Synoniemen in bredere zin
Catapresan®
Introductie
Clonidine is een geneesmiddelsubstantie die voornamelijk wordt gebruikt op de intensive care. In aanvulling op hoge bloeddruk, vooral erg hoog gevaarlijk bloeddrukwaardenwordt clonidine ook gebruikt bij rusteloosheid. Een bijzonder kenmerk is het gebruik ervan bij de behandeling van ontwenningssyndromen, bijvoorbeeld opioïde of alcoholopname.
Clonidine werkt op het autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen. De sympathieke zenuwstelsel is het verkwikkende deel, dat voornamelijk actief is tijdens opwinding, stress en strijd.
De parasympathische zenuwstelsel, die in veel gevallen precies de tegenovergestelde functie heeft en actief is tijdens bijvoorbeeld rust, slaap en spijsvertering. De regulering van bloed druk is een essentiële taak van het autonome zenuwstelsel. Normaal gesproken is er een evenwicht tussen deze twee delen.
In bijzondere situaties kunnen er echter verschuivingen optreden evenwicht. Om doorschieten van het sympathische deel te voorkomen of te onderdrukken, heeft dit systeem een rem. Clonidine versterkt deze rem door dezelfde receptoren (? 2-receptoren) te activeren. Als zogenaamde 2-mimetica (ook 2-agonist) onderdrukken ze de afgifte van bepaalde prikkelende boodschappersubstanties (neurotransmitters of catecholamines zoals norepinephrine), die essentieel zijn voor de regulering van bloed druk. 2-receptoren zijn dus remmende receptoren en ook betrokken bij de overdracht van pijn stimuli, wat de pijnremmende werking van clonidine verklaart.
Aanvraag
Clonidine is tegenwoordig van weinig belang voor het gewone hoge bloeddruk therapie omdat de bijwerkingen voor de patiënt aanzienlijk zijn. Het belangrijkste doelwit van clonidine is het zenuwstelsel, dat van groot belang is voor de verlichting van de symptomen bij ontwenningskuren, waaronder ontwenning van alcohol of opioïden. Onttrekking gaat gepaard met problemen die worden veroorzaakt door een overstroming van exciterende boodschappersubstanties (overstroming van catecholamine), die de clonidine vermindert door de remmende receptoren te activeren, die vervolgens de afgifte van de exciterende stoffen (vooral noradrenaline) vermindert.
Clonidine bereikt tijdens dit proces het zenuwstelsel goed. Op de intensive care kan clonidine worden gebruikt voor postoperatieve doeleinden verdoving en in pijn therapie (als een coanalgeticum). Het gebruik ervan is ook belangrijk in gevallen van een sterke stijging van bloed druk, die wordt geassocieerd met levensbedreigend bloeddruk waarden (hypertensieve crisis).
De baroreceptorreflex is ook belangrijk bij de regulatie van bloeddruk. Deze drukgevoelige receptoren, die zich op specifieke plaatsen in het arteriële vaatstelsel bevinden, reageren gevoeliger op veranderingen in bloeddruk vanwege clonidine. Dit resulteert in een vertraagde hartslag met een verminderd bloeduitstootvolume en verwijding van schepen (vaatverwijding).
Als gevolg hiervan daalt de bloeddruk. Het wordt meestal toegediend als een infuus via de aderen (intraveneus, iv). Clonidine is echter ook verkrijgbaar als injectie die onder de huid wordt gegeven (subcutaan, zie c.).
