Kort overzicht
- Symptomen: jeuk, branderig gevoel en/of roodheid van de urethra, pijn bij het urineren, etterende afscheiding uit de urethra, mogelijke buikpijn, koorts, koude rillingen.
- Oorzaken en risicofactoren: Voornamelijk veroorzaakt door bacteriën, vooral gonokokken, maar ook chlamydia (seksueel overdraagbare aandoeningen), risicofactoren: onbeschermde seks, verblijfskatheter, inbrengen van scherpe voorwerpen in de urethra.
- Behandeling: Afhankelijk van de oorzaak, meestal met antibiotica, ondersteunende ook huismiddeltjes zoals veel drinken, warme voeten, cranberrysap.
- Ziekteverloop en prognose: Tijdige behandeling doorgaans goede prognose, complicaties mogelijk zoals chronisch beloop, ontstekingen van andere organen (prostaat, epididymis, eileiders, eierstokken), mogelijke gevolgen zonder therapie: onvruchtbaarheid (vrouwen), tijdens zwangerschap (chlamydia) oog ziekte tot blindheid van het ongeboren kind mogelijk
Wat is urethritis?
Urethritis of urethritis is een van de infecties van de lagere urinewegen. De urethra vertegenwoordigt het laatste deel van het urinestelsel. Urine stroomt via de urethra van de blaas naar buiten. Bij urethritis is het slijmvlies van de urethra ontstoken, wat soms leidt tot een onaangenaam branderig gevoel tijdens het plassen en tot afscheiding.
Bij mannen zijn de symptomen van urethritis meestal veel uitgesprokener vanwege de langere urethra. Vrouwen daarentegen merken urethritis vaak niet eens op, omdat hun symptomen vaak zeer mild zijn.
Artsen verdelen urethritis in twee vormen: specifieke urethritis en niet-specifieke urethritis.
- Verschillende andere bacteriën veroorzaken daarentegen niet-specifieke urethritis. De pathogenen van niet-specifieke urethritis omvatten voornamelijk chlamydia, mycoplasma en darmbacteriën.
Regelmatig testen op seksueel overdraagbare aandoeningen zoals gonorroe of chlamydia is raadzaam, vooral als u wisselende seksuele partners heeft. Deze blijven vaak lange tijd onopgemerkt. Er zijn ook zelftests die thuis kunnen worden uitgevoerd, maar in een spreekkamer zijn deskundigen direct beschikbaar voor advies en – indien nodig – voor een snelle behandeling.
Welke huismiddeltjes kunnen helpen?
- Drink veel: Het is vooral belangrijk om tijdens de ontsteking veel te drinken. Op deze manier kunnen de bacteriën gemakkelijker uit de urethra worden gespoeld als gevolg van vaker plassen.
- Warm houden: Daarnaast is het nuttig om vooral de voeten warm te houden. Dit komt omdat de bloedtoevoer naar de voeten de bloedtoevoer naar de urinewegen beïnvloedt via zenuw-vasculaire reflexen. Voldoende bloedstroom ondersteunt op zijn beurt de afweermechanismen van het lichaam.
- D-Mannose: Volgens eerste onderzoeken lijkt het innemen van mannose de frequentie van recidiverende urineweginfecties te verminderen. Mannose bindt bacteriën aan zichzelf, waardoor ze zich niet aan het slijmvlies kunnen hechten. Geneesmiddelen die mannose bevatten, zijn meestal zonder recept verkrijgbaar in apotheken of drogisterijen.
- Beperk seksuele activiteit: probeer geslachtsgemeenschap of masturbatie te vermijden, waarbij seksspeeltjes ook het gebied rond de urethra kunnen irriteren gedurende de ziekteperiode.
Huismiddeltjes hebben hun beperkingen. Als de klachten langere tijd aanhouden, niet beter worden of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.
Wat zijn de symptomen?
De symptomen van urethritis zijn vergelijkbaar met de symptomen van een urineblaasinfectie:
- Dit maakt het plassen vaak erg pijnlijk.
- Soms ontstaat er ook een glazige, etterende afscheiding (urethrale fluoride) uit de urethra, wat voor veel patiënten zeer onaangenaam is.
- Soms kan ook een rode urethrale uitgang aan de geslachtsdelen worden waargenomen.
