Kort overzicht
- Symptomen: speekselvloed, misselijkheid, braken, donkere rand aan de tandvleesrand, concentratieproblemen, slaapstoornissen, depressieve stemming, trillen, visuele stoornissen en gehoorstoornissen
- Oorzaken: Inademing van giftige kwikdampen, inname van kwik via huid en slijmvliezen, consumptie van met kwik vervuilde vis, accidentele inname van vloeibaar kwik
- Behandeling: vermijden van de bron van het gif, actieve kool, eliminatietherapie, symptomatische therapie
- Wat is kwikvergiftiging? Acute of chronische vergiftiging met het giftige zware metaal kwik (Hg).
- Diagnose: Typische symptomen, detectie van kwik in bloed, urine en haar
- Preventie: Houd u aan beschermende maatregelen op de werkplek, vervang oude kwikthermometers door moderne apparaten; geef geen amalgaamvullingen aan kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, zwangere vrouwen: vis alleen van voedselgecontroleerde boerderijen
Wat zijn de symptomen van kwikvergiftiging?
Symptomen van acute kwikvergiftiging:
- Verbrande slijmvliezen
- Speekselvloed
- Misselijkheid
- Braken
- Buikkrampen
- Lage urineproductie
Symptomen van chronische kwikvergiftiging:
- Ontsteking en ulceratie van het mondslijmvlies
- Donkere rand langs de tandvleesrand
- Jeuk
- Psychische symptomen: prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, gebrek aan concentratie, slaapstoornissen, depressie, psychose
- In geval van schade aan het centrale zenuwstelsel: trillingen, spraakstoornissen, visuele stoornissen, gehoorstoornissen
- Gewichtsverlies
- Nierschade: kleine hoeveelheid urine tot helemaal geen urineproductie meer
Waar komt kwikvergiftiging vandaan?
Kwik komt het lichaam binnen via verschillende routes:
Inademing van kwikdampen (opname door inademing).
Geïnhaleerd kwik is het gevaarlijkst. Het komt via de longen in de bloedbaan terecht en van daaruit naar de hersenen, waar het ernstige secundaire schade veroorzaakt.
Amalgaamvullingen vormen geen enkel gevaar voor de drager zelf. Hoewel ze voor de helft uit kwik bestaan en dit kan worden gedetecteerd in de lichamen van mensen met amalgaamvullingen, is de hoeveelheid die vrijkomt uit de vullingen klein en wordt als onschadelijk beschouwd.
Er schuilt ook enig gevaar in kapotte koortsthermometers, vooral voor baby's en jonge kinderen. Bij volwassenen is de hoeveelheid kwik in een koortsthermometer te klein om gezondheidsklachten te veroorzaken.
Het kwik komt via vervuild industrieel afvalwater bij de dieren terecht. Vooral roofvissen zoals haaien, zwaardvis en tonijn, maar ook oude vissen zijn besmet. Chronische kwikvergiftiging via visconsumptie staat ook bekend als de ziekte van Minamata, genoemd naar een massale kwikvergiftiging in de Japanse stad Minamata halverwege de jaren vijftig.
Opname via huid en slijmvliezen (percutane opname).
Bepaalde zalven (bijvoorbeeld voor het bleken van de huid), oogdruppels of vloeistoffen voor contactlenzen bevatten kleine hoeveelheden kwik.
Overdracht van moeder op kind (transplacentale opname)
Kwik is placentaal. Dit betekent dat het via de placenta van de moeder in de bloedbaan van het ongeboren kind terechtkomt. Bij getroffen kinderen is de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling vaak verstoord.
Behandeling van acute kwikvergiftiging
Acute vergiftiging, zoals na accidentele inname van grote hoeveelheden kwik, vereist onmiddellijke behandeling. Het doel hierbij is om het gif zo snel mogelijk uit het lichaam te verwijderen om vervolgschade te voorkomen.
Excretietherapie: De werkzame stoffen dimercaptopropaansulfonzuur (DMPS) en D-penicillamine helpen het gif uit het lichaam te verwijderen. Artsen noemen dergelijke middelen tegengiffen. Ze binden zich aan het kwik en vormen onoplosbare verbindingen (chelaten) die het lichaam niet opneemt. In plaats daarvan worden ze via de nieren uitgescheiden.
Behandeling van chronische kwikvergiftiging
Excretietherapie: DMPS wordt ook gebruikt bij chronische kwikvergiftiging om de eliminatie van gifstoffen via de nieren te vergemakkelijken.
Vitaminen: Vitamine B1 bevordert de uitscheiding van zware metalen.
