Schimmelallergie: symptomen, ontwikkeling, behandeling

Kort overzicht

Symptomen: Schimmelallergie kan veel symptomen veroorzaken, die meestal de luchtwegen, de huid of het spijsverteringskanaal aantasten.
Oorzaken: Schimmelallergie wordt veroorzaakt door sensibilisatie voor verschillende componenten van de schimmel; intensief contact (verhoogde blootstelling) bevordert de ontwikkeling van een allergie.
Preventie: Zorg voor een goede luchtcirculatie binnenshuis om contact met schimmels te minimaliseren; vermijd voedsel met sporen van schimmel, tuinieren, bladeren en compost.
Behandeling: De arts behandelt een acute schimmelallergie meestal met anti-allergische medicijnen; hyposensibilisatie is mogelijk bij langdurige therapie.
Diagnose: De arts stelt een schimmelallergie vast door de symptomen te analyseren en te bevestigen met een huid-, bloed- of provocatietest.
Wanneer moet u een arts raadplegen: Er moet altijd een arts worden geraadpleegd als een schimmelallergie wordt vermoed, en onmiddellijk als de symptomen ernstig zijn.

Wat zijn de symptomen van een schimmelallergie?

De symptomen van een schimmelallergie zijn gevarieerd. Enerzijds komt dit doordat er ongeveer een miljoen verschillende soorten schimmels zijn, anderzijds verlopen de reacties heel anders. Allergische reacties of vergiftiging (toxische reactie) worden veroorzaakt door verschillende delen van de schimmel. Sommige mensen reageren alleen op de schimmelsporen, anderen ook op de schimmeldraden (mycelium).

De meest voorkomende symptomen van schimmelallergie zijn:

Irritatie van de slijmvliezen (MMI, Mucous Membrane Irritation).
Hoesten, rhinitis, niezen, verstopte neus
Chronische sinusitis
Allergische bronchiale astma
Allergische conjunctivitis (rhinoconjunctivitis)
Jeukende, rode en tranende ogen
Neurodermatitis (atopisch eczeem)
Netelroos (urticaria)

Grofweg wordt onderscheid gemaakt tussen klachten veroorzaakt door extern contact (bijvoorbeeld via slijmvliezen en luchtwegen) met delen van schimmels en klachten die via de voeding het lichaam binnendringen. Bij contact via de slijmvliezen van de luchtwegen zijn de gevolgen onder meer tranende ogen, loopneus en gezwollen luchtwegen. Wanneer de schimmels via voedsel het lichaam binnendringen, veroorzaken ze vaak symptomen in het maag-darmkanaal (misselijkheid, malaise, diarree) of huidreacties zoals netelroos.

Bij een schimmelallergie zijn directe reacties (allergietype 1), maar ook vertraagde, ernstige ziekten mogelijk (allergietypes 3 en 4, allergie laat type). Lees hier meer over de verschillende allergietypes.

Kan een schimmelallergie tot een kruisreactie leiden?

Een kruisallergie voor schimmels is meestal gericht op andere vormen van schimmels. Dit betekent dat als er sprake is van een schimmelallergie voor een bepaald type schimmel, de getroffenen meestal ook reageren op soortgelijke schimmelsoorten. Het is daarom vaak niet mogelijk om duidelijk vast te stellen wat de oorspronkelijke allergie is en wat een kruisreactie is. Dit speelt bijvoorbeeld een rol bij gespecialiseerde immuuntherapie (hyposensibilisatie), waarbij de arts de initiële oorzaak van de allergie moet kennen.

Sommige groepen antibiotica, zoals penicilline of ampicilline en amoxicilline, zijn biochemisch ontwikkeld op schimmels en kunnen allergische reacties veroorzaken bij schimmelallergische patiënten. Zorg ervoor dat u uw arts op de hoogte stelt van uw allergie voordat u deze medicijnen gebruikt!

Hoe ontstaat een schimmelallergie?

Na herhaald contact met de als gevaarlijk geclassificeerde stof wordt de plotselinge verdediging ingeschakeld, wat een allergische reactie veroorzaakt. Hoe de reacties er in detail uitzien, hangt af van het type allergie.

Bij het directe type vormt het immuunsysteem specifieke antilichamen (immunoglobulinen, IgE) tegen de schimmel, die bij contact ermee worden geactiveerd en binnen enkele minuten tot symptomen leiden. Bij allergie type 4 spelen de immuuncellen daarentegen een belangrijke rol. De afweercellen (T-cellen) worden door de schimmel geactiveerd en leiden vaak tot bijzonder heftige reacties.

Een verzwakt immuunsysteem, een moeilijk te behandelen verkoudheid (rinitis) of sinusitis bevorderen de ontwikkeling van een allergie. Moeilijk te behandelen astma, een erfelijke overgevoeligheid (atopische predispositie) en een voorgeschiedenis van allergieën verhogen ook het risico op schimmelallergie.

