Kort overzicht
- Omschrijving: Computerspelverslaving behoort tot de gedragsverslavingen. Getroffen personen spelen buitensporig veel en verwaarlozen taken, andere interesses en sociale activiteiten.
- Symptomen: sterk verlangen om te spelen, toename van de speeltijd, verlies van controle, doorgaan met spelen ondanks negatieve gevolgen, onvermogen om zich te onthouden, ontwenningsverschijnselen zoals prikkelbaarheid en depressie.
- Diagnose: Toenemende duur van het gokken over een periode van een jaar, verlies van controle, verlies van interesse, negeren van negatieve gevolgen.
- Therapie: inzicht in de ziekte, wil tot onthouding, cognitieve gedragstherapie met oorzaakanalyse, triggers van het gedrag, alternatieve strategieën, vermijdingsstrategieën, versterking van de wil tot onthouding.
- Prognose: Met bestaand inzicht in de ziekte, wil om ermee om te gaan en professionele hulp, goede prognose.
Verslaving aan computerspellen: beschrijving
MMORPG's (Massively Multiplayer Online Role-Playing Games) zijn de snelste en meest verslavende. In deze rollenspellen werken meerdere spelers in de vorm van zelf ontworpen fantasiefiguren (avatars) samen in een team om taken in een virtuele wereld op te lossen.
Momenteel zijn het vooral adolescenten en jongvolwassenen die getroffen worden, en onder hen vooral jongens en jonge mannen. Deskundigen zijn van mening dat in de toekomst meer meisjes en vrouwen, evenals volwassenen van middelbare leeftijd, een verslaving aan computerspellen zullen ontwikkelen.
Computerspelverslaving: symptomen
Net als verslaafden aan middelengerelateerde verslavingen vertonen verslaafde computergamers de typische tekenen van verslaving.
Sterk verlangen
Verlies van controle
Als mensen met een computerspelverslaving eenmaal achter de computer zitten, zijn ze niet meer te stoppen. Zelfs als ze vastbesloten zijn om slechts een beperkte tijd te spelen, kunnen ze zich daar niet aan houden, maar spelen ze uur na uur.
Onvermogen van onthouding
Als getroffenen beseffen dat ze een probleem hebben, of als hun omgeving hen onder druk zet, proberen ze vaak hun gokgedrag te beperken. In de meeste gevallen lukt dit niet of duurt het maar kort.
Ontwenningsverschijnselen
Tolerantievorming
Een ander belangrijk criterium voor verslavende stoornissen is de zogenaamde vorming van tolerantie: de hersenen worden na verloop van tijd saai, zodat de dosis van het medicijn moet worden verhoogd om de langverwachte ‘kick’ weer te ervaren. Toegepast op computerspelverslaving betekent dit dat je steeds vaker en voor langere tijd speelt, of dat de kick pas ontstaat bij het bereiken van een hoger spelniveau.
Het gedrag voortzetten ondanks de negatieve gevolgen
Geheimhouding
Geheimhouding is niet een van de zes officiële verslavingscriteria, maar is ook typerend voor verslavende stoornissen. De getroffenen zijn zich ervan bewust dat hun gedrag twijfelachtig is. Daarom proberen ze de omvang van hun computerspelactiviteiten voor anderen verborgen te houden. Familieleden, vrienden of zelfs therapeuten worden misleid over de werkelijke hoeveelheid tijd die ze achter de computer doorbrengen.
Computerspelverslaving: oorzaken en risicofactoren
Overactivatie van het beloningscentrum
Zoals alle verslavingen is verslaving aan computerspellen gebaseerd op activering van het beloningscentrum in de hersenen. Het beloningscentrum dient feitelijk om gedrag te versterken dat goed voor ons is of dient om de soort te behouden: voedsel en seks bijvoorbeeld, maar ook lof, aandacht en succes.
