Kort overzicht
- Wat is stotteren? Stotteren is een spraakstroomstoornis waarbij bijvoorbeeld individuele geluiden of lettergrepen worden herhaald (bijvoorbeeld ww-waarom?) of geluiden worden uitgetrokken (bijvoorbeeld laat me met rust zijn).
- Wat zijn de oorzaken van stotteren? Er zijn verschillende factoren, bijvoorbeeld aanleg, traumatische ervaringen of stoornissen in de verwerking van overeenkomstige zenuwsignalen.
- Wat kan er tegen stotteren gedaan worden? In de kindertijd verdwijnt het stotteren vaak vanzelf. Anders kan stottertherapie helpen. Bij volwassenen verdwijnt het stotteren meestal niet volledig. Daarom wordt therapie aanbevolen om de stoornis onder controle te krijgen – vooral als het stotteren een zware last is voor de getroffen persoon.
Wat is stotteren?
Stotteren kan zich op verschillende manieren uiten:
- als herhaling van klanken, lettergrepen of woorden (bijvoorbeeld www-waarom?)
- zoals het geluidloos indrukken van de beginletters (bijv. Mijn naam is B——-ernd.)
- als verlenging van afzonderlijke klanken (bijv. Laaaaass mich doch iiiiiiin Ruhe.)
Stotteren is een individueel fenomeen. Elke stotteraar stottert anders en in verschillende situaties. Hoe sterk iemand stottert, hangt ook af van de huidige mentale toestand. Niettemin is stotteren geen mentale stoornis, maar een fysieke.
Het spraakgebrek kan samen met andere afwijkingen optreden die de communicatie bovendien verstoren. Hiertoe behoren bijvoorbeeld taalkundige verschijnselen zoals het gebruik van vulwoorden, maar ook niet-taalkundige verschijnselen zoals knipperen met de ogen, trillen van de lippen, beweging van de gezichts- en hoofdspieren, zweten of veranderde ademhaling.
Stotteren bij kinderen
Ongeveer 25 procent van deze kinderen ontwikkelt een “echte”, dat wil zeggen blijvende stotter. Dit is vermoeiend en frustrerend. Het is dan ook geen wonder dat getroffen kinderen niet graag praten of daar zelfs bang voor zijn – vooral als ze vanwege hun stotteren door leeftijdgenoten worden geplaagd. Er ontstaat een vicieuze cirkel van angst en vermijding. Het stotteren raakt steeds dieper ingebakken. Hoe langer het aanhoudt, hoe moeilijker het is om terug te keren naar vloeiend spreken.
Stotteren bij volwassenen
Bij volwassenen verdwijnt het stotteren slechts in zeldzame gevallen volledig. Het is daarom meestal niet meer te genezen. Niettemin kan therapie succesvol zijn en de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren. De getroffen persoon kan vloeiender leren spreken en beter omgaan met stotteren.
Stotteren kan emotioneel stressvol zijn
Stotteren kan een aanzienlijke psychologische belasting zijn. Veel mensen die stotteren proberen hun probleem te verdoezelen. Ze vermijden bepaalde beginletters die voor hen moeilijk zijn of wisselen gevoelige termen snel in voor andere woorden, zodat de ander het stotteren niet opmerkt. Na verloop van tijd leiden angst en de toegenomen inspanning die nodig is om te spreken tot vermijdingsstrategieën. Voor sommigen gaat het zelfs zo ver dat ze alleen spreken als het anders niet kan. Ze trekken zich terug uit het sociale leven.
Stotteren: oorzaken en mogelijke stoornissen
Spreken is een complex samenspel van verschillende acties die door de hersenen worden gecontroleerd. Het is noodzakelijk om de ademhaling, vocalisatie en articulatie in fracties van een seconde te coördineren. Bij mensen die stotteren is deze interactie verstoord.
- "Overdrachtsstoornissen." Er wordt aangenomen dat stotteren gebaseerd is op een stoornis van de zenuwsignalen die voor spraak moeten worden verwerkt en/of op een motorische stoornis van de bij spraak betrokken organen.
- Dispositie: Omdat stotteren vaak in de familie voorkomt, is er waarschijnlijk sprake van een genetische aanleg. Een erfelijke component wordt ook ondersteund door het feit dat jongens en mannen veel vaker stotteren dan meisjes en vrouwen. Ouders geven het stotteren echter niet direct door aan hun kinderen, maar vermoedelijk alleen een overeenkomstige aanleg. Als dit een trigger voor stotteren tegenkomt (bijvoorbeeld een stressvolle situatie) en er omstandigheden worden toegevoegd die het stotteren in stand houden, raakt de spraakstoornis diepgeworteld.
