bednar zijn kleine laesies van het mondslijmvlies bij zuigelingen, bijvoorbeeld veroorzaakt door het zuigen aan een fles. Ze komen meestal voor in het gebied van het harde gehemelte.
Ook bij kleine kinderen worden aften soms veroorzaakt door veelvuldig hoesten met de tong uitgestoken, bijvoorbeeld bij kinkhoest. Daarom wordt het ook wel kinkhoestzweer (med.: Fede-Riga’s afthe) genoemd.
Frequentie van aften
Aften behoren tot de meest voorkomende ziekten van het mondslijmvlies. Ongeveer twee tot tien procent van de bevolking wordt minstens één keer in zijn leven getroffen door aften.
Aften: oorzaken en mogelijke ziekten
- Ziekten: Aften kunnen voorkomen in de context van ziekten, zoals chronische inflammatoire darmziekten, coeliakie (chronische ziekte van het slijmvlies van de dunne darm), de ziekte van Behçet (vaatontsteking), Sweet-syndroom (zeldzame huidziekte), neutropenie ( vermindering van bepaalde witte bloedcellen), HIV-infectie, herpesinfectie, mond- en klauwzeer.
- Auto-immuunreactie: het immuunsysteem bestrijdt het lichaamseigen weefsel.
- Immunodeficiëntie: bijvoorbeeld als gevolg van chronische ziekten zoals diabetes
- Spanning
- Chemische irritatie: bijvoorbeeld door natriumlaurylsulfaat (SLS) in tandpasta
- Verwondingen aan het mondslijmvlies: bijvoorbeeld door slecht passende beugels of bijtwonden
- Voedingstekorten: tekorten aan vitamine B12, ijzer en foliumzuur
- Intolerant voedsel: bijvoorbeeld noten, tomaten, alcohol of citrusvruchten; ook door additieven in voedingsmiddelen zoals conserveermiddelen of kleurstoffen.
- Veranderingen in de hormoonbalans
- Genetische factoren: Gewone aften komen in families voor.
- Virussen en bacteriën kunnen mogelijk ook triggers zijn.
Uit onderzoek blijkt ook dat rokers minder vaak last hebben van aften dan niet-rokers. Dit komt omdat roken na verloop van tijd keratinisatie van het mondslijmvlies veroorzaakt (med.: hyperkeratose), wat bescherming kan bieden tegen de vorming van aften.
