Het geslacht Pestivirus omvat er verschillende virussen uit de familie Flaviviridae. Deze virussen zijn gespecialiseerd voor zoogdieren. Pestivirussen infecteren met name runderen en varkens en veroorzaken bij hen ernstige ziekten, soms met aanzienlijke economische schade tot gevolg.
Wat zijn pestivirussen?
Virussen van het geslacht Pestivirus, zoals alle Flaviviridae, zijn enkelstrengs RNA-virussen. Hun virale envelop bestaat uit de lipiden van hun gastcel. Het genetisch materiaal van het virus wordt erin opgeslagen. Virussen repliceren ook binnen de oorspronkelijke gastheercel. Voor dit doel hechten de pestivirussen zich eerst aan cellen van het gastheerorganisme en dringen ze de celomhulling binnen. Na duplicatie van de positiefstrengige virale RNA-streng vindt ontluiken van het nieuwe virus plaats. Virussen van het geslacht Pestivirus zijn meestal onregelmatig bolvormig en hebben een diameter van ongeveer 40 tot 60 nm.
Voorkomen, verspreiding en kenmerken
Virussen van het geslacht Pestivirus komen veel voor bij verschillende zoogdiersoorten. Ze komen vooral veel voor bij varkens en runderen. Overdracht vindt meestal plaats door direct contact met zieke dieren, daarom kunnen pestivirussen vooral voorkomen op fabrieksboerderijen en grote kuddes. Er kunnen echter ook infecties uitbreken op kleinere boerderijen, aangezien tijdens de incubatieperiode meestal geen symptomen merkbaar zijn en er ook een permanent reservoir is van de ziekteverwekker van sommige van deze virussen in wilde vormen van de hedendaagse landbouwhuisdieren. Bovendien kunnen pestivirussen enkele weken buiten het gastlichaam besmettelijk blijven. Terwijl de ziekteverwekker varkens veroorzaakt koorts, dat behoort tot het genus pestivirus, komt vooral veel voor in Europa, virussen die vee infecteren zijn wijdverspreider in andere delen van de wereld. Deze pathogenen zijn vooral problematisch in Australië, waar herhaaldelijk grote economische schade wordt veroorzaakt door een proliferatie van pestivirussen. Beperkt tot Afrika is een ziekteverwekker van het geslacht Pestivirus, dat bij voorkeur giraffen infecteert. Dieren die met pestivirussen zijn geïnfecteerd, mogen in geen geval door mensen worden geconsumeerd. Niet alle dieren pathogenen kunnen overleven in het menselijk organisme, maar sommige kunnen dat tenminste. Als mensen dan dit vlees eten, kunnen ze ook ziek worden.
Ziekten en kwalen
De penetratie van de virussen van het geslacht Pestivirus in de cellen van het gastheerorganisme betekent niet noodzakelijk dat ze worden vernietigd. Afhankelijk van of dit het geval is, variëren de symptomen in type en ernst. Hoewel de infectie bij sommige dieren bijna onopgemerkt kan blijven en ze in permanente uitscheiders verandert, ervaren anderen dat koorts, diarree, bloeding, veranderingen in slijmvliezen, en centraal zenuwstelsel aandoeningen. In ernstige gevallen kan dit een fatale afloop hebben. In deze gevallen treedt de dood meestal op als gevolg van circulatiestoornissen. Secundaire infecties kunnen ook leiden tot de dood van het dier. Infectie met een virus van het geslacht Pestivirus is bijzonder problematisch als zwangerschap is op dat moment aanwezig. In dit geval kunnen miskramen of doodgeboorten optreden. Bij levendgeborenen zijn misvormingen van de jonge dieren en vroegtijdige sterfte mogelijk. Bovendien kan infectie met pestivirussen blijvende gevolgen hebben onvruchtbaarheid bij aangetaste dieren. Zichtbare symptomen zijn in dit geval slechts milde symptomen zoals laag koorts en roodheid van de slijmvliezen. De dieren lijken na korte tijd te herstellen, hoewel de ziekte in werkelijkheid chronisch is geworden. Naast de directe schade veroorzaakt door onvruchtbaarheid, deze dieren vormen ook een permanente bedreiging voor de rest van de kudde door voortdurende uitscheiding van de pathogenen Bij oudere en robuuste dieren kan echter af en toe volledig herstel optreden. De virussen van het pestivirus-geslacht omvatten in het bijzonder het pathogeen dat varkenspest veroorzaakt en het rundervirus diarree virus. Grensziekte, die kan voorkomen bij schapen en is vernoemd naar de Engels-Schotse grensstreek waar hij voor het eerst verscheen, is ook een van de ziekten die wordt veroorzaakt door virussen van het geslacht Pestivirus. Afhankelijk van de soort en het virus komen verschillende symptomen en gevolgen naar voren. Terwijl varkenspest meestal dodelijk is, ondervinden runderen en vooral schapen hier vooral problemen mee zwangerschap en vruchtbaarheid. Voor sommige van deze dierziekten zijn nu vaccinaties beschikbaar, maar deze zijn niet in alle landen goedgekeurd omdat bloed tests kunnen geen onderscheid maken tussen gevaccineerde en geïnfecteerde dieren. Profylaxe bij vee wordt daarom in de regel alleen uitgevoerd door strikte controle van het vee, scheiding van nieuwkomers en segregatie van zieke dieren. In stallen is het gebruik van ontsmettingsmiddelen kan de verspreiding van virussen van het pestivirus-geslacht voorkomen, omdat ze hierdoor in een inactieve toestand terechtkomen. In het geval van infectie met pestivirussen is er nog geen behandeling bekend voor de eigenlijke ziekte; alleen secundaire infecties kunnen worden behandeld. Om de nog gezonde dierenpopulatie niet in gevaar te brengen, worden daarom in ieder geval alle zieke dieren geruimd, en in het geval van varkenspest ook alle gezonde dieren binnen een bepaalde straal rond de uitbraaklocatie. Om de ongehinderde verspreiding van ziekten veroorzaakt door virussen van het pestivirus-geslacht te voorkomen en om succesvol de controle te kunnen nemen maatregelen een uitbraak van een van deze ziekten moet in veel landen tijdig worden gemeld. De bevoegde autoriteiten beslissen vervolgens over het noodzakelijke maatregelen, organiseer indien nodig het ruimen van de getroffen kuddes en voer grondig onderzoek uit voordat dieren weer op de betreffende locatie kunnen worden gehouden. De economische verliezen zijn daarom meestal erg hoog bij het optreden van besmettingen met pestivirussen.
