Kort overzicht
- Symptomen: Relatief snel begin van pijn, roodheid en zwelling van de testis, unilateraal of bilateraal, mogelijk koorts.
- Behandeling: Afhankelijk van de oorzaak, symptomatische therapie bij virusinfecties, pijnstillers, ontstekingsremmende medicijnen, eventueel cortisone, soms plaatselijke verdoving in het gebied van de zaadstreng, antibiotica bij bacteriële infecties
- Ziekteverloop en prognose: Meestal goed, zelden complicaties zoals abcesvorming of gevolgen zoals verminderde vruchtbaarheid.
- Onderzoek en diagnose: op basis van anamnese, palpatie, teken van Prehn, indien nodig detectie van de veroorzakende infectie, echografisch onderzoek (echografie).
- Preventie: Tegen bepaalde oorzaken zijn beschermende vaccinaties beschikbaar, zoals bepaalde virale infecties (bijv. de bof).
Wat is testiculaire ontsteking?
Testisontsteking komt vooral voor bij jongens na de puberteit en bij mannen. Bij kinderen komt het minder vaak voor. In de meeste gevallen kan orchitis met succes worden behandeld.
Wat zijn de symptomen van testiculaire ontsteking?
Heel vaak zijn bofvirussen de veroorzakers van testiculaire ontstekingen. Patiënten hebben dan meestal ook zwelling van de parotisklieren en pijn in het gezicht en de nek, vooral bij het kauwen.
Bacteriële testisontsteking gaat ook gepaard met symptomen zoals hevige pijn, roodheid en zwelling. De symptomen ontwikkelen zich echter in de loop van een paar dagen in plaats van binnen enkele uren. Bij bacteriële ontstekingen wordt meestal ook de bijbal aangetast.
Wat kun je zelf doen tegen teelbalontsteking?
De behandeling van testiculaire ontsteking hangt af van het feit of bacteriën of virussen de triggers zijn.
Behandeling van virale testisontsteking
Bij een virusinfectie zoals bof-orchitis bestaat de therapie doorgaans uit het verlichten van de klachten. Deze symptomatische therapie omvat met name de volgende maatregelen:
- Bedrust
- Het optrekken van de testikels
- Pijnstillers tegen de pijn
Bij volwassenen met een virale testiculaire ontsteking schrijft de arts soms cortisone voor om de ontsteking in het testisweefsel te verminderen.
Behandel bacteriële testisontsteking
Ongeacht de oorzaak van de testiculaire ontsteking, injecteert de arts in sommige gevallen een plaatselijk verdovingsmiddel in de buurt van de zaadstreng om de pijn te verlichten.
Wat zijn de oorzaken van testiculaire ontsteking?
Andere virale infecties gaan soms gepaard met testiculaire ontsteking. Deze omvatten infecties met het varicella-zoster-virus (veroorzaker van waterpokken en gordelroos), het Ebstein-Barr-virus (veroorzaker van mononucleosis = Pfeiffersches-klierkoorts) of met Coxsackie-virussen.
Soms krijgen patiënten eerst last van epididymitis (ontsteking van de bijbal), bijvoorbeeld door opstijgende ziektekiemen bij een urineweginfectie. Vervolgens verspreiden de ziekteverwekkers zich van de epididymis naar de testikels.
Testiculaire ontsteking komt soms ook voor als gevolg van trauma (zoals geweld tegen de zaadbal).
Testiculaire ontsteking: duur en prognose
Testisontsteking is meestal erg pijnlijk en ongemakkelijk. Over het algemeen kan het echter met succes worden behandeld.
Na een virale testisontsteking is de spermaproductie meestal gedurende enkele maanden verstoord. In zeldzamere gevallen raakt het testisweefsel zo beschadigd dat er permanent te weinig of te langzaam sperma wordt geproduceerd – in extreme gevallen blijft de patiënt onvruchtbaar. Dit treft één tot twee procent van de patiënten met bof-orchitis.
Hoe kan een testiculaire ontsteking worden gediagnosticeerd?
Uit de beschrijving van de symptomen en het zorgvuldige onderzoek van de zaadbal concludeert de arts meestal zeer snel dat de zaadbal ontstoken is. Een belangrijke diagnostische aanwijzing wordt geleverd door het zogenaamde teken van Prehn: bij een teelbalontsteking neemt de pijn vaak af als de zaadbal iets wordt opgetild.
Differentiatie met testiculaire torsie
Beide onderzoeken (teken van Prehn en Doppler-echografie) zijn belangrijk om testiculaire torsie (verdraaien van de zaadbal) als oorzaak van de pijn uit te sluiten. In dit geval draait de zaadbal om de zaadstreng, waardoor de bloedtoevoer wordt onderbroken (zichtbaar in Doppler-echografie).
Laboratoriumtests
Als er een vermoeden bestaat van bof-orchitis en er geen vaccinatie tegen de bof heeft plaatsgevonden, helpt een bloedonderzoek de ziekte op te sporen. Hiervoor wordt in het bloed gezocht naar specifieke antistoffen tegen het bofvirus.
Een urinetest kan eventuele begeleidende urineweginfecties opsporen.
Hoe kan testiculaire ontsteking worden voorkomen?
Preventie is niet mogelijk tegen elke oorzaak van teelbalontsteking. Er zijn echter vaccinaties beschikbaar tegen bepaalde virale infecties (zoals de bof, waterpokken) die gepaard gaan met ontsteking van de testikels.
De bofvaccinatie wordt meestal samen met de vaccinatie tegen mazelen en rubella gegeven in een gezamenlijke vaccinatie (BMR-vaccinatie), de vaccinatie tegen waterpokken (varicella-zostervirus) wordt apart gegeven.
