Het centrum van Wernicke is het zintuiglijke taal centrum bij mensen en zorgt voor taalbegrip. Omdat het denken onlosmakelijk verbonden is met taal, speelt het Wernicke-centrum niet alleen een rol bij de productie en verwerking van taal, maar in elk menselijk denkproces. Schade aan het gebied leidt vaak tot persoonlijkheidsverandering.
Wat is het centrum van Wernicke?
Medische professionals en biologen verwijzen naar de gebieden van de hersenen die een essentiële functie hebben in taalverwerking en -productie als de taal centrum. In principe is de hersenen vertegenwoordigt een netwerk waarvan de afzonderlijke gebieden met elkaar zijn verbonden. Daarom kunnen taalverwerking en -productie niet worden beperkt tot afzonderlijke gebieden. Wat bekend staat als de taal centrum is daarom niet het enige essentiële hersenen structuur voor taal. Het talencentrum wordt echter gekenmerkt door een veel grotere betrokkenheid bij taalproductie en -verwerking dan andere delen van de hersenen. Samen met het gebied van Broca wordt het gebied van Wernicke in de huidige geneeskunde vooral het talencentrum genoemd. Dit hersengebied werd voor het eerst beschreven in de 19e eeuw door de Duitse neuroloog Carl Wernicke. Het Wernicke-centrum is het zintuiglijke taalcentrum, dat vooral een rol speelt bij semantische verbanden. Het hersengebied komt overeen met een corticaal cerebraal gebied en bevindt zich in de pariëtale en temporale lobben.
Anatomie en structuur
Het Wernicke-gebied bevindt zich op het dorsale deel van de superieure temporale gyrus en strekt zich van daaruit uit tot over de hoekige en supramarginale gyri in de pariëtale kwab, die overeenkomen met de Brodmann-gebieden 22, 39 en 40. Het sensorische taalcentrum bevindt zich in elk van de dominante hersenhelften en bevindt zich bijgevolg voor rechtshandigen in de linkerhersenhelft, terwijl deze voor linkshandigen in de rechterhersenhelft kan zijn gelegen. Het centrum van Wernicke ontvangt zijn projecties uit verschillende delen van de hersenen. Afferente inputs bereiken het gebied hoofdzakelijk vanuit de auditieve cortex. Om deze reden wordt het Wernicke-centrum beschouwd als een onderdeel van de secundaire auditieve cortex. Naast afferenten van de primaire auditieve cortex (gyri temporalis transversi of Heschl's transversale draaiing), heeft het hersengebied een nauwe relatie met de secundaire visuele cortex. De projecties reizen via de hoekige gyrus. Bovendien is het centrum van Wernicke wederzijds verbonden met motorische taalgebieden zoals die van Broca. Deze verbinding komt voornamelijk overeen met de fasciculus arcuatus. Het centrum van Wernicke maakt projecties op tal van associatievelden waarin wat wordt gehoord een integratieve verwerking ondergaat. Met name de verbindingen tussen het spraakcentrum van Wernicke en het motorisch spraakcentrum zijn in deze context opmerkelijk. De fibrae arcuatae cerebri spelen een grote rol in dit proces. Omdat taalvorming onlosmakelijk verbonden is met taalbegrip, kan Broca's centrum zijn taak niet uitvoeren zonder de instroom vanuit Wernicke's omgeving.
Functie en taken
Samen met het gebied van Broca is het centrum van Wernicke aanzienlijk betrokken bij het begrijpen en produceren van talen. Waar het centrum van Broca zich voornamelijk bezighoudt met spraakproductie, inclusief alle bewegingen die hiervoor nodig zijn, houdt het centrum van Wernicke zich voornamelijk bezig met semantische taalverwerking en dus taalbegrip. Input van de auditieve cortex voorziet het Wernicke-centrum van auditieve sensorische stimuli, die verwerkt en dus begrepen worden binnen het gebied. Het centrum van Broca put op zijn beurt uit het semantische begrip van het centrum van Wernicke tijdens de spraakproductie. De effecten tussen de centra van Wernicke en Broca maken het mogelijk dat spraakbewegingen betekenisvol worden gemaakt en dus begrepen worden. Zo neemt het Wernicke-centrum naast semantische verwerking ook de integratie van spraak en tekstuele inhoud over, wat overeenkomt met taalbegrip. Omdat het Wernicke-centrum continu in wisselwerking staat met het Broca-centrum en dus met de spraakmotorische cortexgebieden, heeft het hersendeel bij de spraakproductie een verantwoordelijkheid voor het semantische niveau van spraak, aangezien het relevant is voor willekeurige linguïstische berichten en spraakreacties op externe sensorische stimuli. Beide talencentra zijn onvervangbaar voor menselijke communicatie. Tijdens de evolutie zijn mensen afgestapt van non-verbale communicatie en meer en meer gefocust op de verbale handeling van communicatie. De Wernicke- en Broca-centra spelen een belangrijke rol in dit evolutionaire biologische kenmerk. Inmiddels is ook bekend dat grote delen van het menselijk denken met taal te maken hebben. Zolang iemand bijvoorbeeld een woord voor een bepaald object niet kent, kan hij het moeilijker onthouden.
Ziekten
Net als alle andere delen van de hersenen kan het Wernicke-centrum schade oplopen door blootstelling aan geweld, ontsteking, tumoren, degeneratieve ziekten, verminderd zuurstof levering, en bloeding. Volledig of gedeeltelijk verlies van de Wernicke-regio resulteert in sensorische afasie. Dit type taalstoornis manifesteert zich door symptomen zoals verstoringen in het spraakverstaan. De omvang van deze aandoeningen is afhankelijk van de ernst van de schade. In tegenstelling tot patiënten met motorische afasie, kunnen patiënten met sensorische afasie in beperkte mate gesproken geluiden nabootsen, maar begrijpen ze niet wat er wordt gezegd. Omdat spraakverstaan ook een rol speelt bij de spraakproductie, zijn er naast spraakproductiestoornissen ook spraakproductiestoornissen aanwezig. In veel gevallen produceren patiënten met schade aan het gebied van Wernicke slechts willekeurige reeksen geluiden die zowel door buitenstaanders als door henzelf weinig begrip veroorzaken. Omdat het Wernicke-centrum is verbonden met de auditieve cortex, kan schade aan het Wernicke-gebied ook optreden leiden aan een onvermogen om auditieve indrukken te associëren. Als ze bijvoorbeeld naast een startende auto staan, horen ze de motor, maar associëren ze het geluid niet met de werkelijke bron. Patiënten met schade aan het centrum van Broca hebben mogelijk beperkte mondelinge communicatie, maar schriftelijke communicatie is nog steeds mogelijk. Met schade aan het Wernicke-centrum zijn beide soorten communicatie onmogelijk. Omdat al het menselijk denken met taal is verbonden, vertonen patiënten met een verminderd taalbegrip algemene zwakheden in het denken die vaak resulteren in ernstige persoonlijkheidsveranderingen.