Daarnaast kunnen tijdens het spelen negatieve gevoelens zoals frustratie, angst en verdriet worden verlicht, wat de speler ook als beloning ervaart. Hierdoor ontstaat het zogenaamde verslavingsgeheugen: alles wat de computerspelverslaafde aan het spelen herinnert, wekt het verlangen op om opnieuw te spelen.
Verstoorde emotieregulatie
Tegelijkertijd worden de hersenen bijzonder gevoelig voor het verband tussen computerspellen en beloningen. Het besef dat ander gedrag ook positieve gevoelens kan opwekken of negatieve gevoelens kan verminderen, vervaagt. De gamer vergeet echt dat er andere manieren zijn om zijn gevoelens te reguleren. De perceptie van de speler van prikkels die geen verband houden met gamen wordt steeds zwakker.
Psychologische mechanismen
- Hoge impulsiviteit: Zeer impulsieve mensen reageren spontaan zonder vooraf de voor- en nadelen van een actie te overwegen.
- zwakke zelfbeheersing: Getroffen mensen vinden het bijzonder moeilijk om verleidingen te weerstaan.
Negatief zelfbeeld
Mensen met een laag zelfbeeld of angstgevoelens (vooral sociale fobie) zijn ook gevoeliger voor verslaving aan computerspellen, vooral rollenspellen in de vorm van MMORPG's (Massively Multiplayer Online Role-Playing Games):
Nog een pluspunt voor de getroffenen: wanneer ze samen met anderen taken oplossen, hebben ze het gevoel dat ze tot een groep behoren. Hierdoor lijkt de virtuele wereld voor hen steeds aantrekkelijker dan de werkelijkheid.
Ontsnappen aan de realiteit
Dit kan tot een vicieuze cirkel leiden: door overmatig gamen komt de gamer in het echte leven steeds meer in de problemen. Hierdoor trekt hij zich nog meer terug in de virtuele wereld. Ze vergeten hoe ze actief met hun problemen moeten omgaan.
Problematische socialisatie
Omgevingsfactoren
De omgeving kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van computerspelverslaving. Stress speelt een centrale rol. In de virtuele wereld kan de speler stoom afblazen en stress verlichten. De fantasiewereld kan ook helpen ontsnappen aan een problematische realiteit – of het nu gaat om problemen op het werk of in een partnerschap, pesten, werkloosheid of andere zorgen.
Genetische factoren
Computerspelverslaving: diagnose
Niet iedereen die voortdurend computerspelletjes speelt, is automatisch verslaafd. Ook al neemt de kans op een computerspelverslaving toe met het aantal uren dat aan het spelen van games wordt besteed, er is geen aantal uren dat geschikt is als diagnostisch criterium.
Diagnostische criteria van de WHO
In het huidige internationale classificatiesysteem voor ziekten, de ICD10, wordt computerspelverslaving nog niet als zelfstandig ziektebeeld vermeld. Strikt genomen kan het niet als een ziekte worden gediagnosticeerd.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft computerspelverslaving nu echter als een op zichzelf staande ziekte erkend. De aandoening zal daarom worden opgenomen in de komende ICD11, die de ICD10 in januari 2022 zal vervangen.
- maakt zijn of haar andere activiteiten ondergeschikt aan spelen, waarbij hij bijvoorbeeld klusjes, sociaal contact en fysieke behoeften verwaarloost,
- geen controle meer heeft over de frequentie en duur van het gokken,
- @ gaat door met zijn overmatig gokgedrag, ook al dreigt hij met negatieve gevolgen.
Gelijktijdige stoornissen
- Angststoornissen
- Depressie
- ADHD (aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit)
Bij problematisch gebruik van computerspellen moet ook altijd duidelijk worden gemaakt of het daadwerkelijk om een op zichzelf staande stoornis gaat, of het gedrag zijn oorsprong vindt in een andere psychische stoornis die behandeling behoeft, of dat het daarmee parallel loopt.
