Kort overzicht
- Oorzaken en risicofactoren: Extreme belasting, bijvoorbeeld door schokkerige bewegingen, abrupte stops; vaak in sporten zoals tennis of voetbal. Risicofactoren zijn onder meer een gebrek aan conditie, verkeerde schoenen, spieronevenwichtigheden en infecties.
- Symptomen: Plotselinge, stekende pijn, mogelijk bloeduitstorting, krachtverlies in de aangetaste spier, beperkte mobiliteit
- Verloop van de ziekte en prognose: Een gescheurde spiervezel geneest meestal zonder gevolgen. Het duurt enkele weken.
- Behandeling: Rust, koeling, drukverband en elevatie van het gewonde lichaamsdeel als acute maatregel, pijnstillers en fysiotherapie indien nodig, operatie in ernstige gevallen
- Onderzoek en diagnose: Interview met patiënt (medische geschiedenis), lichamelijk onderzoek, eventueel echografie en magnetische resonantie beeldvorming (MRI)
- Preventie: warming-up- en rekoefeningen vóór het sporten, compensatie van spieronevenwichtigheden door spiertraining
Wat is een gescheurde spiervezel?
Een spiervezelscheur is een letsel aan de spiervezels. Dit zijn de kleinste structurele eenheden van de spier. Spiervezels zijn lange, cilindrische cellen met veel celkernen. Ze zijn tot 30 centimeter lang en tussen de tien en 100 micrometer dik, afhankelijk van de spier en de belasting.
Plotselinge overbelasting van de spier zorgt ervoor dat de spiervezels scheuren. Overbelasting betekent dat er een kracht op de spier wordt uitgeoefend die groter is dan de kracht van de spier zelf. De spier is niet bestand tegen deze buitensporige kracht – weefselscheuren.
Meestal treedt een gescheurde spiervezel op tijdens meerdere lange sprints, plotselinge stops, snelle veranderingen van richting, wanneer de spieren vermoeid of ongetraind zijn of onder extreme spanning staan. Afhankelijk van de omvang van de resulterende spierschade wordt dit aangeduid als:
- Spiervezelscheur: Eén of (meestal) meerdere vezels van een spierscheur. Dit resulteert vaak in bloedingen (bloeduitstroming) in het weefsel. Een spiervezelscheur treft vooral vaak de dijspier (quadriceps femoris-spier) en de kuitspier (gastrocnemius-spier).
- Spierbundelscheur: Bij deze vorm van spierbeschadiging raken hele vezelbundels gewond.
- Spierscheuring: het ernstigste gevolg van spieroverbelasting. Bij een spierscheur wordt de hele spier volledig doorgesneden. Het is dan niet meer functioneel.
Als de uitgeoefende kracht de spier slechts licht overbelast, wordt deze alleen uitgerekt, maar niet gescheurd. Het resultaat is een spierverrekking (die ook pijnlijk is).
Een directe gewelddadige impact (zoals een trap tegen de kuit) veroorzaakt soms ook een gescheurde spiervezel. Het gebeurt echter meestal zonder extern trauma.
Risicofactoren voor gescheurde spiervezels & co.
Verschillende factoren dragen bij aan een gescheurde spiervezel, gescheurde spierbundel, gescheurde spier of een eenvoudig verrekte spier. Deze omvatten bijvoorbeeld
- Vermoeide of onvoldoende opgewarmde of gestrekte spieren
- Verminderde coördinatie van beweging
- Spieronbalans in de ledematen of wervelkolom
- Onvoldoende trainingsconditie/gebrek aan conditie
- Eerdere verwondingen die niet zijn genezen
- Onbekende bodemomstandigheden
- Koud weer
- Verkeerde schoenen
- Gebrek aan vloeistoffen, vitaminen, mineralen en sporenelementen
- Infecties (zoals Pfeiffer-klierkoorts)
- Preparaten nemen voor snelle spieropbouw (anabole steroïden)
Hoe manifesteert een gescheurde spiervezel zich in de verschillende ledematen?
Een gescheurde spiervezel gaat gepaard met een plotselinge, mesachtige pijn. De aangetaste spier is beperkt in zijn functie en kan niet meer maximaal worden belast. De patiënt moet onmiddellijk stoppen met sporten. Het natuurlijke bewegingsverloop wordt verstoord.
De getroffenen nemen meestal een ontspannende houding aan. Als ze de gewonde spier tegen weerstand proberen aan te spannen, ontstaat er pijn. Er is ook druk- en rekpijn.
