Nog maar kort geleden was je kind een zonnestraaltje dat iedereen nieuwsgierig aankeek, maar van de ene op de andere dag afwijzend op zijn omgeving reageerde. Eén kort oogcontact en het is allemaal voorbij: het kind draait zich om, houdt zijn handjes voor zijn gezicht, redt zichzelf in de armen van zijn moeder of huilt zelfs.
De verklaring is simpel: je baby is een vreemde! Maar dat is geen reden om je zorgen te maken. In feite is vreemdheid een belangrijke fase in de ontwikkeling van uw kind en een teken van emotionele en sociale volwassenheid.
Wanneer worden baby's vreemden?
Wanneer baby’s zich vreemd gaan voelen en hoe uitgesproken dat is, hangt af van het persoonlijke tempo en het individuele karakter van uw kind.
De onzekerheid ten opzichte van vreemden neemt gewoonlijk toe tussen de 4e en 8e levensmaand. De ontwikkelingspsycholoog Réné A. Spitz gaf de vreemdheidsfase daarom de naam ‘8-maandenangst’.
Waarom voelen baby’s zich vreemd?
Tijdens de vreemdere fase begint uw baby onderscheid te maken tussen bekend en onbekend. Zelfs in de eerste paar maanden herkent hij papa en mama aan hun stem en geur. Een paar maanden later kan hij echter ook het gezicht van zijn naaste zorgverleners duidelijk herkennen en onderscheiden van minder bekende mensen.
Vreemdheid is daarom eenvoudigweg een natuurlijke en gezonde afstand tot vreemden. Vanuit evolutionair oogpunt is vreemdheid een belangrijk beschermingsmechanisme om te overleven.
Vreemdheid: angst voor scheiding
Vreemdheid drukt ook een ander belangrijk aspect uit: verlatingsangst. In de eerste paar levensmaanden heeft de baby geleerd dat zijn verzorger op betrouwbare wijze voor hem zorgt en aan zijn behoeften voldoet. Het wordt verzorgd en krijgt voedsel, liefde en troost.
Vanuit dit gevoel van veiligheid ontwikkelt het een zogenaamd basisvertrouwen, dat later ook bepalend zal zijn voor interpersoonlijke relaties. In dit stadium is uw kind echter nog volledig afhankelijk van u. Zodra je de kamer of hun gezichtsveld verlaat, reageren ze met onrust of zelfs paniek.
Vreemdheid – een teken van een veilige gehechtheid
Of het nu intens is of slechts mild: als uw baby zich vervreemdt van anderen, ontstaat er een veilige en stabiele band tussen u en uw kind. Uw kind weet dat hij of zij een betrouwbaar basisstation in u heeft als hij of zij verdrietig, angstig of onzeker is. Alleen met deze kennis kunnen ze moedig hun omgeving verkennen en een open en zelfverzekerde persoonlijkheid ontwikkelen.
Vreemdheid: het beoordelen van de gevaarlijke situatie
Te veel voorzichtigheid is net zo schadelijk voor het kind als te weinig voorzichtigheid. Overbezorgde ouders kunnen de drang naar actie van hun kinderen afremmen. Een al te zorgeloze houding geeft het kind de indruk dat vreemden over het algemeen geen gevaar vormen.
Wat te doen als uw baby een vreemde is?
Als ouders kun je je baby niet leren om niet langer een vreemde te zijn – en dat zou jij ook niet moeten doen. Ondersteun uw kind tijdens de vreemdheidsfase door hem geborgenheid en een gevoel van veiligheid te geven.
Als uw baby een vreemde is, dwing hem dan niet in de armen van familieleden als hij dat echt niet wil. Je moet een kind dat een vreemde is echter ook niet overbeschermen. Sociale vaardigheden, die voor de rest van zijn leven belangrijk zijn, kunnen alleen worden ontwikkeld door contact met andere mensen.
Tips om met vreemdheid om te gaan?
De volgende maatregelen helpen uw kind tijdens de vreemdheidsfase te wennen aan een nieuwe persoon, zoals een oppas:
- Wees geduldig!
- Bouw geleidelijk samen het contact op met deze nieuwe persoon.
- Betrek de persoon bij activiteiten: spelen, voeden, luiers verschonen.
- Kondig aan dat u weggaat en wees positief en opgewekt – sluip niet weg.
- Proefdraaien binnen handbereik: Verlaat de kamer eerst kort en verhoog geleidelijk uw afwezigheid.
Als baby's geen vreemden zijn
Voor ontwikkelingspsychologen is afwijkend gedrag een indicatie dat de band minder stabiel is. Als een baby niet vervreemd is, komt dit meestal door negatieve ervaringen met de verzorger. Als het afwijzing, afstandelijk gedrag, stemmingswisselingen, emotionele kilheid, verwaarlozing of misbruik ervaart, is de band verstoord.
Vreemdheid – een kwestie van karakter
Ook hechtingsgedrag is genetisch voorgeprogrammeerd en niet alleen afhankelijk van het gedrag van de moeder of andere naaste verzorgers. Zo zijn er waaghalzen die zich moedig overal in storten en schuchtere konijntjes die behoedzaam en voorzichtig al het nieuwe verkennen.
De mate waarin een baby vervreemd is, wordt dus ook beïnvloed door het karakter van het kind. Ouders kunnen iets doen om dit tegen te gaan, dat wil zeggen vertragen of aanmoedigen en via hun gedrag de houding van het kind positief beïnvloeden. Maar of uw baby nu heel of heel onbekend is, wees de veilige haven van waaruit hij nieuwe avonturen kan beleven!
