De fornix cerebri maakt deel uit van de limbisch systeem en vormt een gebogen projectiepad tussen de mamillary lichamen (corpora mamillara) en de hippocampus De fornix cerebri kan worden onderverdeeld in vier gebieden en bestaat uit vezels van de reukbaan. Het wordt geassocieerd met geheugen retrieval, wat de reden is waarom schade aan de fornix cerebri leidt tot overeenkomstige geheugenstoornissen.
Wat is de fornix cerebri?
De fornix cerebri bestaat uit zenuwvezels die als een pad door de grote hersenen (telencephalon). Het is ook bekend als het hersengewelf en heeft de vorm van een halve maan. Neurologie telt de fornix cerebri als onderdeel van de limbisch systeem, die verantwoordelijk is voor emoties, geheugen, rijden, en enkele autonome taken, onder anderen. De limbisch systeem bevat verschillende hersenen structuren die geen op zichzelf staande anatomische eenheid vormen, maar met elkaar zijn verbonden in een functioneel netwerk. Twee van deze structuren zijn het corpus mamillare en de hippocampus De witte stof van de fornix cerebri zorgt voor een verbinding tussen deze twee hersenen Regio's. In dit proces is het hippocampus fungeert als uitgangspunt. De fornix cerebri is een buur van het septum pellucidum, dat zich aan de voorhoorn van het laterale ventrikel bevindt. Bovendien grenst de fornix cerebri aan de superieure rand van het derde ventrikel van de hersenen (ventriculus tertius cerebri). Deze holte bevindt zich in het diencephalon en is gevuld met vloeistof afkomstig uit de choroïde vlecht.
Anatomie en structuur
Binnen de fornix cerebri kunnen vier gebieden worden onderverdeeld: het corpus, de columnae, de crura en de commissura. Het corpus fornicis - zijn volledige naam - vormt het lichaam van de fornix cerebri. In langsdoorsnede gezien ligt het corpus centraal in de hersenen, onder de bars (corpus callosum). Het vormt het hoogste punt van de fornix cerebri. In het voorste (voorste) gebied verdeelt het corpus zich in de twee kolommen, die symmetrisch aan de rechter- en linkerkant zijn geplaatst. Anatomie kent ze ook als fornix-pilaren. In de rechter- en linkerhersenhelft hebben ze dezelfde structuur en kunnen ze verder worden onderverdeeld in twee delen. De pars tecta ligt onder een laag weefsel afkomstig van de hypothalamus, terwijl de pars libera grenst aan het foramen interventriculare. Dit verbindt het laterale ventrikel met het 3e cerebrale ventrikel, waar de pars libera ook doorheen gaat. In het achterste (achterste) deel verdeelt het corpus van de fornix cerebri zich ook in rechter- en linkerdeel, namelijk de crura fornicis of fornix-ledemaat. Hun kromming buigt ze tegelijkertijd naar beneden en naar buiten, weg van de lengteas van de hersenen. De crura vertegenwoordigt het langste deel van de fornix cerebri. Tussen de crura bevinden zich de filamenten van de commissura fornicis, die overeenkomt met de hippocampale commissuur. Het ligament is ook bekend als de taenia.
Functie en taken
Er zijn weinig gegevens beschikbaar over de precieze functie van de fornix cerebri. De meeste kennis tot nu toe is afkomstig van klinische observaties. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de fornix cerebri wordt geassocieerd met geheugen functies. De functies ervan lijken voornamelijk verband te houden met het langetermijngeheugen, aangezien personen met een doorgesneden fornix cerebri moeite hebben om gebeurtenissen in detail te onthouden. De anatomische verbinding van de gebogen hersenstructuur past ook bij deze observatie. De fornix cerebri vindt zijn oorsprong in de hippocampus, wat belangrijk is voor zowel het langetermijngeheugen als het kortetermijngeheugen. Bovendien neemt het deel aan het koppelen van verschillende geheugeninhoud en aan ruimtelijke oriëntatie. De vezels van de fornix cerebri komen voort uit het deel van de corticofugale reukbaan gevormd door de uncus en de pes hippocampi. Als een projectieroute zendt de fornix cerebri zenuwsignalen naar het corpus mamillare. Net als de hippocampus en de fornix cerebri maakt het corpus mamillare deel uit van het limbisch systeem, waarvan de functies niet alleen geheugenfuncties omvatten, maar ook emotionele processen, drijfveren en autonome taken. De fornix-vezels die naar het corpus mamill trekken, zijn de postcommissurale vezels (na de commissura). Daarentegen strekken andere vezels, de precommissurale vezels, zich uit tot de nucleus septales en nucleus accumbens.
Ziekten
Schade die alleen de fornix cerebri aantast, maar geen andere hersenstructuren is zeldzaam. Tijdens een neurochirurgische operatie kan echter een laesie van de projectieroute optreden. Het corpus wordt bijvoorbeeld transversaal doorgesneden, wat de geneeskunde doorsnijding noemt. Dergelijke laesies op de fornix cerebri kunnen bijvoorbeeld optreden tijdens het verwijderen van een tumor. Als gevolg hiervan treden doorgaans geheugenproblemen op die verband houden met langetermijngeheugen. Getroffen personen vinden het moeilijk om herinneringen op te roepen aan gebeurtenissen die plaatsvonden vóór de schade. Vooral gedetailleerde herinneringen blijken een probleem te zijn. De geheugenstoornis is echter vaak niet volledig geheugenverlies, en andere geheugenfuncties zijn niet noodzakelijkerwijs aangetast. In een single-case study merkten Calabrese en collega's in 1995 ook de gevolgen op van een laesie op beide columnae fornicis bij een adolescente patiënt. In dit geval konden ze anterograde waarnemen geheugenverlies maar niet retrograde geheugenverlies Anterograde geheugenverlies wordt gekenmerkt door het onvermogen of de beperking van getroffen individuen om nieuwe herinneringen op te roepen. Tegelijkertijd kunnen andere cognitieve vaardigheden (intelligentie, aandacht en concentratie) vertoonden geen afwijkingen. De prestaties van het korte-termijngeheugen werden in dit geval ook niet verminderd. Hieruit kan worden afgeleid dat de aard van de klachten bij fornix cerebri onder meer afhankelijk is van de locatie van de schade.