Urethritis – Mens
Mannen hebben meestal zeer ernstige symptomen, omdat ze een aanzienlijk langere urethra hebben en de ontsteking daardoor een groter slijmvliesgebied aantast. Bovendien verspreidt de ontsteking zich soms naar de prostaat en de testikels of epididymis. Daarom laten mannen met urethritis zien:
- Meestal zeer uitgesproken klachten
- Branden in de urethra (in rust en tijdens het plassen)
Urethritis – Vrouw
Bij vrouwen zijn de symptomen meestal veel zwakker. Velen melden alleen een onaangenaam gevoel bij het urineren. Als gevolg hiervan blijft urethritis bij vrouwen langer onopgemerkt. Als het echter te laat wordt behandeld, stijgt het in sommige gevallen verder en verspreidt het zich naar de eileiders en eierstokken. Dit heeft soms ernstige gevolgen, zoals onvruchtbaarheid.
Typische symptomen van urethritis bij vrouwen zijn:
- Branden in de urethra (zowel in rust als tijdens het plassen)
- Ontlading
- Pijn in de onderbuik
Hoe ontstaat urethritis?
In principe worden vrouwen en mannen even vaak getroffen. In de meeste gevallen is urethritis te wijten aan een bacteriële infectie na onbeschermde geslachtsgemeenschap. De meest voorkomende bacteriële pathogenen van urethritis zijn onder meer:
- Chlamydia (Chlamydia trachomatis) in de meeste gevallen.
- Gonokokken (Neisseria gonorrhoeae)
Meestal vindt de overdracht van de bacterie plaats via geslachtsgemeenschap. Daarom is de beste manier om infectie te voorkomen het gebruik van condooms tijdens geslachtsgemeenschap. Hoewel deze geen honderd procent bescherming bieden, voorkomen ze in veel gevallen infectie.
Maar urethritis is ook mogelijk zonder bacteriën of andere ziekteverwekkers. Beschadiging van de urethra na het inbrengen van scherpe voorwerpen (bijvoorbeeld door auto-erotische praktijken) bevordert dus ook het optreden van urethritis.
Hoe wordt urethritis gediagnosticeerd?
Voor verdere verduidelijking maakt de arts meestal een uitstrijkje van de urethra. Om dit te doen, neemt hij met een wattenstaafje of een kleine spatel een monster van de voorkant van de urethra. Het weefselmonster wordt vervolgens onder de microscoop onderzocht.
Het opzetten van een urinecultuur heeft nog een ander voordeel: als er voldoende bacteriën aanwezig zijn, kunnen ze worden gebruikt om vooraf de effectiviteit van verschillende antibiotica te testen (antibiogram). Als een antibioticum niet helpt, weten artsen door dit onderzoek precies welk ander antibioticum moet helpen tegen de specifieke ziekteverwekkers.
Hoe wordt urethritis behandeld?
De therapie van urethritis hangt altijd af van de uitlokkende factor.
- De arts behandelt chlamydia met een antibioticum uit de macrolidengroep. Deze omvatten middelen zoals erytromycine of claritromycine.
- Bij gonokokkeninfectie is een antibioticum uit de cefalosporinegroep effectief.
Meestal wordt ook aanbevolen om de partner te behandelen, zodat beiden elkaar niet steeds opnieuw besmetten (“pingpongeffect”).
Wat is het beloop van urethritis?
Het beloop van urethritis hangt af van de oorzaak. Bij vrouwen is urethritis vaak milder of zelfs zonder symptomen. Bij een bacteriële ziekte leidt behandeling met het juiste antibioticum tot een goede prognose. Gevolgschade treedt zelden op als de behandeling tijdig en consequent wordt voltooid.
Ontsteking van de urethra verdwijnt meestal snel met de juiste antibioticatherapie.
Mogelijke complicaties
Niettemin treden er af en toe complicaties op tijdens urethritis.
- Chlamydia leidt bij mannen soms tot ontsteking van de prostaat (prostatitis) of de bijbal (epididymitis) tijdens het beloop van urethritis. Vaak gaan deze ontstekingen ook gepaard met koorts.
- Als de infectie bij vrouwen blijft toenemen (opstijgende infectie met chlamydia of gonokokken), veroorzaakt dit soms een ontsteking van de eileiders (salpingitis) of de eierstokken (oophoritis). Bijkomende symptomen zijn dan vaak koorts, koude rillingen en/of pijn in de onderbuik.
- Ontsteking van de eileiders of eierstokken brengt het risico met zich mee dat de eileiders verstopt raken en onvruchtbaarheid kan ontstaan.
- Het zogenaamde "syndroom van Reiter" treedt op wanneer naast urethritis ook conjunctivitis en reactieve gewrichtsontsteking (artritis) aanwezig zijn. In de meeste gevallen geneest deze ziekte echter vanzelf.
