Een matrix (tandheelkunde) is een technisch hulpmiddel dat wordt gebruikt bij tandheelkundige behandelingen. In deze context gebruiken tandartsen de matrix bij het plaatsen van een tandvulling, waarbij ze een plastic materiaal gebruiken om de holte in de tand op te vullen. In principe wordt een matrix gebruikt wanneer de tand een opening naar buiten heeft. Tegelijkertijd is een matrix de tegenhanger van een patrix.
Wat is een matrix?
De term matrix komt uit het Latijn en is afgeleid van het woord voor 'moeder'. In de tandheelkunde heeft de term matrix twee betekenissen. Enerzijds is de matrix een hulpmiddel dat artsen gebruiken bij het plaatsen van vullingen. Hiervoor wordt een kunststof vulstof gebruikt. Ten tweede is een matrix de tegenhanger van een patrix in de tandheelkunde. De matrix en patroon vormen samen de zogenaamde gehechtheid en vormen zo een samenhangende eenheid.
Vormen, soorten en soorten
De klassieke matrijs is samengesteld uit een metalen strip. In sommige gevallen is de matrix ook van kunststof gemaakt. Bij het plaatsen van een vulling plaatst de tandarts de band om de tand. Composiet- of amalgaamvullingen zijn bijvoorbeeld mogelijk, hoewel het in feite een plastic substantie is die wordt gebruikt om een naar buiten openstaande holte in de tand te vullen. De tandarts plaatst het vulmateriaal in de open tand terwijl de substantie nog zacht en kneedbaar is. Op deze manier herstelt de tandarts verschillende defecten in de tand, zoals gaatjes. De functie van de matrix is voornamelijk om het zachte vulmateriaal in de gewenste holte te houden, want niet in alle gevallen is een gat in de tand volledig omgeven door glazuur Vaker is de holte aan één of meerdere zijden meer open, waardoor het kunststof vulmateriaal dreigt uit te stromen. Door de corresponderende tand tijdens de behandeling te omringen met de band van de matrix, voorkomt de tandarts ongewenst ontsnappen van de vulstof. De matrix is dus in de eerste plaats een vormhulpmiddel dat het vulmateriaal op zijn plaats houdt op het punt van aanbrengen. Wanneer de tandarts een amalgaam vullinggebruikt hij meestal een zogenaamde ringbandmatrix. Anderzijds wordt de kunststofmatrix vooral gebruikt wanneer de tandarts een vulling met kunststof in het gebied van de voortanden plaatst. De tandarts plaatst de matrix tussen de defecte tand en de aangrenzende tand. Op deze manier voorkomt de matrix dat de aangrenzende tand aan het vulmateriaal blijft plakken. Omdat plastic vullingen meestal uitharden onder blauw licht van een bepaalde golflengte, gebruikt de tandarts voor deze gevallen vaak transparante matrices. Daarnaast verwijst de term matrix in de tandheelkunde naar de hechtingstechniek, door tandartsen ook wel tandhechting genoemd. In dit geval wordt de bijlage gemaakt door de interactie van de matrix en de patrix. In dit geval vormt de patrix het positieve deel van een kunstgebit, een bijlage genaamd, die kan worden verwijderd. De patrix past perfect in de matrix waardoor er een zekere houvast ontstaat.
Structuur en functie
Het basiselement van een matrix is een band, die is gemaakt van metaal of plastic. De tandarts plaatst deze band tijdens therapie om ongewenste lekkage van zacht vulmateriaal te voorkomen. De matrix wordt dus over het algemeen gebruikt wanneer het nodig is om naar buiten openstaande holtes in de tand te vullen. Een ringbandmatrix is bijvoorbeeld opgebouwd uit dunne staalplaten die zich perfect aanpassen aan de vorm van de tand en zo grotendeels voorkomen dat de vulstof ontsnapt. Matrices worden in de tandheelkunde met name gebruikt voor het plaatsen van interdentale vullingen. De andere betekenis van de term 'matrix' verwijst naar de bevestigingsconstructie, die een andere functie vervult en niet wordt gebruikt voor het plaatsen van tandvullingen. De matrix als tegenhanger van de patrix is een onderdeel van de bevestigingsprothese. Dit hulpstuk bestaat uit een vast en een verplaatsbaar, verwijderbaar gedeelte. De matrix en patroon fungeren als verbindende elementen tussen de twee componenten. De tandarts vervaardigt het opzetstuk individueel voor de patiënt of gebruikt geprefabriceerd kunstgebit in standaard maten. Het T-hulpstuk wordt bijzonder vaak gebruikt, waarbij de patrix overgaat in een langwerpige sleuf in de matrix. In principe is zowel activering als deactivering van de matrix mogelijk, waarbij de tandarts de matrix comprimeert of uitzet om de grip van de prothese te beïnvloeden.
Medische en gezondheidsvoordelen
Als ondersteunend element bij het plaatsen van tandvullingen voorkomt de matrix dat de plastic vulstof binnendringt of ongewenste gebieden raakt. Op deze manier voorkomt de matrix dat bijvoorbeeld vulmateriaal zich hecht aan aangrenzende maar gezonde tanden. Daarnaast beschermt de matrix ook de tandvlees tot op zekere hoogte door overmatig contact met de zachte vulstof. Over het algemeen maakt de matrix een nauwkeurige aanbrenging van het vulmateriaal op het defecte gebied mogelijk en maakt het voor de tandarts gemakkelijker om de vulling snel en schoon te plaatsen. De matrix als bevestigingselement zorgt samen met de patrix voor het behoud van de tandprothese door de twee delen met elkaar te verbinden. Het kunstgebit zit losser of strakker door de matrix door de tandarts aan te passen.
