Kort overzicht
- Lactose-intolerantie – Oorzaken: Tekort aan het enzym lactase, waardoor lactose niet of slechts slecht kan worden opgenomen. In plaats daarvan wordt het gemetaboliseerd door darmbacteriën, waarbij onder andere gassen worden geproduceerd.
- Symptomen: Buikpijn, diarree, winderigheid, darmwind, opgeblazen gevoel, misselijkheid, niet-specifieke symptomen zoals hoofdpijn.
- Diagnose: medische geschiedenis, H2-ademtest, dieet-/blootstellingstest.
- Behandeling: Aanpassing van het dieet, vermijden van zuivelproducten, lactasetabletten
- Prognose: lactose-intolerantie is geen ziekte en is niet gevaarlijk, maar kan de kwaliteit van leven beperken.
Lactose-intolerantie: oorzaken en triggers
Lactose-intolerantie is een vorm van voedselintolerantie (voedselintolerantie). Getroffen mensen kunnen melksuiker (lactose) niet verdragen of kunnen er slechts kleine hoeveelheden van verdragen. De reden hiervoor is een enzymdeficiëntie:
Melksuiker (lactose) is een natuurlijk bestanddeel van melk en zuivelproducten, maar wordt ook aan verschillende andere voedingsmiddelen toegevoegd. Het is een disacharide en kan als zodanig niet door het slijmvlies van de dunne darm worden opgenomen. Om dit te doen, moet het eerst worden opgesplitst in de twee componenten: de afzonderlijke suikers galactose en glucose. Deze kunnen vervolgens door de darmwand heen gaan.
Als gevolg hiervan reist de lactose onveranderd van de dunne darm naar de dikke darm. Daar dient het als voedsel voor bacteriën. Hierdoor blijven afvalproducten achter die de typische symptomen veroorzaken. Deze afvalproducten omvatten melkzuren, vetzuren met een korte keten en gassen zoals waterstof, kooldioxide en methaan.
Hoewel de reden voor lactose-intolerantie uiteindelijk altijd een tekort aan het enzym lactase is, kan dit tekort op verschillende manieren ontstaan. Dienovereenkomstig variëren de symptomen in ernst en kunnen ze voor het eerst op verschillende leeftijden verschijnen.
Primaire lactose-intolerantie
Primaire lactose-intolerantie ontwikkelt zich onafhankelijk (in tegenstelling tot de secundaire vorm). Het onderliggende tekort aan lactase ontstaat ofwel op natuurlijke wijze tijdens de adolescentie (fysiologische lactasedeficiëntie) of bestaat vanaf de geboorte (neonatale lactasedeficiëntie):
Fysiologische lactasedeficiëntie
Pasgeborenen kunnen lactose normaal gesproken zonder problemen metaboliseren – dat moet wel, omdat moedermelk lactose bevat (zelfs meer dan koemelk). Daarom produceert het kleine lichaam overvloedige hoeveelheden van het enzym lactase, wat nodig is voor het gebruik van lactose.
Hoeveel lactose wordt verdragen, varieert sterk van individu tot individu en hangt ook af van genetische aanleg. Terwijl bijvoorbeeld de meerderheid van de volwassen Afrikanen en Aziaten lactose-intolerant is, zijn er relatief weinig getroffen individuen onder de volwassen Noord-Europeanen.
Lactasedeficiëntie bij pasgeborenen
Dit is een aangeboren lactose-intolerantie bij baby’s – een zeer zeldzame stofwisselingsziekte. Als gevolg van een genetisch defect kan het lichaam vanaf het begin van het leven helemaal geen lactase meer produceren, of slechts kleine hoeveelheden. Daarom wordt het ook wel absolute lactose-intolerantie genoemd.
Getroffen baby's krijgen al na een paar dagen aanhoudende diarree via de moedermelk. Borstvoeding is dan niet mogelijk. Onder bepaalde omstandigheden kan de onverteerde lactose zelfs via het maag- en darmslijmvlies rechtstreeks in de bloedbaan terechtkomen, waar het ernstige vergiftigingsverschijnselen kan veroorzaken. De enige mogelijke therapie is levenslange onthouding van lactose.
Als pasgeborenen problemen hebben met lactose, hoeft dit niet noodzakelijkerwijs te wijten te zijn aan een aangeboren lactose-intolerantie. Het spijsverteringskanaal in het algemeen kan in de eerste levensweken zeer gevoelig reageren. Soms verloopt de lactaseproductie nog niet soepel, maar meestal verdwijnt dit probleem snel.
Verworven (secundaire) lactose-intolerantie
- Chronische inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn
- Gastro-intestinale infectie
- glutenintolerantie (coeliakie)
- Voedsel allergie
Ook een operatie aan het maag-darmkanaal kan ervoor zorgen dat de patiënt lactose niet meer of minder goed verdraagt.
