Kort overzicht
- Behandeling: Symptomatisch, conservatief met pijnstillers, bewegingstherapieën en andere; chirurgische gewrichtsbehoud of in sommige gevallen gewrichtsprothese.
- Symptomen: Pijn in de heup, vooral bij belasting, toenemende immobiliteit van het heupgewricht, buigen is moeilijk; hinken naar rust is typisch
- Oorzaken en risicofactoren: Leeftijdsgebonden slijtage, overmatig en oneigenlijk gebruik door sport of beroep; onverklaarde factoren; secundaire artrose als gevolg van eerder letsel of ziekte
- Diagnose: medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek, röntgenonderzoek, magnetische resonantie beeldvorming en computertomografie
- Prognose: Artrose is niet te genezen; conservatieve therapie en chirurgie verlichten de pijn en behouden de gewrichtsmobiliteit.
- Preventie: Vermijd over- en onterechte stress bij het sporten en op het werk; gebruik werktechnieken die de gewrichten ontlasten; verwondingen en ziekten van de gewrichten en ledematen op de juiste manier genezen en genezen.
Wat is coxartrose?
Bij coxartrose (coxartrose, heupartrose) verslijt het heupgewricht. Het bestaat uit twee delen:
- Heupgewrichtskom (gevormd door het bekkenbeen).
- @ heupgewrichtskop (gevormd door het dijbeen)
Coxartrose is een veel voorkomende aandoening waarvan het risico toeneemt met de leeftijd. Jongeren met bepaalde reeds bestaande aandoeningen kunnen echter ook coxartrose ontwikkelen.
Hoe kan coxartrose worden behandeld?
Artsen adviseren bij coxartrose enkele algemene maatregelen, net als bij andere vormen van artrose. Deze omvatten het verminderen van de druk op het aangetaste gewricht. Artsen adviseren daarom patiënten met overgewicht om af te vallen. Dan drukt er minder lichaamsgewicht op het heupgewricht. Loophulpmiddelen zoals wandelstokken of krukken ondersteunen het heupgewricht.
Ook is het belangrijk om het heupgewricht regelmatig te bewegen zonder het te zwaar te belasten. Sporten zoals zwemmen zijn hiervoor bijzonder geschikt. Fysiotherapie, fysieke maatregelen (zoals echografie, elektrotherapie of hydrotherapie, warmte- en koudetoepassingen) en medicatie helpen ook de symptomen van coxartrose te verminderen.
Er bestaan tegenstrijdige of onvoldoende wetenschappelijke gegevens over onder meer alternatieve behandelmethoden (zoals kruidenremedies) en injecties in het gewricht (met “cortison” of hyaluronzuur). Hoe dan ook, ze kunnen in individuele gevallen helpen, vaak als aanvulling op conventionele therapie. Voor advies kunt u het beste uw arts raadplegen.
Meer over algemene en conservatieve maatregelen bij coxartrose en andere vormen van artrose leest u in het artikel Artrose.
Soms kunnen de symptomen van coxartrose niet worden verbeterd met bovenstaande maatregelen. Dan kan het zinvol zijn om een kunstheupgewricht in te brengen. In dit geval vervangt de arts de heupkop, het acetabulum of beide botdelen door een prothese.
Er zijn verschillende heupprothesen, die verschillend zijn geconstrueerd, gevormd en bevestigd. Welke prothese in een individueel geval het meest geschikt is, hangt van verschillende factoren af. Zo spelen de leeftijd van de patiënt, de botstructuur, het stadium van de ziekte en eventuele allergieën voor bepaalde prothesematerialen een rol.
Ankerplaats
Bij jongere mensen geeft de arts de voorkeur aan cementloze prothesen. Bij oudere patiënten cementeert hij echter vaak het kunstheupgewricht.
