Kort overzicht
- Symptomen: Jeuk, roodheid, striemen, zwelling van de huid, mogelijk over het hele lichaam, symptomen treden onmiddellijk of met vertraging op; zelden: levensbedreigende allergische reactie (anafylactische shock)
- Behandeling: vermijd contact met latex, medicatie
- Verloop van de ziekte en prognose: Allergie kan niet worden genezen, de symptomen kunnen worden verlicht door het vermijden van materialen die latex bevatten
- Oorzaken en risicofactoren: Exacte oorzaak onbekend, overreactie van het immuunsysteem, verhoogd risico bij bepaalde beroepen, vroeg contact met latex zoals herhaalde operaties, kruisallergieën
- Diagnose: medisch consult, huidtest (priktest), bloedonderzoek, eventueel provocatietest
- Preventie: Vermijd vroegtijdig contact met latex, informeer uw arts als u weet dat u allergisch bent voor latex, draag altijd uw allergiepaspoort en noodmedicatie bij u
Wat is een latexallergie?
Een latexallergie is een allergische reactie op natuurlatex of synthetische latexproducten. Ongeveer één tot twee procent van de wereldbevolking heeft last van dit type allergie. Het is een van de meest voorkomende beroepsallergieën en de tweede meest voorkomende oorzaak van een ernstige allergische reactie tijdens een operatie.
Natuurlijke latex wordt verkregen uit de rubberboom. Het wordt gebruikt bij de vervaardiging van pleisters, wegwerphandschoenen, katheters, canules en andere medische producten. Latex zit echter ook in alledaagse voorwerpen, zoals spenen, rubberen kledingmanchetten, ballonnen, condooms en warmwaterkruiken.
Latexallergie kan worden onderverdeeld in twee verschillende soorten allergie: het snelle “onmiddellijke type” (type 1) en het langzamere “uitgestelde type” (type 4).
- Bij latexallergie type 1 reageert het lichaam doorgaans binnen enkele minuten met allergische klachten en produceert het zogenaamde IgE-antistoffen tegen bepaalde eiwitten in natuurlatex.
- Latexallergieën type 4 worden veroorzaakt door additieven (kleurstoffen, antioxidanten, enz.) in de latex. Type 4-allergie ontstaat meestal pas enkele uren na contact met de latex. Zogenaamde T-lymfocyten van het immuunsysteem herkennen de additieven ten onrechte als gevaarlijk en proberen ze te bestrijden.
Latexallergie: Condooms
Wat zijn de symptomen van een latexallergie?
De symptomen van een latexallergie variëren sterk en zijn onder meer afhankelijk van hoe de allergenen de persoon bereiken:
Type 1 latexallergie
Bij deze allergische reactie verschijnen meestal onmiddellijk zeer jeukende striemen op de plaats waar de huid in contact kwam met latex. De huid is erg rood. De veranderingen verspreiden zich soms naar het hele lichaam.
Dit geldt in het bijzonder voor de gepoederde latexhandschoenen die vaak in de geneeskunde worden gebruikt. Het aantrekken van de handschoenen wakkert de allergenen aan, waardoor de getroffenen deze af en toe inademen. Ze krijgen dan last van een irritante hoest en zelfs kortademigheid. De ogen tranen en de neus loopt. Soms veroorzaakt de latexallergie een astma-aanval.
Bij het gebruik van condooms die latex bevatten, kunnen vooral vrouwen de volgende symptomen ervaren als gevolg van het gevoelige slijmvlies in het genitale gebied:
- jeuk
- brandend
- roodheid
- zwelling
Dit is ook mogelijk bij mannen. Door de wat minder gevoelige huid van de penis komt dit echter minder vaak voor.
Anafylactische of allergische shock is een medisch noodgeval en vereist onmiddellijke medische aandacht.
