Kort overzicht
- Symptomen: Ontstoken wonden zijn rood, gezwollen en pijnlijk. Bovendien zijn ze vaak etterig en stinken ze slecht. In ernstige gevallen sterft het omliggende weefsel af of treedt bloedvergiftiging op, wat zich onder andere uit door koorts, koude rillingen en een snelle polsslag.
- Omschrijving: Een wondinfectie is een ontsteking van een wond veroorzaakt door ziekteverwekkers (meestal bacteriën).
- Oorzaken: Micro-organismen zoals bacteriën, minder vaak voorkomende virussen, schimmels en parasieten dringen de wond binnen, waardoor deze geïnfecteerd raakt.
- Diagnose: Bespreking met de arts, lichamelijk onderzoek (bijv. onderzoek van de wond, bloedonderzoek, afnemen van weefselmonsters).
- Preventie: Zorg voor voldoende hygiëne, maak wonden zorgvuldig schoon en houd ze schoon, verwissel regelmatig verband.
Hoe herken je een wondinfectie?
In ernstige gevallen treedt bloedvergiftiging (sepsis) op, waarbij het immuunsysteem niet alleen de ziekteverwekkers aanvalt. Ook het lichaam wordt zwaar getroffen – tot het uitvallen van een of meerdere organen aan toe. Bovendien is het in zeldzame gevallen mogelijk dat de ziekteverwekkers de botten rechtstreeks vanuit de ontstoken wond of via het bloed bereiken en deze ontsteken (osteomyelitis).
Tekenen van infectie direct in het wondgebied zijn:
- De wond is rood.
- Het aangetaste huidgebied voelt warmer aan (oververhitting).
- De geïnfecteerde wond doet pijn en is gevoelig voor aanraking.
- Het omringende weefsel wordt verhard.
- Er lekt pus uit de wond.
- Er ontsnapt meer wondsecretie uit de wond (“treurende wond”).
- Sensaties zijn aanwezig in het ontstoken wondgebied
Andere tekenen die wijzen op een gevorderde of ernstige infectie en op bloedvergiftiging (sepsis) zijn:
- De getroffen persoon ontwikkelt koorts en koude rillingen.
- De wond geneest heel langzaam.
- De wond ruikt vies of bedorven (bederfelijke geur).
- Er vormen zich zakken en holtes aan de basis van de wond.
- Er ontstaan abcessen (holtes gevuld met etter).
- De wond verkleurt (een groenachtige kleur duidt bijvoorbeeld op een Pseudomonas-infectie).
- De pijn wordt ernstiger.
- De functie van het aangedane ledemaat is verminderd.
- De hartslag wordt verhoogd.
- De ademhaling versnelt.
Wat kan er gedaan worden bij een geïnfecteerde wond?
Wondverzorging
Bij sterk sijpelende wonden voert de arts ook wonddrainage uit. Hierbij wordt het wondvocht naar buiten afgevoerd met behulp van een plastic slangetje dat in de wond wordt gestoken.
Vervolgens bedekt de arts de wond met steriel verbandmateriaal (bijvoorbeeld wondverbanden, gaasverbanden, kompressen). Dit moet indien mogelijk dagelijks worden gewijzigd.
Bij elke wond is het belangrijk om deze schoon te houden en te beschermen tegen besmetting!
antibiotica
Als de wondinfectie doordringt tot diepere weefsellagen, grote gebieden ontsteekt of er kans is op bloedvergiftiging, dient de arts onmiddellijk antibiotica toe. Hierbij is gerichte therapie met antibiotica essentieel om ernstige, soms levensbedreigende complicaties (bijvoorbeeld orgaanfalen) te voorkomen.
Tijdens een operatie is het niet ongebruikelijk dat de arts antibiotica voorschrijft om infecties vóór, tijdens of na de operatie te voorkomen.
Als u allergisch bent voor een bepaald antibioticum, licht dan zeker uw arts in!
Passieve tetanusvaccinatie
Home remedies
Er wordt ook gezegd dat sommige huismiddeltjes de wondgenezing ondersteunen. Zo zouden zalven gemaakt van echinacea, kamille, sint-janskruidolie of calendula, die dun op de wondranden worden aangebracht, een positief effect hebben op het genezingsproces.
Levertraan kan worden toegepast op brandwonden, waardoor littekens worden verminderd. Wondverzorging en genezing moeten echter altijd begeleid worden door een arts.
Andere kruidengeneesmiddelen voor geïnfecteerde wonden zijn: ballonwijnstokkruid, propolis, salie, hop, arnica en paardenstaartkruid.
Huismiddeltjes hebben hun beperkingen. Als de klachten langere tijd aanhouden, niet verbeteren of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.
Wat is een wondinfectie?
Wat veroorzaakt een wondinfectie?
De meest voorkomende oorzaak van wondinfectie is het binnendringen van bacteriën in een wond. Dit veroorzaakt ontstekingen. Bovendien veroorzaken virussen, schimmels of parasieten in enkele gevallen een wondinfectie. In de meeste gevallen worden de ziekteverwekkers overgedragen door contact of een uitstrijkje (bijvoorbeeld wanneer de wond in contact komt met besmette oppervlakken zoals deurklinken, computertoetsenborden of toiletbrillen).
Verontreinigde wonden
Als besmet water in open wonden terechtkomt, bevordert dit ook wondinfecties veroorzaakt door bacteriën zoals de Vibrio vulnificus-bacterie. Het komt bijvoorbeeld voor bij riviermondingen of in brak water en veroorzaakt snelle huidontstekingen die zelfs tot bloedvergiftiging kunnen leiden.