Cementloze prothesen hebben als voordeel dat ze makkelijker te vervangen zijn. Dit is vooral belangrijk voor jongere mensen. Een kunstheupgewricht gaat immers niet eeuwig mee en moet dan vervangen worden.
Om de prothese te verankeren is bovendien een sterke botstructuur nodig, zoals bij jongere mensen meestal het geval is. Oudere patiënten lijden daarentegen vaak aan osteoporose. Voor hen kan een prothese daarom vaak alleen met cement worden vastgezet.
Materialen
Heupprothesen zijn gemaakt van verschillende materialen. Dit maakt ze op verschillende manieren duurzaam en veerkrachtig.
Een kleine schuifschijf tussen de femurkop en het acetabulum is meestal gemaakt van polyethyleen plastic of keramiek. De overige prothesedelen zijn gemaakt van verschillende metalen (zoals titanium, chroom, kobalt) of keramiek.
De combinatie van materialen wordt een slijtagepaar genoemd. De glijdende combinatie van metaal en polyethyleen is heel gebruikelijk. In dit geval schuift de metalen scharnierkop in de met polyethyleen beklede cup. Polyethyleen is erg zacht en slijt snel als de patiënt veel beweegt.
Als alternatief kan de patiënt kiezen voor een metaal-op-metaal lagerpaar. Het nadeel hiervan is dat metaal gemakkelijker in het lichaam komt. Het is daarom niet geschikt voor patiënten met metaalallergieën. Bovendien zijn klikgeluiden mogelijk wanneer de patiënt beweegt.
Een keramisch glijpaar veroorzaakt geen metaalallergieën en is zelden versleten. Het breekt echter sneller. Het is daarom slechts in bepaalde gevallen nuttig.
Nazorg
In de regel wordt een heupoperatie gevolgd door revalidatie. Daar traint de patiënt specifiek zijn spieren. Daarnaast leert hij hoe hij het heupgewricht op de juiste manier kan belasten en bewegen. Dit is onder andere afhankelijk van de gekozen operatie.
Complicaties
Het plaatsen van een heupprothese kan complicaties met zich meebrengen:
- Direct na de operatie kan zich gemakkelijk een bloedstolsel vormen. In sommige gevallen blokkeert dit stolsel een bloedvat (trombose, embolie). Dit kan echter meestal worden voorkomen met geschikte bloedverdunnende medicijnen.
- Bij sommige coxartrosepatiënten raakt tijdens de operatie een zenuw gewond. Hierdoor verandert in sommige gevallen het gevoel in het been.
- Vaak zijn de benen na de operatie niet meer even lang. Daarom moeten veel patiënten met heupartrose na de operatie schoenen met balanceerzolen dragen.
- Bij sommige geopereerde coxartrosepatiënten verhardt het heupgewricht. Het kan dan slechts in beperkte mate worden verplaatst.
- Bij sommige patiënten raakt de kunstmatige gewrichtsvervanging los en moet deze worden vervangen.
- In sommige gevallen glijdt de heupkop uit de kom. Artsen noemen dit dislocatie. Ook kan het bot rondom de prothese breken (periprothesefractuur).
- Een heupoperatie voor coxartrose brengt dus enkele risico's met zich mee en vereist goede voorlichting en advies van de arts.
Gezamenlijke conserveringsoperaties
Tijdens een gewrichtsendoscopie (arthroscopie) verwijdert de arts bijvoorbeeld losgeraakte gewrichtsdeeltjes. Op deze manier kunnen ook andere gewrichtsstructuren worden onderzocht en indien nodig behandeld. Gewrichtssparende interventies zijn meestal niet langer geschikt voor gevorderde coxartrose.
Symptomen
Mensen die getroffen zijn door coxartrose hebben vaak pijn in de heup en zijn meer immobiel. Dit merken ze vaak als ze hun schoenen strikken of kousen aantrekken.