Secundaire lactose-intolerantie kan weer verdwijnen zodra de onderliggende oorzaak met succes is behandeld en de slijmvliescellen in de darm zijn hersteld (bijvoorbeeld van een darminfectie).
Lactose-intolerantie: symptomen
De volgende symptomen treden doorgaans op bij lactose-intolerantie zodra een individueel ondraaglijke hoeveelheid lactose in de darm terechtkomt:
- Opgeblazen buik
- Gevoel van volheid
- darmwind
- luide darmgeluiden
- pijn in de buik
- misselijkheid, zelden met braken
- diarree
De winderigheid en buikpijn worden veroorzaakt door de gassen die door de bacteriën in de dikke darm worden geproduceerd tijdens de afbraak van de onverteerde lactose. Andere afvalproducten die daarbij ontstaan – namelijk melk- en vetzuren – hebben een “hydrofiel” effect. Als gevolg hiervan stroomt er meer vocht in de darm en ontstaat er diarree.
Paradoxaal genoeg kan lactose-intolerantie ook tot constipatie leiden. Dit is wanneer de bacteriële afbraak van lactose voornamelijk methaan produceert. Dit gas vertraagt de darmactiviteit, waardoor darmvertraging ontstaat.
Wat beïnvloedt de symptomen van lactose-intolerantie?
Mate van lactasedeficiëntie
Achter lactose-intolerantie schuilt een tekort aan het enzym lactase. Hoe uitgesproken dit tekort is, verschilt sterk van persoon tot persoon. Sommige patiënten produceren vrijwel helemaal geen lactase en daarom reageren ze vaak gevoelig op de inname van lactose. Anderen hebben nog een bepaalde hoeveelheid enzym, zodat ze tenminste kleine hoeveelheden lactose kunnen verdragen.
Lactosegehalte van de maaltijd en andere ingrediënten
Uiteraard speelt het lactosegehalte in een maaltijd een cruciale rol. Hoe meer lactose het bevat, hoe ernstiger de symptomen van lactose-intolerantie.
Daarnaast heeft ook de andere samenstelling van het voedsel invloed. Dit komt omdat het, afhankelijk van de andere voedingsstoffen waarmee lactose wordt ingenomen, een ander effect kan hebben op de verwerking in de darm. Een voorbeeld zijn zure melkproducten (zoals yoghurt of kefir): Hoewel ze relatief veel lactose bevatten, worden ze bij lactose-intolerantie toch vaak goed verdragen. De reden hiervoor zijn de melkzuurbacteriën, die ook in overvloed aanwezig zijn – zij kunnen grotere hoeveelheden lactose in de darm afbreken.
Samenstelling van de darmflora
Snelheid van voedseltransport
Het pad dat voedsel aflegt tijdens de spijsvertering is voor alle mensen hetzelfde. De tijd die het kost is dat echter niet. Tot aan de maag zijn er nauwelijks verschillen, maar hoe snel de voedselpulp door de darm wordt getransporteerd, verschilt sterk van persoon tot persoon.
Dit heeft weer invloed op de symptomen van lactose-intolerantie. Dit komt omdat hoe langer de voedselpulp in de dunne darm blijft, hoe meer tijd de lactase heeft om de melksuiker af te breken. Als het daarentegen snel verder gaat, bereikt meer onverteerde lactose de dikke darm, waar het de typische symptomen veroorzaakt.
De duur van het voedseltransport door de dunne darm varieert ongeveer tussen de één en tweeëneenhalf uur, maar ligt bij sommige mensen zelfs buiten dit bereik. Dienovereenkomstig varieert ook de tijd waarna symptomen van lactose-intolerantie optreden bij de getroffenen.
Persoonlijke perceptie van pijn
Ieder mens ervaart pijn anders. Waar sommige mensen al lang geleden naar de dokter gaan, merken anderen er nauwelijks iets van. Zelfs in het geval van lactose-intolerantie voelt het ongemak van persoon tot persoon verschillend.
Symptomen van lactose-intolerantie, zoals winderigheid en buikpijn, kunnen ernstiger zijn als patiënten uit schaamte het soms stinkende darmgas in het openbaar tegenhouden. De gassen, die niet kunnen ontsnappen, strekken de darmwand uit en veroorzaken extra ongemak.
Symptomen van lactose-intolerantie buiten het maag-darmkanaal.
Naast gastro-intestinale symptomen kan lactose-intolerantie ook de volgende symptomen veroorzaken:
- Hoofdpijn
- Duizeligheid @
- Geheugenstoornissen
- lusteloosheid
- Pijn in de ledematen
- acne
- depressieve stemmingen
- slaapstoornissen
- zweten
- Hartritmestoornissen
Hoewel deze tekenen van lactose-intolerantie niet typisch zijn, kunnen ze in sommige gevallen voorkomen naast maag-darmklachten of zelfs alleen. In het laatste geval is de voedselintolerantie moeilijk te detecteren.
