Kunstenaars als Franz Liszt en Wassily Kandinsky hadden het waarschijnlijk, veel wetenschappers bezitten het ook: een extra kanaal van waarneming. Het vermogen om geluiden als kleuren te zien, smaak woorden of gevoelsletters wordt synesthesie genoemd. De term komt uit het Oudgrieks: "syn" betekent "samen", "aisthesis" betekent sensatie - een passende beschrijving voor het fenomeen dat wanneer één zintuig wordt gestimuleerd, ten minste één ander ook wordt gestimuleerd.
Synesthesie is geen ziekte en geen verbeelding of hallucinatie Het is eerder een neurologisch-psychologisch fenomeen dat vaker voorkomt dan eerder werd gedacht. Recent onderzoek gaat uit van tot 4% synestheten in de populatie. In het verleden werden synestheten op zijn best geglimlacht als ietwat chagrijnig, de laatste jaren is het fenomeen bekender geworden en wordt het eerder gezien als een bijkomend talent. Synesthesia biedt ook een opwindend onderzoeksgebied voor psychologen en neurowetenschappers, vooral omdat ze het hopen te gebruiken om meer te weten te komen over hoe menselijke waarneming in de eerste plaats werkt.
Typische tekenen van synesthesie
Synesthetische sensaties zijn niet te beïnvloeden: ze ontstaan onvrijwillig als gevolg van een specifieke trigger - vaak eenvoudige geometrische vormen, maar ook abstracte concepten zoals dagen van de week of cijfers, geluiden en zelfs gevoelens. Elke synesthesie is uniek: een bepaalde stimulus veroorzaakt een bepaalde extra sensatie in een synesthesie, die precies voor deze stimulus is gereserveerd. Als hij bijvoorbeeld een A als blauw waarneemt, is de blauwe toon van een H anders. Ook zijn de ervaringen niet omkeerbaar: als het geluid van een trompet de kleursensatie "rood" bij een persoon teweegbrengt, hoort hij geen trompet als hij naar deze rode tint kijkt. Synestheten ervaren hun waarnemingen als natuurlijk, onthouden ze ook later precies en kunnen ze precies beschrijven.
Kleurhoren (audition colorée), dwz kleurassociaties bij het horen van geluiden, is de meest voorkomende vorm van synesthesie. Deze gewaarwordingen worden ook wel fotismen genoemd (phos = licht); auditieve gewaarwordingen die worden veroorzaakt door niet-akoestische sensorische stimuli worden daarom fonismen genoemd (telefoon = stem). Zelfs blinde synestheten kunnen visuele ervaringen hebben bij het geluid van bepaalde geluiden, muziek of stemmen - zo werd bijvoorbeeld al in 1710 gemeld dat een persoon geluidgerelateerde kleurervaringen beschreef, ondanks zijn blindheid.