Dood weefsel, ophopingen van ouder bloed of weefselvocht en vreemde voorwerpen in de wond bevorderen de verspreiding van micro-organismen en daarmee van infecties.
Wondinfectie komt ook voor na een operatie (postoperatieve of chirurgische wondinfectie). Postoperatieve wondinfecties treden doorgaans enkele dagen na de operatie op, maar kunnen ook enkele weken na de ingreep optreden.
Infecties na operaties zijn soms ernstig, omdat ze niet zelden worden veroorzaakt door ziekenhuisbacteriën die ongevoelig (resistent) zijn voor bepaalde antibiotica (bijvoorbeeld methicilline-resistente Staphylococcus aureus, kortweg MRSA). Zij reageren dan ook niet of nauwelijks op de behandeling met bepaalde antibiotica.
Bijtwonden en brandwonden
Als uw tetanusvaccinatie langer dan tien jaar geleden is gegeven, zorg dan snel voor een booster!
Hoe ontstaat een wondinfectie?
Wondinfecties veroorzaakt door bacteriën kunnen worden onderverdeeld in de volgende vormen:
Pyogene wondinfectie
Pyogene wondinfectie wordt vaak veroorzaakt door kokken, een groep bolvormige bacteriën (bepaalde soorten stafylokokken en streptokokken). Er vormt zich vaak pus in de wond. Andere veroorzakers van pyogene wondinfecties zijn onder meer Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Enterococcus, Proteus en Klebsiella.
Verrotte wondinfectie
Anaerobe wondinfectie
Anaërobe wondinfectie ontstaat door bacteriën die zich (ook) zonder zuurstof vormen (bijvoorbeeld Escherichia coli, Bacteroides fragilis, anaërobe kokken, Fusobacteriën). Deze leiden meestal tot stinkende abcessen die overvloedig etteren. Indien onbehandeld, verergert de ontsteking.
Bacterieel-toxische wondinfectie
Specifieke wondinfectie
Hoe stelt de dokter de diagnose?
Bij een vermoeden van een wondinfectie is de huisarts het eerste aanspreekpunt. Hij onderzoekt de wond en behandelt deze zelf, verwijst de getroffenen door naar een specialist (bijvoorbeeld dermatoloog) of regelt directe opname in een ziekenhuis (bijvoorbeeld bij vermoeden van bloedvergiftiging).
Aan het begin van de diagnose voert de arts eerst een gedetailleerd interview (anamnese) uit, gevolgd door een lichamelijk onderzoek.
anamnese
Fysiek onderzoek
Vervolgens onderzoekt de arts de wond en palpeert deze indien nodig zorgvuldig. Door te palperen controleert hij indien nodig of het onderliggende weefsel verhard, verhit of opgezwollen is.
Bloedonderzoek geeft de arts aanvullend bewijs van wondinfectie door kenmerkend veranderde bloedwaarden, bijvoorbeeld:
- toename van het aantal witte bloedcellen in het bloed (leukocytose)
- Verhoging van een niet-specifieke ontstekingswaarde (C-reactief proteïne), waarmee de arts de ernst van een infectie inschat
- Verhoogde bezinkingssnelheid van erytrocyten (kortweg ESR, duidt op ontsteking)
Om de verspreiding van de ontsteking en de ophoping van pus op te sporen, maakt de arts soms gebruik van beeldvormende technieken zoals een echografisch onderzoek (echografie), een röntgenonderzoek of magnetische resonantie beeldvorming (MRI).
Wanneer een dokter bezoeken?
Als de wonden na een paar dagen niet vanzelf genezen, of als de symptomen zelfs verergeren, moet u onmiddellijk een arts raadplegen. Bij koorts, koude rillingen, misselijkheid of kortademigheid, aarzel dan niet om onmiddellijk uw huisarts te raadplegen.
Sterk vervuilde wonden of wonden met vastzittende vreemde voorwerpen moeten ook door een arts worden behandeld. Wonden genezen langzamer bij mensen met chronische ziekten zoals diabetes mellitus. In dit geval is de rol van de arts bij de wondverzorging des te belangrijker.
Hoe lang duurt het voordat een geïnfecteerde wond geneest?
Als de wond licht ontstoken is en blijft, bestrijdt het lichaam de infectie zelf. De wond geneest vervolgens langzaam maar gestaag als de wond goed wordt verzorgd. Bij zwaar vervuilde wonden die niet adequaat worden verzorgd, kan de ontsteking verergeren.
Als de infectie zich in het lichaam verspreidt en onbehandeld blijft, bestaat er in het ergste geval een risico op levensbedreigende bloedvergiftiging.
Wondinfecties vertragen het genezingsproces en zijn de aanleiding voor levensbedreigende complicaties, zoals bloedvergiftiging. Het is daarom belangrijk om infecties vroegtijdig te herkennen en te behandelen.
Hoe kun je een wondinfectie voorkomen?
Dit kunt u zelf doen om een wondinfectie te voorkomen:
- Was of desinfecteer uw handen grondig voordat u uw wond behandelt!
- Als de wond vuil is, spoel deze dan af met koud, schoon stromend water.
- Ontsmet de wond vervolgens met een antiseptische oplossing, antiseptische crème of antiseptische spray.
- Om te voorkomen dat ziektekiemen en bacteriën in de wond terechtkomen, dient u de wond te verbinden met steriel verbandmateriaal. Zorg ervoor dat je de wond niet vastplakt (bijvoorbeeld met gips).
- Vervang het verband regelmatig (elke één tot twee dagen).