Hoe lactose-intolerantie überhaupt symptomen buiten het maag-darmkanaal kan veroorzaken, staat nog ter discussie. Een mogelijke verklaring is dat de bacteriële afbraak van lactose in de dikke darm toxische metabolieten produceert die in het bloed terechtkomen. Deze kunnen problemen veroorzaken in verschillende lichaamsstructuren (vooral zenuwweefsel).
Lactose-intolerantie: diagnose
Bovendien heeft iedereen wel eens last van winderigheid en buikpijn, waardoor deze symptomen vaak lange tijd niet met lactose-intolerantie in verband worden gebracht en ook door artsen niet altijd direct als lactose-intolerantiesymptomen worden herkend.
Lactose-intolerantie: wanneer moet u naar een arts?
Als u bij uzelf of uw kind aanhoudende maag-darmklachten constateert, ga dan altijd naar de huisarts om de oorzaak te achterhalen. De juiste persoon om contact op te nemen als u een lactose-intolerantie vermoedt, is uw huisarts of een specialist in interne geneeskunde.
Medische geschiedenis
Allereerst zal de arts u uitvoerig vragen stellen over uw klachten, eventuele eerdere ziekten en de medicijnen die u gebruikt. Op deze manier neemt hij uw medische geschiedenis (anamnese) op, die hem eerste aanwijzingen kan geven over de mogelijke oorzaken van uw klachten. Mogelijke vragen die de arts kan stellen zijn:
- Wat zijn precies uw klachten?
- Hoe lang heeft u al dergelijke klachten?
- Komen symptomen zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel en diarree voor na het eten van bepaalde voedingsmiddelen (zoals zuivelproducten)?
- Zijn er in uw familie gevallen bekend van voedselintoleranties, zoals lactose-intolerantie?
- Heeft u een maag-darmaandoening (bijvoorbeeld de ziekte van Crohn, coeliakie, buikgriep)?
- Gebruikt u medicijnen? Zo ja, welke?
Fysiek onderzoek
Het anamnesegesprek wordt gevolgd door een lichamelijk onderzoek. De arts luistert met een stethoscoop naar de buik om darmgeluiden te beoordelen. Ook palpeert hij zachtjes de buik. Het lichamelijk onderzoek heeft vooral tot doel andere oorzaken van de klachten uit te sluiten. Indien nodig kunnen ook aanvullende onderzoeken nodig zijn, bijvoorbeeld een bepaling van het ontstekingsniveau in het bloed of een echografie van de buik.
Lactose-intolerantietest
Als de arts vermoedt dat lactose-intolerantie de oorzaak van uw symptomen is, kan hij of zij een dieet- of weglatingstest voorstellen, gevolgd door een stresstest om de situatie op te helderen: Om dit te doen, moet u eerst gedurende een bepaalde periode melk en zuivelproducten vermijden. tijd. Vervolgens krijgt u een lactose-oplossing te drinken om te kijken hoe uw lichaam daarop reageert.
Ook mogelijk is een lactosetolerantietest met bloedsuikermeting voor en na het drinken van een gedefinieerde lactoseoplossing. Als u lactose niet kunt metaboliseren, stijgt uw bloedsuikerspiegel niet door de drinkoplossing.
De zogenaamde waterstofademtest (H2-ademtest) wordt echter het meest gebruikt om lactose-intolerantie te diagnosticeren. Het is gebaseerd op het feit dat darmbacteriën bij de afbraak van lactose ook waterstofgas produceren. Dit kan worden gedetecteerd in de uitgeademde lucht.
Lactose-intolerantie: behandeling
Met een lactosearm of lactosevrij dieet – aangepast aan de individuele lactosetolerantie – kunnen de symptomen van lactose-intolerantie meestal vermeden of op zijn minst verminderd worden. Als u toch wilt genieten van een stuk slagroomtaart of een melkijsje, kunt u vooraf een preparaat nemen met het enzym lactase. Dit voorkomt klachten.
Secundaire lactose-intolerantie kan vaak volledig worden geëlimineerd als de onderliggende ziekte met succes kan worden behandeld.
Lactose-intolerantie: dieet
Bij lactose-intolerantie is het belangrijk om de voeding zo aan te passen dat er geen of in ieder geval zo weinig mogelijk klachten optreden. Hiertoe mag het lichaam slechts zoveel lactose krijgen als het kan verdragen. Hoeveel dat concreet betekent, kunnen we alleen met vallen en opstaan ontdekken. Elke persoon heeft een ander tolerantieniveau voor lactose. Sommige mensen met lactose-intolerantie moeten lactose zeer strikt vermijden (bijvoorbeeld in het geval van neonatale lactasedeficiëntie). Velen kunnen echter op zijn minst kleine hoeveelheden lactose metaboliseren.
