Kort overzicht
- Typische symptomen van oesofagitis zijn slikproblemen en een branderig gevoel achter het borstbeen. Getroffen mensen hebben weinig eetlust en kunnen afvallen. Soms zijn er daarentegen geen duidelijk herkenbare symptomen.
- Oorzaken: Terugstromend maagzuur, infecties, medicijnen of het immuunsysteem zelf irriteren en ontsteken het slijmvlies.
- Behandeling: Therapie is afhankelijk van de oorzaak. Soms zijn aanpassingen van de levensstijl voldoende, in andere gevallen is medicatie of een operatie noodzakelijk.
- Onderzoek: Opheldering door een arts is in ieder geval raadzaam. Hij kijkt met behulp van een endoscoop in de slokdarm (oesofagoscopie). Indien nodig worden er weefselmonsters en swabs genomen.
- Huismiddeltjes: aanpassingen van de levensstijl zijn nuttig. Deze omvatten het onthouden van irriterende stoffen en een verandering in het dieet.
Wat is oesofagitis?
Oesofagitis verwijst naar de ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de slokdarm (slokdarm). Medische professionals noemen het oesofagitis. De ontsteking zelf wordt veroorzaakt door cellen van het immuunsysteem.
Meestal is de slokdarm ontstoken door refluxend maagzuur, refluxoesofagitis genoemd. Maar ook infecties, het dieet of aandoeningen van het immuunsysteem kunnen verantwoordelijk zijn.
Wat zijn de symptomen van slokdarmontsteking?
Een ontstoken slokdarm kan verschillende klachten veroorzaken, maar kan soms ook klachtenvrij zijn. Typische symptomen van oesofagitis zijn:
- Moeite met slikken (dysfagie): Getroffen personen vinden het moeilijk om te slikken, soms hebben ze ook pijn (odynofagie). Of het pijnlijk is of niet, hangt af van de oorzaak.
- Brok in de keel: Stukjes voedsel blijven gemakkelijker vastzitten door de verminderde werking van de slokdarm en zijn voelbaar in de keel. Vaak veroorzaakt de ontsteking zelf het knobbelgevoel.
- Verlies van eetlust: Soms neemt het verlangen om te eten af als gevolg van slikproblemen of pijn.
- Pijn: Een branderig gevoel of pijn achter het borstbeen kan ook voorkomen. Afhankelijk van de oorzaak treden ze op bij het liggen na het eten of bij het slikken.
Pijn achter het borstbeen en misselijkheid kunnen ook duiden op een hartaanval. Andere waarschuwingssignalen zijn zweten, kortademigheid of problemen met de bloedsomloop. Laat hen de klachten direct ophelderen door een arts (spoedarts).
Door het verlies van eetlust verliezen de getroffenen gewicht (gewichtsverlies), vooral in chronische gevallen. Als er sprake is van een onderliggende infectie, kunnen de ziekteverwekkers in het bloed terechtkomen en sepsis (“bloedvergiftiging”) veroorzaken.
Welke huismiddeltjes helpen?
Kamillethee, brood of zuiveringszout? De meeste bekende huismiddeltjes tegen oesofagitis zijn vooral nuttig bij reflux. Ze zijn bedoeld om het maagzuur te neutraliseren of uit de slokdarm te spoelen. Meer hierover leest u in onze artikelen ‘Refluxziekte’ en ‘Maagzuur’.
Als een andere oorzaak de slokdarm irriteert en ontsteekt, kunnen deze huismiddeltjes ineffectief of zelfs contraproductief zijn.
Bovendien kunnen de volgende tips voor het dagelijks leven de slokdarm beschermen:
Water en kamillethee tegen slokdarmontsteking.
Kamillethee heeft ook milde antibacteriële eigenschappen. Het is belangrijk om thee en andere dranken niet te warm te consumeren, omdat dit de slijmvliezen irriteert. Kauwen verhoogt de speekselproductie. Daarom is het raadzaam om tijdens het eten bewust en uitgebreid te kauwen (“Goed gekauwd is half verteerd!”). Kauwgom kauwen na de maaltijd helpt ook: het stimuleert de speekselproductie langdurig.
Vermijd koffie, alcohol en sigaretten
Het is ook belangrijk om externe prikkels naar het slokdarmslijmvlies te verminderen. Koffie en alcohol irriteren het slijmvlies. Drink daarom zo min mogelijk koffie en vermijd alcohol als u een slokdarmontsteking heeft. Zure vruchtensappen tasten bovendien de slijmvliezen aan en kunnen beter helemaal niet worden gedronken.
Welke algemene maatregelen in bepaalde gevallen nog helpen en het ongemak van een slokdarmontsteking kunnen voorkomen, leest u in ons artikel “Maagzuur”.
Huismiddeltjes hebben hun grenzen. Als uw klachten langere tijd aanhouden, niet verbeteren of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.
Hoe wordt slokdarmontsteking behandeld?
- Refluxziekte: aanpassingen van de levensstijl zijn meestal alles wat nodig is. Bovendien schrijven artsen vaak protonpompremmers (PPI) voor, die de zuurproductie in de maag remmen. Al het andere kun je lezen in ons artikel “Refluxziekte”.