Afvalbeheer (afvalverwijdering, scheiding, verbranding, sorteren van recyclebare materialen en composteren)
Landbouw (hooi, veeteelt)
Voerproductie
Plantaardige verwerking (tuinbouw, houtbewerking en bloementeelt)
Wijnbouw en brouwerij
Meelverwerking (molenaar, bakker, banketbakker)
Ventilatie en airconditioning

Wat mag je niet eten als je allergisch bent voor schimmels?

Om allergische reacties te voorkomen, is het belangrijk dat patiënten geen voedsel eten dat door schimmels is aangetast. Zichtbare schimmel geeft aan dat voedsel bedorven is en niet langer eetbaar is. Zelfs als er geen allergie voor schimmels is, is het schadelijk voor de gezondheid. Voedingsmiddelen die bijzonder gevoelig zijn voor schimmelinfecties zijn:

Gefermenteerde dranken (bier, wijn, kefir)
vruchtensappen
Vormkaas (schimmelkaas zoals Brie, Camembert, Roquefort) en salami
Brood (vooral roggebrood)
Granen

Hoe wordt een schimmelallergie behandeld?

Om een schimmelallergie te kunnen behandelen, is het eerst nodig om de oorzaken ervan te vinden. Naast medische onderzoeken is het de moeite waard om een kijkje te nemen in de woning en op de werkplek van de allergielijder. Want ook het vermijden van schimmels is een belangrijke maatregel van de therapie. Voor een blijvende verbetering van de klachten is in sommige gevallen een verandering van de woon- of beroepssituatie nuttig of noodzakelijk (verhuizing, renovatie van de woonruimte, verandering van baan).

Voor de behandeling van een schimmelallergie schrijft de arts gewoonlijk anti-allergische medicijnen voor voor acute verlichting van de symptomen. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van tabletten, sprays of druppels. Vaak zijn ook werkzame stoffen ter bestrijding van schimmels (antimycotica) in de vorm van een zalf of tablet onderdeel van de behandeling. Hyposensibilisatie is ook mogelijk voor de langere termijn therapie van een type 1 schimmelallergie.

Voor hyposensibilisatie moet het allergeen dat de allergie veroorzaakt, worden geïdentificeerd en kunstmatig worden geproduceerd. Momenteel is hyposensibilisatie mogelijk voor 30 tot 40 schimmelallergenen. De werkzame stof voor de therapie kan onder de huid worden geïnjecteerd (SCIT, subcutane immuuntherapie) of via een tablet of druppels onder de tong worden ingenomen (SLIT).

Hoe kunnen schimmels worden vermeden?

Er zijn een paar manieren om schimmel in uw huis te voorkomen. Schimmels verspreiden zich, net als alle soorten schimmels, het beste in een vochtig en warm klimaat. Daarom is het belangrijk om de luchtvochtigheid in woonruimtes zo laag mogelijk te houden. Gebieden die bijzonder risico lopen op schimmelinfecties zijn:

hout (bijvoorbeeld de achterwanden van kasten)
Behang
Karton (karton)
Tapijt

Wat kun je doen om schimmel in het appartement te voorkomen?

Ventileer regelmatig! Ideaal is minimaal drie keer per dag vijf tot vijftien minuten ventileren.
Badkamers en keukens verzamelen vaak veel vocht door het douchen en koken. Zorg voor voldoende luchtcirculatie!
Houd de douchecabine en het bad na gebruik droog.
Zorg voor voldoende verwarming! Dit voorkomt dat de vochtige koude lucht condenseert op de ramen of zich op andere oppervlakken van het huis nestelt.
Plaats meubels niet direct tegen buitenmuren om luchtcirculatie mogelijk te maken.
Vermijd indien mogelijk luchtbevochtigers of airconditioners, of zorg voor regelmatig onderhoud.
Kamerplanten verhogen ook de luchtvochtigheid en verergeren allergische symptomen. Het wordt aanbevolen om ze te vermijden, vooral in de slaapkamer.
Leeg regelmatig alle vuilnisbakken.
Regelmatig afstoffen (vooral tijdens het pollenseizoen).
Uit onderzoek blijkt dat door het renoveren van het appartement het vocht en daarmee de verspreiding van schimmels wordt beperkt. Dit heeft een positief effect op verschillende allergieën die de luchtwegen beïnvloeden en op astma.

Schimmels zijn altijd schadelijk voor de gezondheid. Ongeacht of ze nog actief groeien of al uitgedroogd zijn.

Waar moeten mensen met een schimmelallergie buiten rekening mee houden?

Het vermijden van contact met schimmel buitenshuis is moeilijk. Deze tips zijn echter nuttig om de blootstelling aan mensen met een allergie tot een minimum te beperken.

