Synoniemen in bredere zin
- Elastisch kraakbeen
- Hyaline kraakbeen
Definitie
Kraakbeen is een bijzondere vorm van bindweefsel. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van kraakbeen, die is aangepast aan de betreffende functie. Vormen van kraakbeen zijn:
- Hyaline kraakbeen
- Elsteriaans kraakbeen
- Vezelkraakbeen
Ontwikkeling van hyalien kraakbeen
hyalien kraakbeen ontwikkelt zich vanuit het mesenchym (vorm van bindweefsel). Met 45% is het aandeel collageen vezels zijn lager dan in vezelig en elastisch kraakbeen. De collageen fibrillen worden gemaskeerd door de glycosaminoglycanen die in de basisstof aanwezig zijn.
Ze zijn niet zichtbaar in het lichtmicroscopisch beeld, omdat hun lichtbreking niet verschilt van die van de omgeving vanwege de lage vezeldichtheid. Hyalien kraakbeen, met uitzondering van gewrichtskraakbeen, wordt bedekt door een kraakbeenhuid (perichondrium). De binnenste cellaag van de kraakbeenhuid (stratum cellulare) behoudt het vermogen om kraakbeencellen te vormen nadat de groei is voltooid.
De buitenste laag (stratum fibrosum) bestaat voornamelijk uit collageen vezels die trekkrachten absorberen die ontstaan bij het buigen van het kraakbeen. Op deze manier behoudt het kraakbeen een bepaald vermogen om te regenereren, zelfs op volwassen leeftijd. Desalniettemin is het regeneratieve vermogen van hyaline gewrichtskraakbeen in principe laag.
Alleen vanuit het perichondrium kan nieuw kraakbeen worden gevormd. Als de kraakbeenhuid ontbreekt, kan er na vernietiging geen functioneel kraakbeen meer worden opgebouwd door inflammatoire en degeneratieve gewrichtsaandoeningen. Chondrocyten (kraakbeencellen) wijken af van de kraakbeenstof (extracellulaire matrix) in het gedifferentieerde hyaliene kraakbeenweefsel, dat vrij is van schepen en zenuwen, zodat hun volumeverhouding van kraakbeencellen slechts tussen 1 en 10% is.
Hyaline kraakbeenstructuur
Hyalien kraakbeen ziet er fris blauwachtig melkachtig uit en ziet er in dunne plakjes transparant uit. De kraakbeenstof (extracellulaire matrix) van hyaline kraakbeen heeft een hoog watergehalte van ca. 70%.
De droge stof van kraakbeen bestaat uit (structuur): Proteoglycanen en type II collageenvezels vormen de hoofdmassa met elk 45%. Als de belangrijkste proteoglycaan van hyalien kraakbeen, aggrecan samen met hyaluronzuur vormt de eigenlijke basissubstantie van kraakbeenweefsel. Vanwege de hoge negatieve ladingsdichtheid van de glycosaminoglycaanzijketens heeft aggrecan een hoog omkeerbaar waterbindend vermogen.
Dit wordt verklaard door de gedeeltelijk positieve lading van het watermolecuul als dipool. Hierdoor stoten de met water beladen glycosaminoglycanen elkaar af en bouwen ze een weefselspecifieke inwendige druk op (zweldruk van het kraakbeen), die wordt gehandhaafd door de treksterkte van de collageenvezels. In een vrije waterige oplossing zou de afstoting van de proteoaminoglycanen enorm toenemen.
De collageenvezels van de extracellulaire matrix houden de proteoaminoglycanen vast. De proteoaminoglycanen kunnen worden vergeleken met veren die worden tegengehouden en samengedrukt door de collageenfibrillen. De hoge compressie-elasticiteit is te wijten aan het feit dat de proteoaminoglycanen verdere compressie toelaten, maar onmiddellijk na compressie zetten ze onmiddellijk weer uit voor zover de collageenfibrillen dit toelaten.
Tegelijkertijd wordt water verplaatst tijdens compressie en opnieuw toegevoerd tijdens decompressie. Deze beweging van het gewrichtskraakbeen is belangrijk voor de voeding van het kraakbeen. De functie van het kraakbeen hangt dus enerzijds af van de kwantitatieve en kwalitatieve samenstelling van de proteoglycanen en hun GAG-ketens en anderzijds van de geordende structuur van de collageenfibrillen en hun structuur. Beide factoren kunnen minder effectief worden naarmate de leeftijd toeneemt, wat vooral merkbaar is bij gewrichtskraakbeen in de vorm van symptomen in het gewricht.
- proteoglycanen
- collageen
- glycoproteïnen
- Lipiden
- Elektrolyten.