- Infectie veroorzaakt door Candida-gistschimmels (spruw-oesofagitis): antischimmelmiddelen (antischimmelmiddelen) zoals fluconazol helpen de schimmelinfectie te bestrijden. Artsen zoeken ook naar de oorzaak van de ziekte, aangezien Candida-infecties in deze vorm zelden voorkomen bij gezonde mensen. Meer hierover leest u in het artikel “Soorösophagitis”.
- Virale infectie veroorzaakt door herpes of cytomegalovirussen: De arts schrijft antivirale middelen voor om virale oesofagitis te behandelen. Ze vertragen de vermenigvuldiging van het virus in het lichaam. Hij gebruikt bijvoorbeeld ganciclovir voor de behandeling van CMV-oesofagitis en aciclovir voor herpes-oesofagitis.
- Ziekte van Crohn: Bij chronische inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn worden medicijnen gebruikt die het immuunsysteem downreguleren. In acute gevallen worden bijvoorbeeld corticosteroïden (“cortison”) gebruikt. Meer hierover leest u hier.
- Brandwonden: Bij ernstige brandwonden moeten necrotische (dode) segmenten van de slokdarm operatief worden verwijderd. Artsen vervangen vaak het ontbrekende segment door een stukje darm. Als alternatief trekken ze de maag omhoog.
Oorzaken en risicofactoren van oesofagitis.
Oesofagitis heeft vele mogelijke oorzaken. Grofweg kunnen deze in twee groepen worden verdeeld: enerzijds kunnen maagzuur of medicijnen bijvoorbeeld het slijmvlies direct beschadigen en ontsteken. Aan de andere kant kunnen ziekteverwekkers het slijmvlies infecteren. Ze spelen meestal een rol wanneer het immuunsysteem ernstig verzwakt is.
De volgende lijst bevat de belangrijkste oorzaken van oesofagitis.
Refluxziekte: maagzuur is de meest voorkomende oorzaak van oesofagitis. Het zuur en het enzym pepsine beschadigen rechtstreeks de slokdarmwand. Als gevolg hiervan treden ontstekingsreacties op, die acuut of chronisch kunnen zijn. Alles over refluxziekte vindt u hier.
Medicijnen: Sommige medicijnen verstoren de beweging van de slokdarm, bevorderen de terugvloeiing van maagzuur en sommige beschadigen rechtstreeks het slijmvlies. Deze omvatten tetracyclines, bisfosfonaten, clomethiazol en niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's, bekend als pijnstillers). Eén tip: neem tabletten altijd met voldoende water in!
Eosinofiele oesofagitis: bij deze ziekte reageren patiënten op bepaalde stoffen die lijken op een allergie. Als gevolg hiervan raakt het slokdarmslijmvlies ontstoken. Vaak getroffen patiënten zijn bekende mensen met allergieën (hooikoorts, enz.) en astmapatiënten. Lees hier meer over eosinofiele oesofagitis.
Besmettelijk: Gistschimmels (Candida) en virussen (in het bijzonder herpes simplex en cytomegalovirus) zijn de meest voorkomende ziekteverwekkers die de slokdarm aantasten. Bacteriën (bijv. viridansstreptokokken, stafylokokken) of parasieten (bijv. cryptosporidia) kunnen echter ook oesofagitis veroorzaken. Het treft vooral immuungecompromitteerde mensen, bijvoorbeeld als gevolg van immunosuppressiva (immunosuppressiva, chemotherapieën), kanker of AIDS. Oesofagitis kan optreden in de context van syfilis of tuberculose.
Chemische brandwonden: Zuren en alkaliën veroorzaken bij inslikken grote schade aan de slokdarm. Alkaliën in bleekmiddel of oppervlaktedesinfectiemiddelen zijn bijvoorbeeld bijzonder gevaarlijk. Ze maken het omringende weefsel vloeibaar en kunnen ervoor zorgen dat de slokdarmwand doorbreekt. Ingeslikte batterijen veroorzaken ook chemische brandwonden.
Slokdarmbrandwonden zijn een noodgeval en moeten onmiddellijk in het ziekenhuis worden behandeld. Waarschuw onmiddellijk de medische hulpdiensten als u een brandwond vermoedt.
Hoe lang duurt oesofagitis?
Verschillende factoren spelen een rol bij de prognose van oesofagitis. De oorzaak, duur en ernst van de ontsteking zijn doorslaggevend. Hoe eerder de oorzaak wordt aangepakt, hoe eerder de slokdarm kan beginnen te regenereren. Afhankelijk van hoe ernstig de schade tot nu toe is, duurt dit reparatieproces langer of korter.
Hoe wordt oesofagitis gediagnosticeerd?
Het eerste aanspreekpunt bij klachten van slokdarmontsteking is de huisarts. Hij of zij ondervraagt en onderzoekt de patiënt. Indien nodig verwijst hij of zij de patiënt vervolgens door naar een specialist voor ziekten van het spijsverteringskanaal, de gastro-enteroloog.
Het belangrijkste diagnostische hulpmiddel is oesofagoscopie. Tijdens deze procedure brengt de onderzoeker een beweegbare buis met een camera in de slokdarm. Hierdoor kan hij het slijmvlies zien en eventuele veranderingen die vaak al duiden op een bepaalde vorm van slokdarmontsteking.
Roodachtige strepen en slijmvliesbeschadiging duiden op een ontsteking. Soms bloedt het slijmvlies ook gemakkelijk. Als de onderzoeker witte aanslag op het slijmvlies ziet, is er waarschijnlijk sprake van een infectie met de witte gistschimmel Candida.