Symptomatische therapie: Als er andere symptomen optreden, worden deze ook behandeld. Bij chronische blootstelling aan kwik ontstaat er bijvoorbeeld vaak ernstige jeuk op de huid, die met geschikte zalven kan worden verlicht.
- Verzamel de kwikbolletjes. Gebruik bijvoorbeeld een stukje plakband of veeg ze op.
- Doe de bolletjes in een luchtdichte glazen container en breng ze naar een inzamelpunt voor gevaarlijk afval. Gooi ze a.u.b. niet weg bij het huishoudelijk afval!
- Vermijd het opzuigen van de kralen met de stofzuiger. Indien dit onvermijdelijk is, breng de goed afgesloten stofzuigerzak dan naar het inzamelpunt voor gevaarlijk afval!
- Ventileer de kamer goed!
Het beloop van kwikvergiftiging hangt af van hoeveel en in welke vorm het kwik het lichaam binnendringt. Artsen maken onderscheid tussen acute en chronische vergiftiging.
Verloop van acute kwikvergiftiging
Verloop van chronische kwikvergiftiging
Chronische kwikvergiftiging blijft meestal enige tijd onopgemerkt. Omdat slechts kleine hoeveelheden van het gif ooit het lichaam binnendringen, ontwikkelen de symptomen zich sluipend binnen een paar dagen of een paar weken.
Prognose
De prognose van kwikvergiftiging hangt af van hoeveel kwik is ingenomen en of er al orgaanschade (lever, nieren, centraal zenuwstelsel) is opgetreden.
Bij acute vergiftiging die tijdig wordt onderkend en behandeld, is de prognose goed. Na chronische vergiftiging is de schade vaak onomkeerbaar.
Wat is kwikvergiftiging?
Kwikvergiftiging (mercurialisme, kwikintoxicatie) is de term die artsen gebruiken om acute of chronische vergiftiging met het zware metaal kwik te beschrijven (Latijn: hydrargyrum, aanduiding in het periodiek systeem: Hg).
Wat is kwik?
Bij kamertemperatuur begint het langzaam te verdampen, waardoor giftige dampen ontstaan die geurloos zijn en daarom niet waarneembaar voor mensen. De dampen zijn bovendien zwaarder dan lucht, waardoor ze naar de grond zinken. Daarom lopen vooral baby's en kleine kinderen gevaar.
Kwik komt in drie vormen voor:
Anorganisch kwikzout: Komt voor in cosmetica (vooral in bleekzalven zoals “sproetzalven”).
Organisch gebonden kwik: Komt voor in met kwik vervuilde vissen (oude vissen, roofvissen zoals haaien, zwaardvissen, tonijn), conserveermiddelen in oogdruppels en contactlensvloeistoffen, vaccins, desensibiliserende oplossingen
Hoe gevaarlijk is kwik?
Kwikdampen die gedurende een lange periode worden ingeademd, zijn het gevaarlijkst. Het kwik komt via de longen in de bloedbaan terecht en hoopt zich op in de inwendige organen en de hersenen. Dit leidt tot permanente orgaanschade die soms dodelijk is als deze niet wordt behandeld.
Vloeibaar kwik is daarentegen minder gevaarlijk omdat het niet door het lichaam wordt opgenomen, maar via de ontlasting wordt uitgescheiden.
Onderzoek en diagnose
Om te bepalen hoeveel kwik er in het lichaam zit, voert de arts de volgende tests uit:
Bloedonderzoek: kwik wordt slechts korte tijd in het bloed aangetroffen, omdat het snel wordt afgezet in inwendige organen zoals de lever of de nieren. Een bloedtest geeft dus alleen informatie over de huidige of recente blootstelling aan kwik.
Haaranalyse: Organisch kwik (consumptie van met kwik vervuilde vis) wordt in de haarwortel verwerkt en kan daarom eenvoudig via haaranalyse worden gedetecteerd.
Als de gemeten waarden de door de Human Biomonitoring Commission gedefinieerde “HBM-II-waarde” overschrijden, is gezondheidsschade mogelijk en krijgt de patiënt een passende therapie.
het voorkomen
Sinds juli 2018 mag amalgaam niet meer worden gebruikt bij tandheelkundige behandelingen van melktanden, van kinderen onder de 15 jaar en van zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Zwangere vrouwen wordt bovendien geadviseerd om alleen vis te consumeren uit bronnen die worden gecontroleerd door de voedselregelgeving.
Bij contact met kwik op de werkplek is het belangrijk om de beschermende maatregelen van de werkgever te volgen.
