Wat is de anus?
De anus, ook wel het anale kanaal genoemd, is het laagste uiteinde van het rectum. Het is van boven naar beneden in drie gebieden verdeeld:
Zona columnaris: het slijmvlies heeft hier zes tot acht longitudinale anale kolommen met daartussen inkepingen. Onder het slijmvlies ligt een vasculair kussen (corpus cavernosum recti), dat door het vullen met bloed ervoor zorgt dat de anale kolommen tegen elkaar aan komen te liggen. Hierdoor wordt het anale kanaal afgesloten en wordt zo bijgedragen aan de continentie. Bij een pathologische, knoopachtige uitzetting van het vaatkussen spreekt men van “inwendige aambeien”.
Zona intermedia: Het wordt ook zona alba genoemd vanwege het licht uitziende slijmvlies. De hier gelegen veneuze plexus vormt bij pathologische dilatatie de zogenaamde “externe aambeien”.
Zona cutanea: Het grenst aan de externe sluitspier en lijkt op de huid vanwege de sterkere pigmentatie en de talg- en zweetklieren.
De sluitspieren bij de anus
De twee sluitspieren hebben samen een sterke toon die voelbaar is bij het inbrengen van een zetpil of wanneer de arts een rectaal onderzoek wil uitvoeren. Als aanvulling op de spierafsluiting is er de veneuze plexus van de zona haemorrhoidalis, waarvan de vulling een goede afsluiting garandeert.
Wat is de functie van de anus?
Het anale kanaal dient voor darmevacuatie (ontlasting), wat een complex proces is. De peristaltiek van de spierwand van de dikke darm (het stroomopwaartse deel van de dikke darm) transporteert ontlasting naar het rectum. Het vullen van het rectum leidt tot ontspanning van de interne sluitspier en verhoogde samentrekking van de externe sluitspier. De drang om te poepen is merkbaar, maar kan worden onderdrukt door de externe sluitspier bewust samen te trekken.
Welke problemen kan de anus veroorzaken?
Perianale trombose is een veneuze trombose aan de buitenrand van de anus. De aderen van de sluitspier worden aangetast en door de trombus ontstaat er een rode knobbel aan de rand van de anus.
Aambeien (meer precies, een aambeienaandoening) kunnen bijvoorbeeld merkbaar zijn door felrode bloedsporen op de ontlasting of toiletpapier.
Een anaal abces is een acute, ingekapselde, etterende ontsteking rond de anus, veroorzaakt door bacteriële infecties van de anaalklieren. Bij een anale fistel heeft de ontsteking een buisvormige doorgang gemaakt vanuit het anale kanaal door het lichaam naar buiten, waardoor afscheidingen en pus wegvloeien.
Bij een anale fissuur is de huid in het anale kanaal gescheurd, bijvoorbeeld door harde ontlasting of frequente diarree.
Bij anale prolaps puilt het anale kanaal naar buiten wanneer de patiënt hard duwt tijdens de ontlasting.
Kwaadaardige tumoren (carcinomen) komen zelden voor in het anale gebied.