Vermijd tuinieren en kom niet in de buurt van compost, natte bladeren of gemaaid gras.
De kalender speelt ook een rol bij schimmelallergieën: vermijd langere tijd buitenshuis doorbrengen bij nat weer in de nazomer en herfst.
Vermijd wandelingen in het bos na regenachtig weer.

Hoe verspreidt schimmel zich?

Sommige soorten schimmels komen vooral binnenshuis voor, terwijl andere vooral buitenshuis voorkomen. Medische experts vermoeden dat het grootste deel van alle schimmelallergieën wordt veroorzaakt door schimmelsoorten die buitenshuis voorkomen.

In de late zomer tot het begin van de herfst worden de hoogste schimmelniveaus gemeten in de frisse lucht. Dit komt door de afwisseling van hitte en regen of een hoge luchtvochtigheid in deze tijd van het jaar.

Hoe herken je een schimmelallergie?

Door de vele mogelijke symptomen bij een schimmelallergie is het voor de behandelend arts vaak lastig om een duidelijke diagnose te stellen. Tijdens het consult (anamnese) probeert de arts meer te weten te komen over de oorzaak van de schimmelallergie en andere triggers van de symptomen uit te sluiten. Daarbij stelt hij enkele vragen, bijvoorbeeld:

Wanneer begonnen de symptomen?
Veranderen de symptomen op verschillende plaatsen?
Komen de klachten het hele jaar door voor of zijn ze afhankelijk van het seizoen?
Heeft u huisdieren en zo ja, verergeren de klachten na contact ermee?

Tijdens het lichamelijk onderzoek richt de arts zich op de slijmvliezen van de luchtwegen, ogen en de huid van de getroffen persoon.

Verschillende tests helpen de arts een schimmelallergie te herkennen en te onderscheiden van andere allergieën. Om te onderscheiden of het om een schimmelallergie of een huisstofmijt-, gras- en kruidenpollenallergie gaat, maakt de arts voor de diagnose vaak gebruik van huid-, bloed- of provocatietesten.

Als de symptomen verergeren bij regen en harde wind, is dit vaak een indicatie dat het om een schimmelallergie gaat en niet om een pollenallergie.

Huidtest

De symptomen zijn meestal na 15 tot 20 minuten het hoogst en verdwijnen meestal na twee uur weer. Dit is wat artsen een onmiddellijke reactie noemen. Dit kan ook met een kleine vertraging gebeuren. Er is sprake van een laattype reactie als de symptomen uren tot dagen na de test verschijnen.

Er zijn tot nu toe oplossingen voor 30 tot 40 verschillende soorten schimmels voor een allergietest op de huid. Als de allergie bestaat voor een ander type schimmel, kan deze niet worden opgespoord met een huidtest.

Het innemen van medicijnen (antihistaminica of cortisonbevattende middelen) kan de uitslag vervalsen.

Bloedtesten

Provocatietests

Provocatietesten worden gebruikt wanneer bloed- en huidtesten geen duidelijke resultaten opleveren. Deze tests worden uitgevoerd op de ogen, bronchiën of neus. De arts stelt de geselecteerde lichaamsplaats specifiek bloot aan een schimmeloplossing en observeert de reactie daarop. Bij dit type test is het noodzakelijk dat de getroffen persoon na de test minimaal een half uur onder medische zorg blijft om ook eventuele vertraagde reacties te kunnen monitoren.

Provocatietests worden niet uitgevoerd als:

De neus is acuut ontstoken
Er zijn momenteel ernstige symptomen
Acute allergische ziekten van andere organen zijn aanwezig
De patiënt is jonger dan vijf jaar, omdat deze sterke, in het ergste geval levensbedreigende allergische aanvallen kan veroorzaken
Er worden bepaalde medicijnen gebruikt (bètablokkers, ACE-remmers)
De persoon heeft in het verleden ernstige allergische reacties gehad (anafylactische shock)

Wat is een schimmelallergie?

In het geval van een schimmelallergie reageren de getroffenen met verschillende symptomen op contact met componenten (schimmelsporen of filamenten) van schimmels. Zoals bij elke allergie resulteert dit in een overreactie van het immuunsysteem op een stof die op zichzelf onschadelijk is. De klachten zijn zeer uiteenlopend, maar vooral irritatie van de slijmvliezen en ogen komt vaak voor.

Als de schimmel via voedsel wordt ingenomen, treden in veel gevallen misselijkheid, braken, diarree of huidreacties zoals netelroos op.

Wanneer moet ik naar een arts met een schimmelallergie?

Raadpleeg altijd een arts bij klachten die wijzen op een schimmelallergie. Als u slechts milde symptomen heeft, kan de arts adviseren om de ontwikkeling van de symptomen gedurende een bepaalde periode te observeren om tot een diagnose te komen.