- Op de kuit: pijn bij het lopen of bij het op en neer bewegen van de voet
- Aan de voor- of achterkant van het dijbeen: pijn bij het buigen of strekken van het knie- of heupgewricht
- Op de bovenarm of in de schouder: pijn bij het optillen van de arm
Direct na het letsel ontstaat er soms een zichtbare en voelbare deuk in het getroffen gebied. Dit is vooral het geval als niet alleen de spiervezels, maar de gehele spier gescheurd is (spierscheur). Omdat het weefsel echter meestal opzwelt, is de deuk al snel niet meer voelbaar.
Soms vormt zich een zichtbare bloeduitstorting (hematoom) op de plaats van de gescheurde spiervezel.
Hoe ernstiger de spierblessure is, des te uitgesprokener zijn de beschreven symptomen – dat wil zeggen als meer dan één vezel, een vezelbundel of zelfs de hele spier is gescheurd.
Hoe lang gaat een gescheurde spiervezel mee?
Er zijn over het algemeen geen complicaties bij een gescheurde spiervezel. De blessure geneest meestal zonder enige gevolgen. Een gescheurde spiervezel heeft echter tijd nodig om te genezen: afhankelijk van de ernst van de blessure is het raadzaam om twee tot zes weken niet te sporten.
Bij een gescheurde spier wordt een pauze van vier tot acht weken aanbevolen. Als u de spier belast voordat de spiervezelscheur (spierbundelscheur, spierscheur) genezen is, kan er gemakkelijk een nieuw letsel ontstaan (hertraumatisatie).
Bij een gescheurde spiervezel of ernstigere spierbeschadiging (spierbundelscheur, spierscheur) worden zo snel mogelijk eerstehulpmaatregelen volgens het PECH-schema aanbevolen:
- P voor pauze: stop de sportactiviteit, immobiliseer de gewonde ledemaat.
- E voor ijs: Koel het gewonde gebied gedurende tien tot twintig minuten met een ijspak of een koud kompres.
- C voor compressie: Breng een compressieverband aan.
- H voor elevatie: Gescheurde spiervezels treffen vaak de bovenarm, dij of kuit. Het gewonde ledemaat moet omhoog worden gebracht, zodat er minder bloed in het gewonde weefsel stroomt.
Deze maatregelen zijn gericht op het stoppen van bloedingen in het weefsel, het verminderen van pijn en zwelling en het voorkomen van verdere schade. Het is belangrijk om het weefsel niet te verwarmen of te masseren. Beide leiden tot meer bloedingen.
Gescheurde spiervezels: behandeling door een arts
De arts kan bij een gescheurde spiervezel niet-steroïde ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) voorschrijven, zoals ibuprofen of diclofenac. Gedoseerde fysiotherapie (lymfedrainage, koudetherapie, enz.) bevordert de regeneratie van de gewonde spier.
Zorg ervoor dat de oefeningen om een gescheurde spiervezel te behandelen geen pijn veroorzaken!
Als er veel bloed in het weefsel stroomt, kan een lekke band noodzakelijk zijn. De arts steekt een holle naald in de blauwe plek. Het bloed loopt dan vanzelf weg of de arts zuigt het eruit (drainage).
Bij een ernstige spiervezelscheur, een spierbundelscheur of een volledige spierscheur is soms een operatie noodzakelijk. De gescheurde spiergebieden worden gehecht. De chirurg gebruikt hechtmateriaal dat na verloop van tijd vanzelf oplost en door het lichaam wordt opgenomen.
Welke onderzoeken zijn nodig voor een gescheurde spiervezel?
Bij vermoeden van een gescheurde spiervezel is het verstandig om naar je huisarts of sportarts te gaan. Ze zullen eerst vragen naar de symptomen en het mechanisme van het letsel (medische geschiedenis = anamnese). Mogelijke vragen zijn onder meer:
- Wanneer is het letsel ontstaan?
- Hoe lang geleden is het gebeurd?
- Waar komen de klachten precies voor?
Hierna volgt een lichamelijk onderzoek. De arts onderzoekt het gewonde gebied op eventuele spierdeuken of zwellingen. Hij controleert of het strekken en spannen van de spier pijn veroorzaakt en of de spier kracht heeft verloren.
Als er een vermoeden bestaat dat er ook een bot is beschadigd, kan dit worden gecontroleerd door middel van een röntgenonderzoek.
Hoe kan een gescheurde spiervezel worden voorkomen?
Het risico op spierblessures als gevolg van overbelasting kan worden verminderd door een warming-up te doen vóór het sporten en regelmatig oefeningen te doen voor een evenwichtige statica/spieren. Indien nodig kunnen risicospieren worden ondersteund met een verband of tape – dit kan een gescheurde spiervezel voorkomen.