Vooral het zogenaamde ontladende hinken of sparende hinken is typerend voor artrose in het heupgewricht. Patiënten hinken om het beschadigde gewricht minder te belasten. Bovendien draaien ze vaak het aangetaste heupgewricht naar buiten, zodat de punt van de voet ook naar buiten wijst. Veel patiënten ervaren ook pijn wanneer ze op hun lies of op de buitenkant van de dij drukken.
Voor meer over mogelijke symptomen van coxartrose (en andere vormen van artrose), zie het artikel Artrose Symptomen.
Oorzaken en risicofactoren
Verschillende ziekten kunnen de heup beschadigen en coxartrose bevorderen. Deze omvatten fracturen van de heupgewrichtsbeenderen, gewrichtsontstekingen en stofwisselingsziekten.
In veel gevallen kan een specifieke oorzaak niet worden vastgesteld, maar worden leeftijdsgebonden slijtage, overbelasting en onjuiste belasting van het gewricht als hoofdoorzaken beschouwd. Coxartrose wordt beschouwd als de meest voorkomende vorm van gewrichtsslijtage bij mensen.
Onderzoeken en diagnose
Bij vermoeden van coxartrose vraagt de arts eerst naar de medische voorgeschiedenis van de patiënt. Om dit te doen, praat hij uitgebreid met de patiënt en stelt hij bijvoorbeeld de volgende vragen:
- Hoeveel meter loop jij zonder pijn?
- Is het mogelijk dat u zich op de grond buigt?
- Heeft u problemen met traplopen?
- Heeft u moeite met het aantrekken van kousen of schoenen?
- Heeft u pijn bij het zitten of liggen?
- Heeft u al bestaande aandoeningen of blessures in het heupgebied of heeft u deze gehad?
Hierna volgt een lichamelijk onderzoek. De arts onderzoekt het looppatroon van de patiënt en controleert de mobiliteit in het heupgewricht. Beeldvormingstests zoals röntgenfoto's vertonen tekenen van slijtage in het heupgewricht in gevallen van coxartrose.
Meer over hoe coxartrose of andere vormen van artrose worden vastgesteld, leest u in het artikel Artrose.
Prognose en verloop van de ziekte
Zoals alle artrose is coxartrose meestal niet te genezen. In veel gevallen kunnen conservatieve therapie en vooral lichaamsbeweging echter de pijn verlichten en de heup mobiel houden.
Onder bepaalde omstandigheden en afhankelijk van de activiteit beïnvloedt coxartrose het vermogen om te werken. Of en hoe coxarthrosis een mogelijke arbeidsongeschiktheid of zelfs ernstige invaliditeit beïnvloedt, hangt af van het individuele geval, de activiteit en de ernst van de symptomen. Afhankelijk van de beroepsactiviteit is erkenning als beroepsziekte ook mogelijk als de artrose specifiek terug te voeren is op bijvoorbeeld bepaalde beroepsbelastingen van de gewrichten.
De eerste contactpersoon, ook voor de vaststelling van arbeidsongeschiktheid, is doorgaans de huisarts of de orthopeed.
Na een operatie is vaak een periode van rust en revalidatie nodig, die afhankelijk van het geval enkele weken of zelfs maanden kan duren.
het voorkomen
Over het algemeen helpt het om overbelasting en onjuiste belasting of eenzijdige belasting van de gewrichten te voorkomen om artrose te voorkomen. Zo zijn bijvoorbeeld bepaalde draag- of werktechnieken en technische hulpmiddelen die de gewrichten ontlasten nuttig.
Regelmatige, evenwichtige lichaamsbeweging, vooral sporten, heeft ook veel preventieve effecten. Vooral zwemmen is een geschikte sport, zelfs voor mensen die al last hebben van coxartrose.
Om secundaire coxartrose als gevolg van een blessure of ziekte te voorkomen, is het belangrijk om deze op de juiste manier te genezen en te genezen. Rehabilitatiemaatregelen kunnen in dit opzicht nuttig zijn.
