Wat zijn hartenzymen?
Enzymen zijn eiwitten die specifieke taken uitvoeren in lichaamscellen. Als de cellen beschadigd zijn, komen de enzymen in de bloedbaan terecht en kunnen met een bloedtest worden gemeten. In het laboratorium vastgestelde bloedwaarden die duiden op hartschade worden vaak – wetenschappelijk niet geheel correct – gegroepeerd onder de term ‘hartenzymen’. Daartoe behoren bijvoorbeeld hormonen en eiwitbouwstenen van de hartspiercellen.
Hartenzym Creatinekinase (CK)
Creatinekinase is een belangrijk enzym voor het energiemetabolisme in spiercellen. Afhankelijk van het celtype verschillen de enzymen enigszins; ze worden verschillende iso-enzymen genoemd, die worden geïdentificeerd door een letterachtervoegsel. Het iso-enzym CK-MB kan primair aan het hart worden toegewezen en kan dus duiden op celbeschadiging van de hartspier.
Daarom is de verhouding tussen de twee iso-enzymen bijzonder significant. Als CK-MB en CK-MM beide verhoogd zijn, duidt dit meestal op een oorsprong in de skeletspieren. Als de CK-MM echter normaal is, terwijl het hartenzym CK-MB aanzienlijk boven de bovengrens is gestegen, is hartschade waarschijnlijk.
Cardiale troponine (cTnI/cTnT).
Troponine is een regulerend eiwit in een werkende eenheid van de spiercel, het actinefilament. Het is zeer orgaanspecifiek. Cardiaal troponine (cTnl en cTnT) wordt alleen in het hart aangetroffen en is daarom een zeer gevoelige marker. De concentratie ervan in het bloed stijgt meetbaar, zelfs als slechts één gram van de hartspier beschadigd is. De laboratoriumwaarde wordt niet beïnvloed door verwondingen of celschade elders in het lichaam.
myoglobine
Myoglobine is een spiereiwit dat een cruciale rol speelt bij de toevoer van zuurstof naar de spiercel. Voor hartdiagnostiek is de waarde, op zichzelf beschouwd, zeer onnauwkeurig, omdat myoglobine in alle spiercellen van het lichaam wordt aangetroffen. Als spiercellen beschadigd raken, lekt myoglobine uit de cel in het bloed. De waarde stijgt snel na een hartaanval of andere spierbeschadiging en is daarom geschikt om een hartaanval zeer vroeg te detecteren.
Aspartaataminotransferase is eigenlijk geen specifiek hartenzym. Het is belangrijk voor het suikermetabolisme in skeletspiercellen en in de hartspier. Wanneer cellen afsterven, komt AST (GOT) vrij en komt in grotere hoeveelheden in de bloedbaan terecht.
De concentratie neemt echter pas acht tot twaalf uur na de hartaanval toe. Omdat de andere hartenzymen superieur zijn wat betreft hun informatieve waarde, is AST-bepaling niet langer significant voor de diagnose van een hartinfarct.
Lactaat dehydrogenase (LDH)
Harthormoon BNP
BNP is een hormoon waarvan de voorloper (proBNP) wordt geproduceerd door de hartspiercellen. Als de belasting van het hart toeneemt, komt er meer proBNP vrij in de bloedbaan om het hart te ontlasten: via een verhoogde uitscheiding van natrium en verwijding van de bloedvaten.
Wanneer bepaal je de hartenzymen?
De arts laat de hartenzymen uit een bloedmonster bepalen als hij op basis van bepaalde symptomen of onderzoeksresultaten vermoedt dat de patiënt een hartaanval heeft gehad of aan een andere ernstige hartziekte (bijvoorbeeld myocarditis of hartinsufficiëntie) lijdt. Typische symptomen van hartziekten zijn onder meer:
- Zwakte en kortademigheid tijdens lichamelijke inspanning of zelfs in rust.
- Koud zweet
- Angst
- Bleekheid of blauwachtige verkleuring van de huid en lippen
- veranderingen in het ECG (elektrocardiogram)
Hartenzymen: referentiewaarden
Om de hartenzymwaarden te interpreteren, moet de arts de gemeten waarden vergelijken met een tabel met standaardwaarden, de zogenaamde referentiewaarden. Hier vindt u een overzicht van de belangrijkste waarden en hun betekenis voor de hartdiagnostiek!
|
Hartenzym |
Referentiewaarde |
Betekenis |
|
CK-MB |
0 – 25 E/l of < 6% van totaal CK |
Verhoogd bij: Myocardinfarct of myocarditis. |
|
Troponine (cTnT/cTnI) |
< 0.4 µg/l |
|
|
AST |
Heren: 10 – 50 E/l Dames: 10 – 35 E/l |
Follow-up voor hartschade, maar ook voor lever-/galblaasziekten |
|
Heren: 135 – 225 E/l Dames: 135 – 215 E/l |
aspecifiek, geschikt voor follow-up van een hartinfarct |
|
|
NT-pro BNP |
Leeftijds-, geslachts- en laboratoriumafhankelijk: Mannen < 50 jaar: < 84 pg/ml Mannen 50 – 65 jaar: <194 pg/ml Vrouwen < 50 jaar: < 155 pg/ml Vrouwen 50 – 65 jaar: < 222 pg/ml |
Verhoogd bij hartfalen en langdurige drukbelasting in het linkerventrikel |
Hartenzymen hebben alleen medische betekenis als ze verhoogd zijn. Bij patiënten met een gezond hart zijn ze slechts in lage concentraties in het bloed aanwezig.
Wanneer zijn hartenzymen verhoogd?
Verhoogde concentraties van hartenzymen (of andere hormonen en eiwitten van het hart) duiden op schade of overbelasting van het hartspierweefsel. Deze komen vooral voor bij de volgende ziekten of verwondingen:
- Hartaanval
- @ ontsteking van de hartspier (myocarditis)
- Verplettering van de hartspier (hartkneuzing)
- Coronaire hartziekte
Wat te doen bij veranderde hartenzymwaarden?
Als de hartenzymen tijdens een routinecontrole opvallend verhoogd zijn, moet altijd de oorzaak worden gevonden. Om dit te doen, zal de arts verdere tests bij u uitvoeren (bijvoorbeeld ECG, echocardiogram, hartkatheterisatie of MRI).