Eén ding is zeker: stotteren is geen psychische stoornis, maar een spraakgebrek veroorzaakt door motorische vaardigheden. Het komt voor ongeacht de sociale en culturele achtergrond, het opleidingsniveau en de interactie binnen het gezin.
Stotteren: therapie
De preciezere diagnose en therapie voor stotteren wordt uitgevoerd door logopedisten, soms ook door ademhalings-, stem- en spraakdocenten en logopedische pedagogen. Tijdens de onderzoeken is de therapeut mede afhankelijk van de observaties van de getroffen persoon of de ouders. Eerst wordt gezamenlijk de aard van het stotteren en het bijbehorende gedrag bepaald.
Bij de behandeling van stotteren hanteren verschillende beroepsgroepen verschillende benaderingen. In individuele gevallen hangt de therapie ook af van het type en de ernst van het stotteren, evenals van de leeftijd van de getroffen persoon.
Algemene doelen van stottertherapie zijn in de eerste plaats:
- om de angst van de stotteraar weg te nemen.
- @ om vloeiend spreken te oefenen.
- Om een gevoel te geven van het ritme van spreken en ademen.
Stottertherapie voor volwassenen
Een bijzondere vorm van stottertherapie voor volwassenen is fluency shaping. Het is ontworpen om de manier waarop de persoon spreekt te veranderen en te voorkomen dat hij überhaupt begint te stotteren. Technieken zijn onder meer het zachtjes gebruiken van de stem aan het begin van het woord en het uitrekken van klinkers. Bovendien leren patiënten hun ademhaling onder controle te houden. Deze methode moet echter intensief worden beoefend, zodat het een tweede natuur wordt voor de getroffen persoon en de aanvankelijk vreemd klinkende spraak een natuurlijke spraakstroom wordt.
Stottertherapie voor kinderen
Stottertherapie voor kinderen maakt onderscheid tussen een directe en een indirecte aanpak.
De indirecte benadering richt zich niet op het spraakprobleem. Het gaat veeleer vooral om het verminderen van angsten en het bevorderen van de wens om te spreken. Op deze manier wil de indirecte benadering de basis leggen voor een angstvrije, kalme spraak. Spraak- en bewegingsspellen, zoals ritmische verzen en liedjes, maar ook ontspannings- en dialoogoefeningen, zijn bedoeld om de spreekvreugde van het kind te bevorderen. Nauwe samenwerking met ouders kan het succes van de therapie vergroten.
De directe aanpak pakt het spraakprobleem direct aan. Kinderen leren stotteren onder controle te houden, te ontspannen wanneer ze geblokkeerd zijn, en rustig om te gaan met gesprekssituaties. Bovendien bevordert deze aanpak een open benadering van het probleem en versterkt het het zelfvertrouwen van de kinderen.
Vooruitzichten op succes
Bij volwassenen daarentegen verdwijnt het stotteren slechts zelden volledig. Continue training kan de spreekvaardigheid echter aanzienlijk verbeteren en het stotteren onder controle houden.
Stotteren: wanneer moet je naar een dokter?
Of iemand die stottert therapie nodig heeft, hangt af van de ernst van de spraakstoornis. Criteria hiervoor zijn hoe vaak stotteraanvallen voorkomen en hoe ernstig deze zijn. Maar bovenal moet stotteren worden behandeld als het een psychologische belasting voor de getroffen persoon vormt.
Vooral vermijdingsgedrag is een duidelijke indicatie dat het tijd is om hulp te zoeken – dat wil zeggen wanneer de persoon die stottert gesprekssituaties vermijdt of zich terugtrekt uit zijn of haar sociale omgeving.
Stotteren: wat u zelf kunt doen
- Neem hem serieus als gesprekspartner.
- Luister rustig en geduldig naar hem.
- Laat hem het afmaken.
- Onderbreek iemand die stottert niet en blijf niet uit ongeduld voor hem spreken.
- Signaleer de aandacht door oogcontact te houden.
- Goedbedoelde aanmoedigingen zoals ‘doe het rustig aan’ of ‘doe altijd langzaam’ kunnen ervoor zorgen dat de persoon die stottert zich nog onzekerder voelt.
- Maak vooral nooit grapjes over iemand die stottert. Dit kan niet alleen het stotteren versterken, maar ook je tegenhanger beledigen.
