Innerlijke rust verwijst naar het vermogen om kalm te blijven en rationeel te reageren op psychologisch uitdagende situaties. In de psychologie wordt dit ook wel kalmte of nuchterheid genoemd, en innerlijke rust heeft een emotioneel en een rationeel aspect.
Wat is innerlijke rust?
Innerlijke rust verwijst naar het vermogen om kalm te blijven en rationeel te reageren op psychologisch uitdagende situaties. Innerlijke rust kan een rol spelen in een rustgevende situatie, maar ook in een stressvolle leefsituatie. Bij afwezigheid van een bepaalde stimulus of trigger, wordt innerlijke rust in de psychologie ook wel kalmte genoemd. In deze toestand is de persoon gelijkmoedig. Als er een trigger ontstaat die deze innerlijke rust zou kunnen uitdagen, worden mensen die er grotendeels onaangetast blijven, nuchter genoemd. Dit betekent dat het individu nog steeds wordt beheerst door rede in plaats van emotionele motivaties en ondanks mentale uitdagingen kalm blijft. Kalmte duidt in de meeste gevallen op een gezonde, zelfs wenselijke toestand. Het wordt uiteindelijk geassocieerd met het feit dat de persoon innerlijk kalm en beheerst is en zich niet onnodig zorgen maakt of ongerust maakt als er geen reden is om dat te doen. Er kan echter innerlijke rust optreden, zelfs als de persoon zich anders zou kunnen of moeten gedragen. Als hij kalm blijft in een emotionele situatie waarin emoties normaal gesproken het overnemen, kan dit ook wijzen op een emotionele stoornis.
Functie en taak
De term "kalmte" is ontstaan in het Oudhoogduits en betekende in die tijd onderwerping aan de wil van de goden. In die tijd geloofden de meeste religies dat ze onderworpen waren aan de willekeur van hun goddelijke wezens en er niets aan konden veranderen. De innerlijke rust die ze verlangden ondanks de slagen van het lot, was dus ook een manier om het hoofd te bieden aan gebeurtenissen waarop ze geen invloed konden uitoefenen. Een zekere innerlijke rust helpt mensen om niet op elke invloed in affect te reageren, maar om af te wegen hoe ze zouden moeten reageren. Invloeden die elke dag een emotionele, affectgestuurde reactiestroom bij mensen kunnen veroorzaken: lawaai op straat, verwachtingen van medemensen en spanning op het werk zijn er maar een paar. Zodoende kan innerlijke rust ook dienen om te beschermen tegen schadelijke invloeden op de psyche wanneer het wordt gebruikt om op een minder emotionele manier te zien wat bekend staat als schadelijk. Veel religies en filosofische stromingen hebben al geprobeerd om innerlijke rust als norm te leven en te beschermen tegen mogelijke emoties pijn door los te komen van emotionele reactie. Een bekend voorbeeld hiervan zijn stoïcijnen, voor wie de aangedane reacties gewoon niet-reflecterend gedrag waren als contrast met innerlijke rust.
Ziekte en ongemak
Innerlijke kalmte is in veel situaties een gezond psychologisch mechanisme. Een persoon kan niet bij elke stimulus een emotionele opwinding ontwikkelen; sommige dingen moeten voor zijn eigen bescherming op desinteresse stuiten. Het individuele lot van andere mensen stoort ons dus minder als we de betrokken persoon niet kennen. Maar innerlijke rust kan ook problematisch worden, omdat het, in tegenstelling tot affect, zeer bruikbaar is als de persoon interesse ontwikkelt om zich emotioneel af te scheiden. Vaak is de innerlijke rust dan niet meer echt en lijdt de persoon er daadwerkelijk aan omdat het emotionele beroering onderdrukt. Een langdurige onderdrukking van emoties met geveinsde kalmte of zelfs kilte is psychologisch ongezond en resulteert vroeg of laat in onderdrukte emoties die een andere uitlaatklep zoeken. Gevolgen kunnen onvriendelijkheid zijn jegens gewaardeerde mensen, maar ook zelfbeschadigend gedrag, alcoholisme of criminaliteit. Innerlijke rust in de zin van onverschilligheid wordt ook problematisch wanneer deze oprecht is, maar treedt op in situaties waarin deze onverschilligheid ongezond is. Innerlijke rust in ongebruikelijke situaties kan dus ook duiden op psychische problemen bij kinderen, meestal hechtingsstoornissen met vroege oorzaken jeugd Samen met vele andere symptomen worden mensen met psychopathie gekenmerkt door een soort innerlijke rust die hen in staat stelt zorgvuldig na te denken over hun acties en zich tactisch te gedragen op een manier waarvan ze weten dat er van hen wordt verwacht om een doel te bereiken.