Type 4 latexallergie
Bij de productie van latex worden vaak additieven toegevoegd die een allergene werking hebben. Bij latexallergie type 4 treden de klachten doorgaans pas na ruim twaalf uur op. Het aangetaste huidgebied reageert met roodheid, papels of blaren, in sommige gevallen met extra jeuk. Dit wordt ook wel contactdermatitis genoemd.
Als het contact met de additieven aanhoudt, kan het eczeem chronisch worden. Het huidgebied wordt dikker, schilferiger en gebarsten en is gevoeliger voor infecties.
Bij dit type allergie verspreiden de huidveranderingen zich in sommige gevallen ook over het hele lichaam, en in zeldzame gevallen treedt een anafylactische shock op.
Hoe wordt een latexallergie behandeld?
Voor mensen die last hebben van een latexallergie is het belangrijk om contact met latex te vermijden. Latexvrije handschoenen of latexvrije condooms zijn nu overal verkrijgbaar.
Heeft u hier last van en komt u op uw werk veelvuldig in aanraking met latexproducten? Vraag dan uw bedrijfsarts of de werkgeversaansprakelijkheidsverzekeraar naar beschermingsmaatregelen op de werkvloer. Soms is een verandering van baan onvermijdelijk om latex te vermijden.
Medicatie voor latexallergie
Soms is het gebruik van cortison in zalf- of tabletvorm nodig om het immuunsysteem te onderdrukken. In het geval van een ernstige allergische reactie waarbij het hele lichaam wordt aangetast, zijn cortisone en antihistaminica noodmedicijnen. De arts injecteert deze via de ader rechtstreeks in de bloedbaan.
Allergiepaspoort en noodpakket
Het is belangrijk dat iedere allergielijder een allergiepaspoort bij zich heeft. In dit paspoort staan de stoffen vermeld waarvoor betrokkene allergisch is. Het is raadzaam om bij iedere doktersafspraak het allergiepaspoort te tonen, zodat het medisch personeel passende latexvrije producten kan gebruiken.
Afhankelijk van de ernst van de allergie is het ook noodzakelijk dat mensen met allergieën een noodpakket bij zich hebben. Hierin zitten medicijnen die het immuunsysteem verminderen en de bloedsomloop stabiliseren bij een ernstige allergische reactie.
Hoe ontstaat een latexallergie?
Natuurlijke latex zelf is een allergene stof. Industrieel geproduceerde latex bevat ook veel additieven zoals antioxidanten of kleurstoffen, die soms allergieën veroorzaken.
Het is nog niet precies duidelijk waarom allergieën ontstaan. Onderzoekers gaan ervan uit dat allergieën worden veroorzaakt door een combinatie van vele factoren.
Onderzoekers hebben ontdekt dat vooral vroeg huidcontact met latex een risicofactor is voor het ontwikkelen van een latexallergie. Baby’s met een “open rug” (spina bifida) werden vroeger bijvoorbeeld geopereerd met handschoenen waarin latex zat. Deze kinderen hadden veel meer kans om later in hun leven een latexallergie te ontwikkelen dan kinderen zonder spina bifida.
Artsen vermoeden dat vroeg contact met latex tijdens een operatie de oorzaak is van de allergieontwikkeling.
Risicofactoren
Bepaalde groepen mensen hebben een verhoogd risico op latexallergie:
- Medisch personeel wordt zeer vaak blootgesteld aan latex. Latexallergie komt dan ook wijdverspreid voor in deze beroepsgroep. Daartoe behoren ook het kamerverzorgend personeel, tuinmannen en personeel uit de rubberindustrie of de kappersbranche.
- Als mensen tijdens medische ingrepen veelvuldig in contact zijn gekomen met latex, lopen ze ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van een latexallergie. Bijvoorbeeld kinderen met spina bifida, bij wie de behandeling meestal veel operaties omvat.
- Mensen die regelmatig een blaaskatheter krijgen en mensen die zorg nodig hebben.
