Palliatieve zorg voor een ongeneeslijke, progressieve ziekte stelt enorme eisen aan medische professionals, familieleden en vooral aan de getroffen persoon. Specialisten hebben de taak om uitgebreide informatie te verstrekken over de ziekte en de behandelmogelijkheden, en om tijdens de therapie ethische grenzen in acht te nemen. De getroffenen worden daarentegen overweldigd door angst en hulpeloosheid – vooral als het gaat om ziekten die plotseling in hun leven komen, zoals ongeneeslijke tumorziekten. Bovendien belasten de soms ernstige bijwerkingen van chemotherapie en bestraling zowel het lichaam als de psyche.
Het is daarom begrijpelijk dat veel patiënten – en vaak ook hun familieleden – op zoek zijn naar therapiemethoden buiten het domein van de ‘conventionele geneeskunde’, dat wil zeggen de wetenschappelijk onderbouwde (evidence-based) geneeskunde.
Alternatieve en aanvullende therapieën
De meeste patiënten keren zich echter helemaal niet af van de conventionele geneeskunde, maar willen daarnaast liever andere vormen van therapie proberen. Deze staan bekend als complementaire therapieën. Ook is de effectiviteit ervan vaak niet voldoende wetenschappelijk bewezen. Vele jaren goede ervaringen met dergelijke methoden spreken echter in het voordeel van het gebruik ervan.
Een combinatie van klassieke (orthodoxe) en complementaire therapiemethoden kan daarom behoorlijk nuttig zijn. Geïnteresseerde patiënten moeten zeker met hun behandelende arts praten. Hij kan een passend gecombineerd behandelconcept uitwerken – indien nodig samen met een specialist die niet alleen bekend is met de conventionele geneeskunde, maar ook met de complementaire geneeskunde. Want hoewel complementaire methoden meestal zachte procedures zijn, kan er soms een risico zijn op ernstige bijwerkingen.
Klachten verlichten met complementaire therapieën
Om dergelijke klachten te verlichten kunnen aanvullende methoden worden gebruikt als aanvulling op de conventionele medische behandeling (in overleg met de behandelend arts). Hieronder volgen voorbeelden van aanvullende methoden die in individuele gevallen nuttig kunnen zijn:
- Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM): acupunctuur, een tak van TCM, helpt bij het verlichten van pijn, slaapstoornissen, misselijkheid en braken. Qigong, Tai Chi en acupressuur verbeteren bij sommige patiënten ook de kwaliteit van leven.
- Fytotherapie: Sommige geneeskrachtige planten stimuleren de eetlust, andere verzachten ontstoken mondslijmvliezen, weer andere helpen tegen zwakte, misselijkheid, braken, slaapstoornissen of depressieve stemmingen. Let op: Sommige geneeskrachtige kruiden kunnen de werking van medicijnen beïnvloeden (bijvoorbeeld Sint-Janskruid) of ernstige bijwerkingen hebben!
- Om dergelijke klachten te verlichten kunnen aanvullende methoden worden gebruikt als aanvulling op de conventionele medische behandeling (in overleg met de behandelend arts). Hieronder volgen voorbeelden van aanvullende methoden die in individuele gevallen nuttig kunnen zijn:
- Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM): acupunctuur, een tak van TCM, helpt bij het verlichten van pijn, slaapstoornissen, misselijkheid en braken. Qigong, Tai Chi en acupressuur verbeteren bij sommige patiënten ook de kwaliteit van leven.
- Fytotherapie: Sommige geneeskrachtige planten stimuleren de eetlust, andere verzachten ontstoken mondslijmvliezen, weer andere helpen tegen zwakte, misselijkheid, braken, slaapstoornissen of depressieve stemmingen. Let op: Sommige geneeskrachtige kruiden kunnen de werking van medicijnen beïnvloeden (bijvoorbeeld Sint-Janskruid) of ernstige bijwerkingen hebben!
- Lachtherapie: Lachen als therapie kan krachtreserves aanboren, emotionele en mentale vermogens bevorderen en mogelijk pijn verminderen. Zelfs zonder wetenschappelijk onderbouwd bewijs is humor heel gezond in de palliatieve fase.
- Kunst- en muziektherapie: creativiteit kan helpen bij verontrustende emoties zoals angst. Hetzelfde geldt voor muziek, vooral de eigen favoriete muziek. Het wordt bijvoorbeeld heel lang waargenomen door stervende patiënten en verbetert hun emotionele toestand.
- Ergotherapie en logotherapie: Met behulp van deze therapieën kunnen de mentale en motorische reserves worden bevorderd. Ook helpen de oefeningen tegen slikstoornissen, een veranderde smaakzin of ondervoeding.
- Aanraaktherapie: Het aaien van de huid, het regelmatig veranderen van de lichaamshouding, massages of het plaatsen van voorwerpen in de handen van de patiënt bevorderen het welzijn, vaak ook in de stervensfase.
Pas op voor beloften van genezing
Het wegnemen van de angst om dood te gaan
Tot de taak van de arts palliatieve zorg behoort ook het informeren van de patiënt wanneer conventionele medische behandelingen zoals bestraling en chemotherapie of langdurige beademing niet langer zinvol zijn. Medicijnen of zachte therapieën helpen dan klachten zoals pijn of angst te verlichten. Ten slotte blijven de zintuigen tast, zicht, gehoor en geur behouden. Zachte strelingen, geliefde schilderijen of foto's in het zicht, aangename muziek en natuurlijke kamergeuren creëren een waardige omgeving voor het sterven, dat net zo goed deel uitmaakt van het leven als de geboorte.