Computerspelverslaving: therapie
Inzicht in de ziekte is de eerste stap
De eerste stap naar herstel is daarom het begrijpen van de ziekte, het besef dat ‘ik ziek ben, ik heb hulp nodig. Zonder professionele ondersteuning is het meestal niet mogelijk om van de verslaving af te komen. In de loop van de therapie en naarmate men steeds meer afkickt van de verslavende stof, ervaart de getroffen persoon steeds meer de ervaring – ik voel me beter zonder.
Cognitieve gedragstherapie
- Wat wekt bij mij het verlangen op om computerspelletjes te spelen? (bijvoorbeeld stress, angst, de aanblik van een computer, enz.).
- Welke behoeften vervult computergaming voor mij? (bijv. stressvermindering, verveling verlichten, zich succesvol voelen, tot een team behoren, enz.).
- Welke activiteiten kunnen computergames voor mij vervangen? (bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen, sporten, vrienden ontmoeten).
Therapeutische diensten voor computerspelverslaafden bestaan doorgaans uit een combinatie van groeps- en individuele therapie. Er bestaat de mogelijkheid tot poliklinische behandeling. In ernstige gevallen is echter meestal intramurale behandeling vereist.
Het feit dat computerspelverslaving vanaf 11 in de ICD2020-catalogus zal worden opgenomen, zal de toegang tot passende therapieën en het aanbod van dergelijke behandelingen in de toekomst verbeteren.
Computerspelverslaving: prognose
Met professionele hulp kun je echter leren een bevredigend leven te leiden zonder de verslavende computerspellen. Bovenal leert de getroffen persoon dat een bevredigend leven voor hem/haar alleen mogelijk is zonder computerspellen. Voorwaarde hiervoor: de getroffen persoon erkent en accepteert dat hij/zij ziek is en hulp nodig heeft, en hij/zij heeft het verlangen om de permanente druk om te spelen te overwinnen.
Er zijn echter ook mensen die hun verslavende gedrag niet (willen) herkennen. In dit geval zijn de kansen om weg te komen van computerspellen erg klein.
Computerspelverslaving: tips voor familieleden
Of het nu ouders of levenspartners zijn: als een naaste persoon veel tijd besteedt aan het spelen van computerspelletjes, zullen de mensen om hen heen zich zorgen maken. Belangrijk om te weten: Niet iedereen die te veel speelt, is verslaafd. Als uw kind of vriend echter opvallend veel speelt, moet u de eerste actie ondernemen.
- Benader de vaste speler, toon interesse, laat hem het spel aan je uitleggen en probeer te begrijpen welke behoeften het spel voor hem vervult. Speelt hij uit verveling, of vlucht hij naar een parallelle wereld omdat hij problemen heeft?
- Spreek samen duidelijke regels af voor de computerspeltijd, bijvoorbeeld niet meer dan twee uur per dag.
- Help de persoon activiteiten te vinden of te herontdekken die leuk zijn in het echte leven.
Erkennen dat er überhaupt een probleem is, is een grote hindernis voor iedereen die aan een verslaving lijdt. Dit geldt ook voor mensen die nog niet verslaafd zijn, maar voor wie het verslavende middel al een belangrijk doel in het leven vertegenwoordigt of zelfs een steunpilaar is bij het omgaan met problemen.
Adviescentra kunnen helpen
Het doel is vervolgens om de getroffene aan te moedigen zelf een adviescentrum voor computerspelverslaving te bezoeken. Daar ontmoet hij mensen die bekend zijn met zijn probleem, hem zonder vooroordelen adviseren en hem ondersteunen op weg naar therapie.
Verslaving aan computerspellen: meer informatie
Er zijn talloze aanbiedingen voor mensen met een computerspelverslaving:
Het Fachverband Medienabhängigkeit is een dienst van de Hannover Medical School: www.fv-medienabhaengigkeit.de
Plan B is een initiatief dat onder meer online begeleiding biedt voor verslavingsproblemen onder jongeren: https://www.planb-pf.de/jugend-suchtberatung/online-beratung