Vermijd latex in het dagelijks leven
Omdat het latexgehalte in veel consumptiegoederen niet voldoende is geëtiketteerd, is het niet eenvoudig om latex in het dagelijks leven volledig te vermijden. De volgende producten bevatten bijzonder vaak latex:
- Condooms en diafragma's
- matrassen
- lijmen
- Ballonnen
- Fopspenen en speenflesopzetstukken
- Gommen en kauwgom
- Elastiekjes (in kleding ingenaaid)
- schoenen
- Huishoudhandschoenen
- Autobanden
Kruisallergieën met latexallergie
Patiënten die lijden aan een latexallergie hebben soms ook een allergische reactie op bepaalde voedingsmiddelen. Dit wordt een kruisallergie genoemd. Banaan, kiwi, vijg of avocado zijn veel voorkomende triggers. Bepaalde planten hebben in veel gevallen ook een allergene werking. Denk hierbij aan de moerbeiboom, rubberbomen, kerststerren, hennep en oleander.
Hoe wordt een latexallergie gediagnosticeerd?
Bij vermoeden van een latexallergie is het raadzaam een arts te raadplegen. De arts zal eerst een aantal vragen stellen om het risico op een allergie in te schatten:
- Wat zijn je symptomen?
- Heeft u last van andere allergieën?
- Wat is je beroep?
Dit wordt gevolgd door een gedetailleerd onderzoek van het aangetaste huidgebied. Ten slotte heeft de arts een aantal allergietesten beschikbaar om de latexallergie te helpen diagnosticeren.
Priktest
RAST-test
Bij de RAST-test wordt bloed afgenomen bij de patiënt om te kijken of er antistoffen tegen natuurlatex aanwezig zijn. Omdat de antistoffen echter niet altijd kunnen worden aangetoond, is deze test minder doorslaggevend dan de priktest.
Provocatietest
Deze test wordt uitgevoerd om een latexallergie duidelijk te diagnosticeren. De patiënt draagt gedurende 20 minuten een latex handschoen. Als er symptomen optreden, zoals huidveranderingen of problemen met de bloedsomloop, wordt de handschoen onmiddellijk uitgetrokken. De diagnose wordt bevestigd.
Omdat er soms gevaarlijke allergische symptomen optreden, moet de patiënt tijdens de test nauwlettend worden gevolgd.
Hoe verloopt een latexallergie?
Een latexallergie is niet te genezen, maar kan wel onder controle worden gehouden met de juiste medicijnen en vooral door contact met latex te vermijden.
Latexallergie ontstaat meestal pas op oudere leeftijd en duurt dan meestal een leven lang. Het is raadzaam voor de getroffenen om contact met latex te vermijden om symptoomvrij te blijven. Soms betekent dit dat je van baan moet veranderen om verder contact met latex te vermijden. De werkgeversaansprakelijkheidsverzekeraar of de bedrijfsarts kunnen hierbij ondersteuning bieden.
Kan een latexallergie worden voorkomen?
Omdat de exacte redenen voor het ontstaan van allergieën niet precies bekend zijn, is het moeilijk om deze te voorkomen.
Het is noodzakelijk dat mensen met een bekende latexallergie de behandelende artsen en tandartsen over de allergie informeren. Als de allergie ernstig is, is het raadzaam om altijd het door de arts voorgeschreven noodpakket bij zich te hebben, met de juiste medicatie als profylactische maatregel.
In ziekenhuizen bestaan er aanbevelingen en procedures voor personeel en patiënten om het risico op het ontwikkelen van een latexallergie te verminderen. Het wordt bijvoorbeeld over het algemeen aanbevolen om in operatiekamers chirurgische handschoenen te gebruiken die weinig latexallergenen bevatten; gepoederde handschoenen zijn ook verboden.
Voor mensen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een latexallergie, zoals mensen met spina bifida, wordt ziekenhuizen aanbevolen om natuurlijke latexvrije handschoenen en materialen te gebruiken, vooral in operatiekamers en anesthesieruimtes. Studies hebben aangetoond dat latexallergieën aanzienlijk minder vaak voorkomen als de juiste voorzorgsmaatregelen worden genomen.
